İrfan GÖRKAŞ

FARABİ'NİN İNSAN TASAVVURU

Başlangıç: 1994
Yayıncı: Atatürk Üniversitesi

Biz bu yazımızda, Farabi’nin insan tasavvurunu ele alacak, onun insan tasavvurunu kullandığı kavramlardan ve yaptığı tanımlardan hareketle tespit edecek, Farabi düşüncesindeki insan tasavvurunu ortaya koyamaya çalışacağız. Öz olarak belirtmek gerekirse, Farabi’nin insan tasavvuru, bir madde-suret, tasavvuru, bir amir-memur tasavvurudur. Bir cevher-araz ilişkisi de olan madde-suret tasavvuru, iç içe geçen üç latif varlıktan, yani akıl-ruh-nefs’ten oluşmakta, özünde akıl yer almaktadır. Her üçünün mahalli, merkezi organ ‚kalb?tir. Farabi, bu düşüncesini Kuran’ın ‚mişkat içindeki kandilin nuru? metaforuyla örnekler. Amir-memur ilişkisi, öncelikle akıl-ruh-nefs arasında gerçekleşir. Ruhun ve nefsin memuru olan alt güçler vardır. Akıl ise hepsinin amiridir, çünkü o ilk ve önce olandır. Bedenin amiri ise ‚kalb?tir. Çünkü kalb, her üç amirin mahallidir. Akıl, iki temelden oluşan felsefeyi ortaya koyar. Bu iki temel ilim/teori ve irade/pratik/dir. Felsefeden amaç, en yüce sebebin bilgisine ve mutluluğa ulaşmaktır. Ancak insan türü, tek başına mutluluğu elde edemez. İnsanın şehir oluşturmaya ve yardımlaşmaya ihtiyacı vardır. Şehri kuran ve diğer insanlara rehberlik yapacak olan, filozof-nebi’dir.

Anahtar Kelimeler: