BESTAMİ YAZGAN’IN HİKÂYELERİNDEKİ İLETİLERİN ÇOCUĞA GÖRELİK İLKESİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Çocuğa görelik ve iletiler çocuk edebiyatı eserlerinin önemli iki özelliğidir. Çocuklar için yazılan hikâyelerin yaşa, dil, zihin ve duygu dünyasına, sosyal özelliklere uygunluk bakımından çocuğa göre yazılmış olması gerekmektedir. Hikâyeler olay ve kurgu yoluyla çocuk okuyucuya bir ileti vermektedir. Çocuklar için verilen edebi eserlerdeki iletiler, çeşitli özelliklere sahiptir. İletilerin içerdiği konu, aktarım biçimi, anlatım özelliği ve amacı hikâyenin niteliğini artırmakta ve değiştirmektedir. Çocuklar için yazılan hikâyelerdeki iletilerin çocukların kişisel özelliklerin gelişimine hizmet ettiği, evrensel ve millî değerleri aktardığı, dinî değerlerlere dikkat çektiği, doğa ve insan sevgisi aşıladığı bilinmektedir. Bu araştırmanın amacı, Bestami Yazgan’ın çocuklar için yazdığı hikâyelerdeki iletilerin belirlenmesi ve bu iletilerin çocuğa göreliğinin incelenmesidir. Araştırma sürecinde verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi; verilerin analiz edilmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Bestami Yazgan’ın çocuklar için yazdığı 30 hikâye, araştırmanın inceleme nesnelerini oluşturmuştur. Okuma, inceleme, tasnif işlemlerinin ardından, kodlama yapılarak iletiler tespit edilmiş ve ortak özellik gösteren iletiler aynı başlıklar altında toplanarak kategorilere ayrılmıştır. İletiler ve kategori başlıkları uzman görüşlerine sunulduktan sonra düzenlenmiş, sınıflandırılmış ve sıralanmıştır. Hikâyelerin iletileri, iletilerin verilme amacı ve çocuğa görelik açısından değerlendirilmesi sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır: Bestami Yazgan’ın çocuklar için yazdığı hikâyelerde, çocuğun kişiliğini olumlu etkileyebileceği düşünülen, sosyal ve dinî iletiler ile insan, doğa ve hayvan sevgisini aşılamaya yönelik iletilerin yoğun bir şekilde yer aldığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk edebiyatı, çocuğa görelik ilkesi, çocuk kitapları

THE INVESTIGATION OF THE MESSAGES OF THE BESTAMİ YAZGAN'S STORIES IN TERMS PRINCIPLE OF SUITABILITY FOR CHILDREN

Suitability for children and messages are two important features of children's literature works. Written stories for kids must be appropriate for age language, mind, emotion and social characteristics. Another fact in the stories are the messages given to the reader through fiction and event in the story. Literal works for children containing messages has some features. Subjects of messages phraseology, narrating features, purpose of the story changes and increase the quality of the story. It is known that the messages inside the stories written for children help their personal characteristics, convey universal and national assets, draw attention through religious values and instill the love of people and nature. The purpose of this study is to determin the messages inside the Bestami Yazgan’ stories for kids and studying these messages according to the children. I used one of the qualitative methods which is document analysis in the through the research process, content analysis technique and collecting data. The 30 stories Bestami Yazgan has written have constructed the research objects. The message have been detected through coding after the procceses of reading, screening and reduction and also the ones with the same characteristics have been categorized under different subjects. The messages and category subjects have been organized, classified and sorted after presented to the analysis of children’s actuality principles within the purpose of the messages in the stories. The love of nature and animals through religious and social messages have been clearly understood within the stories that Bestami Yazgan has written for the children in large quantities.

Keywords:

Children’s literature, children’s actuality principle, children’ books,

PDF

___

Başaran, M. (2014). 4. sınıf seviyesinde ekrandan ve kâğıttan okumanın okuduğunu anlama, okuma hızı ve metne karşı geliştirilen tutum üzerindeki etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014(18), 248-268Başaran, M. ve Akyol, H. (2009). Okuduğunu anlama ve metne karşı geliştirilen tutum üzerinde metnin bilgi verici veya hikâye edici olmasının etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009(3), 11-23.Bilgin, H.(2011).5-6 yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasında basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.Canlı, S. ve Aslan, C. (2018). Çetin Öner’in “Gülibik” adlı çocuk kitabının yapısal ve eğitsel ilkeler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 17(2), 812-833. Çakır, P.(2013).Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin çocuğa görelik açısından incelenmesi. Turkish Studies, 8(1), 1173-1180. Çelik, T., Demirgüneş, S., & Fidan, D. (2015).Okur dostu metin olma özelliği ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 2(1), 115-122. Çetin, S.(2013). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik tutumlarının akademik başarıya etkisi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.Demirel, M. (1996).Bilgilendirici metin türünün ve okuduğunu anlama becerisinin altıncı sınıf öğrencilerinin öğrenme düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12).Erdal, K.(2008). Çocuk edebiyatı ve çocuk kitapları. Millî Eğitim Dergisi, 178, 156-165. Gökçe, O.(2006). İçerik analizi. Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.Kuşdemir, Y. ve Güneş, F.(2014). Doğrudan öğretim modelinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(32), 86-113.MEB. (2018).Milli Eğitim Bakanlığı Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar) Ankara. Onan, B. (2017). Dil eğitiminin temel kavramları.(3. Basım) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.Özer, A.(2007). Çocuk kitaplarındaki resimlerin çocuğa göreliği, Ulusal Çocuk Ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Bildiri Kitabı, s.423-432. 04-06 Ekim 2006, Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Ankara.Sever, S.(2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.Şirin, M. R. (2000). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakıf Yayınları.Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. ve Gürel, Z. (2016).Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.Vatansever Bayraktar, H.(2015).Ses temelli cümle yöntemi ile okuma yazma öğrenen öğrencilerin farklı metin türlerine göre okuduğunu anlama başarılarının incelenmesi. Journal of International Social Research, 8(40), 595-612.Yalçın, A. ve Aytaç, G. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ YayınlarıYavaş, S.(2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ile üst düzey düşünme becerileri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.Yazgan, B.(2009).Gözlük takan yıldızlar, İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2011). Olimpiyat ormanı. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2011). Paten giyen kaplumbağa. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2011). Sıcak ekmek kokusu. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2012). Oruç nasıl tutulur. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2013). Düğün yemeği, İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2013). Hayat sevince güzel. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2015). Kuşların masalı. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2016). Masal denizi. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2016). Mutluluğun formülü. İstanbul: Nar Yayınları.Yazgan, B.(2017). Kalbini kaybeden adam. İstanbul: Nar Yayınları.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013).Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.Yıldırım, K., Yıldız, M., Ateş, S. ve Rasinski, T.(2010).İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Elementary Education Online, 9, 44-51.