1999-2017 DÖNEMİNDE TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ VE KREDİLERİN GELİŞİMİ

Finansal aktiflerinin %83’ünden çoğunu bankaların oluşturduğu Türkiye finansal sistemi banka temellidir ve mevduat bankacılığı ağırlıklıdır. Kredi faaliyetleri, makroekonomiyi etkiler ve bu nedenle her zaman özel ilgiye haizdir. Bu çalışmanın amacı, 1999-2017 döneminde Türkiye bankacılık sektörünü tarihsel olgularla ve tablolar yardımıyla “krediler” temelinde incelemektir. Bu yönde, 24 Ocak kararları Türkiye ekonomisinde ve bankacılıkta dönüm noktasıdır. Çünkü, örneğin, faiz oranlarının serbest bırakılmasına, bankacılık sektörüne girişin kolaylaştırılmasına ve selektif kredi politikalarının kaldırılmasına karar verilmiştir. Bundan sonra sıklıkla yaşanan ve “bankacılık krizleri” olarak tanımlanan ekonomik krizlerde bu neoliberal politikaların rolü büyüktür. Özellikle 2000-2001 krizleri sonrasında kredilerin takibe düşme oranı ciddi oranda artmıştır. Böyle bir ortamda bankalar daha az kredi vererek ve verdikleri kredileri geri çağırarak ekonomik daralmaya neden olmuşlar ve bu da geri dönmeyen kredilerin daha da artmasına yol açarak sorunları ağırlaştırmıştır. Bu gelişmeler, bankacılık sektöründe yapılan reform ve uluslararası standartlarda düzenlemelerde etkili olmuştur. Böylelikle sektör global krizden daha az hasarla ve daha güçlü çıkabilmiştir. Türk bankacılık sektöründe yabancı bankaların payı yüksektir. 2000’li yıllardan sonra ilk 5 banka toplam aktiflerin, mevduatın ve kredilerin yarısından çoğuna sahiptir. İlk 10 bankada bu oranlar %80’nin üzerindedir. 2000-2001 krizinden sonra bankacılık kredilerinin toplam aktiflere ve GSMH’ya oranı artmıştır. 2008 yılına kadar “tekstil ve inşaat” kredilerde hep yoğun ilk altı sektör içindedir. 2004’den sonra bireysel krediler başta, toptan ve perakende ticaret sektörü 2. sıradadır. 2007-2016 döneminde 3. sıraya yerleşen hep “inşaat” sektörü olmuştur. Toptan ve perakende ticaret ile inşaat sektörünün takipteki krediler içindeki payı da yüksektir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye bankacılık sektörü, Krediler, sektörel yoğunlaşma, sorunlu krediler

TURKISH BANKING SECTOR AND LOANS BETWEEN 1999-2017

ABSTRACT; Turkey financial system, the most of 83% of financial assets belongs to banks, is based on banks and deposit banking. Crediting influence macroeconomy and so it worths always to research. The aim of the study, is to analyze the Turkish banking sector on the base of “loans” in the 1999-2017 perriod by historical developments and tables. In this way, the turningpoint in Turkish economy and banking is 24 January regulations. Because, for example, interest rate started to be decided freely in the market, it made easy to banks to enter to the sector and the selective credit policies were removed. After that, these neoliberal policies often lead to economics crises named “banking crises”. Especially, after 2000-2001 crises, non-performing loans rate increased seriously. In this macroecomic environment, banks lead to economic constriction by crediting less and calling to pay back loans and so lead to the aggravation of the problems by increasing the non-performing loans. All these developments caused to some reform and regulations on international standards. Therefore, Turkish banking sector was affected less and came out of the Global crisis stronger. In the sector, the rate of foreign banks is high. After 2000 years, first big 5 banks have the most of the half of the assets, deposits and credits. First 10 big banks, on the other hand, have the most of 80%. After 2000-2001 crises, the rates of banking loans - assets and total loans- GDP increased. Until 2008, textile and construction was including in the most credit-concentrated 6 sectors. After 2004, individual loans is first and secondly whole and retail trade in the concentration rank. In the 2007-2016 perriod, construction is always on the third. The whole and retail, and construction have the high share in non-performing loans.

Keywords:

Turkish banking sector, loans, sectoral credit concentration,

PDF

___

Afşar, M. (2011). Küresel Kriz ve Türk Bankacılık Sektörüne Yansımaları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 143-171.
BDDK (2001), Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporu. Ankara: BDDK.
BDDK (2006) , Finansal Piyasalar Raporu, Mart-Haziran 2006.
BDDK (2009), Finansal Piyasalar Raporu (16). Ankara: BDDK.
BDDK (2010), Krizden İstikrara Türkiye Tecrübesi (Çalışma Tebliği).
BDDK (2017), Türk Bankacılık Temel Göstergeleri. Ankara: BDDK.
Beck, T., Demirgüç-Kunt, A. ve Levin, R.(2003). Bank Concentration and Crises. NBER Working Paper no:9921, 1-22.
Behr, A., Kamp, A., Memmel, C., ve Pfingsten, A. (2007). Diversification and the banks' risk-return-characteristics: Evidence from loan portfolios of German banks.
Benli, A. ve Sönmezler, G. (2002). “Türk Bankacılık Sistemi ve Kriz”, İktisat İşletme Finans Dergisi, Haziran 2002 sayısı, 88-90.
Boratav, K. (1989).Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. Gerçek Yayınevi.
Boyacıoğlu, M., (2003), “1980 Sonrası Türk Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler, Krizlerin Sektör Üzerindeki Etkileri ve İyileştirici Öneriler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:9, Konya.
Civcir, İ. (2012). ”Türkiye'de Kriz Sonrası Dönemde Kredi Çöküşü”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2012/12.
Jiménez, G., ve Saurina, J. (2004). Collateral, type of lender and relationship banking as determinants of credit risk. Journal of banking & Finance, 28(9), 2191-2212.
Kara, H., Küçük, H., Tiryaki, S. T., ve Yüksel, C. (2013). Türkiye için Makul Kredi Büyüme Oranı Ne Olmalı. TCMB Ekonomi Notları, 3, 1-14.
Karaçor, Z. ve Gökmenoğlu, K. (2011). Finansal Kriz Modelleri. (Ed. Murat Çetinkaya) Küresel Ekonomik ve Finansal Kriz. Ankara: Nobel Yayınevi.
Köksel, B. ve Yöntem, Tuğçe (2014). “Türk Bankacılık Sektöründe Kredi Tayınlaması: 2002-2013 Dönemi Üzerine Bir Uygulama” . Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 43, Ocak-Haziran 2014 ss. 107-131.
Kuzucu, S.(2014). Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet İlişkisinin Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
Şahin, H.(2013).Türkiye Ekonomisi (13.Baskı).Ezgi Kitapevi, 523-528.
Şahin Yarbağ, P. (2011), 2008 Global Krizi Sonrasında Türkiye, Avrupa Birliği Ve ABD Bankaları Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Yayınlanmamış Doktora Tezi.
TBB (2008), 50.Yılında TBB Ve Türkiye’de Bankacılık Sistemi 1958-2007. İstanbul: TBB.
TBB (2016), Bankacılık Sektörü 2011-2015 Aralık. İstanbul:TBB.
TBB(2019a), Bankalarımız 2018.
TBB (2019b), 60.Yılında Türkiye Bankalar Birliği ve Türk Bankacılık Sistemi 1958-2018. İstanbul: TBB. Yayın No:334.
TKBB (2019), Sektör Bilgileri, İstanbul: TKBB. Erişim tarih: 15 Kasım 2019 http://www.tkbb.org.tr/banka-genel-bilgileri
Yay, G.G. (2012). Para ve Finans:Teori-Politika. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını.
Yeldan, E. (2008). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İletişim Yayınları,İstanbul.
https://www.bddk.org.tr/
https://www.tbb.org.tr/tr