Ebû Abdullah b. Hafîf Şîrâzî’nin tasavvufî görüşlerine genel bir bakış

Ebû Abdullah b. Hafîf Şîrâzî Fars bölgesinin büyük şöhret sahibi sûfîlerinden biridir ve kendi adıyla anılan Hafîfiyye isimli tasavvuf okulunun kurucusudur. Zühdü esas alan, şerîata bağlılığıyla tanınan İbn Hafîf, müteşerri’ kişiliğine karşılık Hallâc gibi aşk meşrebiyle öne çıkmış sûfîleri de benimseyen bir üslup geliştirmiştir. Onun tasavvufa bakışı şerîat temellidir. Tarîkat anlayışında belirgin olan üç kavram, şerîat, zühd ve fakrdır. Amelen Şâfiî ve îtikāden Eş’arî olan İbn Hafîf, tasavvuf tarihinde Cüneyd-i Bağdâdî ile tesiri artan Bağdad mektebinin tâkipçisidir ve bu mektebin kabulleri çerçevesinde faaliyet sürdürmüştür. Ancak tasavvufla alâkalı risâleler te’lîf eden ve kendi îtikādî çizgisini eserlerinde yansıtan İbn Hafîf’in Eş’arîlik dışında Kerrâmiyye’den de etkilendiği anlaşılmaktadır. Bu makālede onun i’tikādî görüşleri, dönemi coğrafyasında hüküm süren mezhepler gözönünde tutularak incelenmiştir.

PDF

___

ّ د بن خفیف: رسالة شرف الفقراء ؛ به تصحیح فاطمه علقه ؛ معارف، فروردین – تیر 1378 ،شماره 46 ، ابو عبداهلل محم صص 133ت 98

ــــــــــــــــــــــــ : رسالة فضل التصوف علی المذاهب ؛ به تصحیح فاطمه علقه، كاظم برگ نیستی؛ معارف، فروردین، آبان 1377 ،شماره های 44 و 43 ،صص 80ت51.

انصاری، خواجه عبداهلل: طبقات الصوفیه ؛ تصحیح دكتر محمد سرور موالیی؛ تهران، انتشارات توس، چاپ )؟(، 1362.

بوزورت، ادموند: ظهور كرامیه در خراسان ؛ ترجمة اسماعیل سعادت؛ معارف، آدر – اسفند 1367 ،شماره 15 ،صص .127 – 139

پور جوادی، نصراهلل: ابن خفیف شیرازی و » كتاب االقتصاد « او؛ نشر دانش، بهار 1380 ،شماره 99 ،ص77. ّ ل، 1368.

جام، احمد: انس التائبین؛ تصحیح دكتر علی فاضل؛ تهران، انتشارات توس، چاپ او

جامی، نور الدین عبدالرحمان: نفحات االنس؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات: دكتر محمود عابدی؛ تهران، انتشارات سخن، ّ ل سخن(، 1386. چاپ پنجم )او

چیت ساز، محمدرضا: فرقه های كرامیه؛ معارف، فروردین – آبان 1373 ،شماره 31 ،صص106ت82.

رحمتی، محمدكاظم: پژوهشی دربارۀ كرامیه؛ كتاب ماه دین، اردیبهشت 1380 ،شماره 43 ،صص77ت58.

زرین كوب، عبدالحسین: جستجو در تصوف ایران؛ تهران؛ امیر كبیر، چاپ نهم، 1388.

دهخدا، علی اكبر: لغت نامه؛ مؤسسۀ انتشارات دهخدا.

دیلمی، ابوالحسن: سیرت شیخ كبیر ابوعبداهلل ابن خفیف شیرازی؛ ترجمۀ ركن الدین یحیی بن جنید شیرازی؛ تصحیح ا. ّ ل، 1363.

شیمل – طاری؛ به كوشش دكتر توفیق سبحانی؛ تهران؛ انتشارات بابك، چاپ او سجادی، سید ضیاء الدین: مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف؛ تهران؛ انتشارات سمت، چاپ نهم، 1380.

صفا، ذبیح اهلل: تاریخ ادبیات در ایران )ج1)؛ تهران؛ نشر فردوس، چاپ سیزدهم، 1372. عابدی، محمود: فرقه های صوفیه تا روزگار كشف المحجوب؛ مطالعات عرفانی )دانشكده علوم انسانی دانشگاه كاشان(، بهار و تابستان 1385 ،شماره 3 ،صص52ت31.

عطار نیشابوری، فریدالدین: تذکرة االولیاء؛ به تصحیح رینولد ا. نیكلسون؛ با مقدمۀ انتقادی محمد قزوینی؛ تهران، نشر ّ ل، 1388. هرمس، چاپ او

قشیری، ابوالقاسم عبدالكریم بن هوازن: رسالۀ قشیریه؛ ترجمۀ ابوعلی حسن ابن احمد عثمانی؛ تصحیح بدیع الزمان ّ ل، 1387. ّ ار، چاپ او فروزانفر؛ تهران؛ انتشارات زو

كلودواده، ژان: ابن خفیف شیرازی )الشیخ الكبیر ابوعبداهلل محمد بن خفیف بن اسفكشاد الضبی الشیرازی(؛ ترجمۀ سمیه تاجیك؛ اطلعات حكمت و معرفت، خرداد 1387 ،سال سوم، شماره 3 ،صص5ت74.

مرتضوی، منوچهر: مكتب حافظ )مقدمه بر حافظ شناسی(؛ تبریز؛ نشر ستوده، چاپ سوم، 1370. ّ ل، 1380. نوربخش، جواد: جنید؛ تهران؛ یلدا قلم، چاپ او

هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان: كشف المحجوب؛ تصحیح دكتر محمود عابدی؛ تهران؛ انتشارات سروش، چاپ سوم، 1386.