Osmanlı Mahkemelerinde Reform ve Ceride-yi Mahakim'deki Üst Mahkeme Kararları

Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimat ilan edilinceye kadar, Şer'i Mahkemeler esas birimlerdir. Bu mahkemeler Divan-ı Hümayun ve İkindi Divanı dışında, temyiz davalarına bakmazlar. Tanzimat devrinde, Osmanlı adli düzende bazı reformlar yapılmış ve genel nitelikte Nizamiye Mahkemeleri denilen yeni mahkemeler kurulmuştur. Yeni mahkemelerin verdiği kararlar, temyiz mahkemeleri tarafından konrol edilmektedir. Bu kararlar da Ceride-yi Mahâkim denilen resmi bir gazetede yayınlanmaktadır. Bu yazımızda adlî alanda, hem kurumsal yeni yapılanmayı, hem de işleyişi "Üst Mahkeme" kararlarından vereceğimiz örneklerle anlatmağa çalışacağız.

Reform in the Ottoman Courts and Appeal Verdicts in the Ceride-yi Mahakim

Courts of Sharia had serviced as primary courts until the proclaiming of Tanzimat in the Ottoman Empire. These courts are not appeal units, except the some official institutions like Divan-ı Hümayun and İkindi Divanı. Some reforms in Tanzimat period were made in the Ottoman judicial system and then new courts named Nizamiye Mahkemeleri, which has a general quality, were established. The appealling units checked the verdicts given by the new courts. These verdicts were published in an official paper, which is called Ceride-yi Mahâkim. This article show to both new organization and proceedings of courts to depends on verdicts of Court of Appeal.

PDF

___

A. Cevdet Paşa 1980 Mâruzât, Haz. Yusuf Halaçoğlu, İstanbul: Çağrı Yay.
A.Cevdet Paşa 1986 Tezâkir, Haz. Cavit Baysun, c. IV, Ankara: TTK Yay.
Nazım Paşa 1992 Selanik Vali-i Sabıkı Nazım Paşa'nın Hatıraları, İstanbul: Arba Yay.
O. Nuri 1338 Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, İstanbul.
Akgündüz 1990 Ahmet Akgündüz, Osmanlı Kanunnameleri, İstanbul, Fey Vakfı.
Akgündüz 1988 A. Akgündüz, Seriye Sicilleri, c. I, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay.
Akman 2004, Mehmet Akman, Osmanlı Devletinde Ceza Yargılaması, İstanbul: Eren Yay.
Atar 1979, Fahreddin Atar, İslam Adliye Teşkilatı, Ankara: Gaye Matbaası.
Akyıldız 1993, A. Akyıldız, Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform 1836-1856, İstanbul: Eren Yay.
Aydın 2001, M. Akif Aydın, Türk Hukuk Tarihi, İstanbul: Beta Basım.
Bayındır 1986, Abdülaziz Bayındır, İslâm Muhakeme Hukuku (Osmanlı Devri Uygulaması), İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları.
Bilge 1964, Necib Bilge, "Üst Mahkemeler", S.Ş.Ansay'a Armağan, Ankara: A.Ü. Hukuk Fak. Yay.
Bingöl 1998, Sedat Bingöl, Nizamiye Mahkemeleri'nin Kuruluşu ve İşleyişi 1840-1876, Akdeniz Univ., Basılmamış Doktora Tezi, Antalya.
Bingöl 2002, Sedat Bingöl, Hırsova Kaza Deâvî Meclisi Tutanakları, Eskişehir, Anadolu Üniv. Yay.
Bozkurt 1996, Gülnihal Bozkurt, Batı Hukuku'nun Türkiye'de Benimsenmesi, Ankara, TTK. Yay.
Çadırcı 1991, Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Ankara: TTK Yay.
Duman 2000, Hasan Duman, Osmanlı-Türk Süreli Yayınlan ve Gazeteleri (1828 1928), c. I, Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yay.
Karal 1977,Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, c.VII, Ankara: TTK Yay.
Ebul'ula Mardin 1996,Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet Paşa, Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yay.
Mumcu 1986, Ahmet Mumcu, Divân-ı Hümâyun, Ankara: Birey ve Toplum Yay.
Onar 1985, S. Sami Onar, "İslâm Hukuku ve Mecelle", c. III , Tanzimattan Cumhuriyete Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yay.
Ortaylı 1985, İlber Ortaylı, Tanzimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, İstanbul: Hil Yay.
Yenisey 1979, Feridun Yenisey, Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf ve Tekrar Kabulü Sorunu, İstanbul: İ.Ü. Yayını.
Türk Hukuk Lügati, Türk Hukuk Kurumu, Maarif Vekaleti, Ankara, 1944
Düstûr, Tertib I, c. I, 1289
Düstûr, Tertib I, c. II, 1289
Düstûr, Tertip I, cilt IV,1295
Cerîde-i Mahâkim, (9 Nisan 1289) 23 Safer 1290, sayı 1
Cerîde-i Mahâkim , (16 Nisan 1289) 1 Rebiülevvel 1290, sayı 2
Cerîde-i Mahâkim , (23 Nisan 1289) 8 Rebiülevvel 1290, sayı 3
Cerîde-i Mahâkim, (14 Mayıs 1289) 29 Rebiülevvel 1290, sayı 6
Cerîde-i Mahâkim, 14 Rebiülâhir 1290, sayı 8
Cerîde-i Mahâkim, (4 Haziran 1289) 21 Rebiülâhir 1290, sayı 9
Cerîde-i Mahâkim, (18 Haziran 1289) 5 Cemâziyelevvel 1290, sayı 11