II.Meşrutiyet'in ilk yılında Paris'te bir jön Türk delegasynu: Talat Bey heyeti

1908 Jön Türk Devrimi Osmanlı İmparatorluğu’nun son 30 yıllık dış siyaseti bakımından önemli bir dönüşümün başlangıcı olmuştur. Abdülhamit Dönemi’nin iyice belirginleşmiş Alman yanlısı siyasetine şüpheyle bakan Jön Türkler, Meşrutiyet’in ilânından sonra dış politikada kendilerine yeni bir istikâmet belirlemek istemişlerdir. Meşrutiyetin yeniden ilânını müteakiben Jön Türkler, Abdülhamit Dönemi’nin Alman eksenli siyasetine karşılık, liberal ve meşruti yönetimlerin hâkim olduğu İngiltere ve Fransa’ya yakın bir eğilim içinde olmuşlardır. İngiltere ile Fransa’nın Jön Türk Devrimi’ni memnuniyet ve destekle karşılayan açıklama ve yaklaşımları, Jön Türkler’in yakınlaşma politikaları için cesaret verici olmuştur. Bu nedenle Talât Bey Başkanlığında oluşturulan bir Heyet-i Mebuse, ihtimal ki Cemiyet’in görevlendirmesiyle, yakınlaşma siyasetini pekiştirecek somut adımlar atmak üzere Paris ve Londra’ya bir seyahat düzenlemişlerdir. İşte bu çalışmamızda seyahatle ilgili özellikle Fransız basınına ve diplomatik raporlara yansıyan değerlendirmeler incelenecektir.

Mr. Talât’s Committee: A Young Turk Delegation in Paris in the First Year of the 2nd

The Young Turk Revolution (1908) became the beginning of an important transformation in terms of foreign policy during the last 30 years of the Ottoman Empire. The Young Turks looking suspiciously to the prominent pro-German politics of Abdulhamit Period wanted to determine a new direction for themselves about the foreign policy after the proclamation of the Constitution. Following the re-proclamation of the Constitution, the Young Turks became within a trend close to England and France, in which liberal and constitutional governments were dominant, against the politics of Abdulhamit Period with the German axis. The explanations and approaches of England and France meeting the Young Turks Revolution with pleasure and support became encouraging for the Young Turks’ convergence politics. Therefore, a Parliament Committee whose president was Mr. Talât organized a travel to Paris and London for taking concrete steps to consolidate the rapprochement policy. It was possible that Community appointed this committee. In this study the evaluations related with the travel, especially reflected to the French press and diplomatic reports, will be investigated.

PDF

___

a. Arşiv Kaynakları
1- Başbakanlık Osmanlı Arşivi(B.O.A)
B.O.A, DUİT, 4/6-7, Göm. nr.12, Dos. nr.8, 18 Recep 1327/23 Temmuz 1325(5 Ağustos 1909)
2- Les Archives du Ministère des Affaires Etrangères (Paris) [M.A.E]
M.A.E., “İstanbul Elçiliği Siyasi Müsteşarı Boppe’dan Ekselansları S. Pichon’a Türk Parlamento Heyeti Hakk.” Turquie, Nouvelle Série(n.s), v. 180, nr. 219, s. 42, 2 Temmuz 1909.
M.A.E., “Siyasi İşler Direktörlüğü’nden Meclis, Senato ve Kabine Başkanlıklarına Türk Heyeti Hakk. Acil Gönderi” Turquie, Nouvelle Série(n.s), v. 180, s. 45, 2 Temmuz 1909.
M.A.E., “Fransa’nın İstanbul Maslahatgüzaharı’nın Bakanlık Siyasi İşler Direktörlüğüne Gönderdiği Seyahate İlişkin Rapor” Turquie, Nouvelle Série(n.s), v. 6, s. 93, 1 Temmuz 1909.
M.A.E., “Marsilya Valiliği’nden İçişleri ve Dışişleri Bakanlıklarına Telgraf Mesajı” Turquie, Nouvelle Série(n.s), v. 180, s. 55, 9 Temmuz 1909.
M.A.E., “Fransız Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Direktörlüğünün Türk Heyetiyle İlgili Departman Notu” Turquie, Nouvelle Série(n.s), v. 180, s. 47, 5 Temmuz 1909.
M.A.E., “İstanbul Elçiliği Siyasi Müsteşarı Boppe’dan Ekselansları S. Pichon’a İstanbul’daki Kabine Sorunu ve Mebuslar Hakk.” Turquie, Nouvelle Série(n.s), v. 180, nr. 288, s. 73, 18 Temmuz 1909.
M.A.E., “Fransa’nın Londra Büyükelçisi’nden Ekselansları S. Pichon’a Türk Mebuslarının Londra Temasları Hakk.” Turquie, Nouvelle Série (n.s), v. 180, nr. 253, s. 84, 28 Temmuz 1909.
M.A.E., “Fransa’nın Berlin Siyasal Müsteşarı’ndan Ekselansları S. Pichon’a Türk-Alman İlişkileri ve Jön Türkler Hakk.” Turquie, Nouvelle Série (n.s), v. 180, nr. 310, s. 93, 6 Ağustos 1909
b. Gazeteler ve Yayınlanmış Belgeler
Le Figaro, Le Journal Des Debâts, Le Temps, Tanin. (Tarih ve sayfa numaraları dipnotlarda verilmiştir) Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi (M.M.Z.C.), Ankara: 1991, TBMM Basımevi, Cilt: 5, Devre: 1, İçtima Senesi: 1, İnikat: 104(99- 100)/112(364-365)/113(389)/118(510).
c. Araştırma ve İnceleme Eserleri
Ahmad 1999a Feroz Ahmad, İttihatçılıktan Kemalizme, Çev. Fatmagül Berktay (Baltalı), (4. Baskı), İstanbul: Kaynak Yayınları.
Ahmad 1999b Feroz Ahmad, İttihat ve Terakki (1908-1914), Çev. Nuran Yavuz, (5. Baskı), İstanbul: Kaynak Yayınları.
Armaoğlu 2003 Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), (3. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Babacan 2005 Hasan Babacan, Mehmet Talât Paşa (1874-1921), (1. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Çavdar 1995 Tevfik Çavdar, Talât Paşa, (1. Baskı), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Dumont 1991 Paul Dumont, “Une délègation Jeune Turque À Paris”, Premiére rencontre internationale sur l’Empire Otoman et la Turquie Moderne, Ed: Ethem Eldem, Varia Turcica, XIII, 305-331.
Gazel ve Uğuz 2006 Ahmet Ali Gazel - Sacit Uğuz, “Osmanlı Mebuslarının Avrupa Seyahati (1909)”, Journal of Atatürk, V/1, 223- 242.
Fulton 1999 L. Bruce Fulton, “Fransa ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu ve Büyük Güçler, Çev. Ahmet Fethi, Editör: Marian Kent, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 164-198.
Kent 1999 Marian Kent, “Büyük Britanya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu (1900-1923)”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu ve Büyük Güçler, Çev. Ahmet Fethi, Editör: Marian Kent, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 199-237.
Mehmetefendioğlu 1997 Ahmet Mehmetefendioğlu, “İttihat ve Terakki ve Siyasi Müsteşarlıklar”, Toplumsal Tarih, VIII/43, 32-37.
Rey 1998 Alain Rey, Le Robert Micro, nouvelle édition, Paris: Dicorobert Inc.
Turan 1999 Ömer Turan, “II. Meşrutiyet ve Balkan Savaşları Döneminde Osmanlı Diplomasisi”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç (Tebliğler, 15-17 Ekim 1997), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 241-253.
Turfan 2005 M. Naim Turfan, Jön Türklerin Yükselişi, Çev. Mehmet Moralı, (1. Baskı), İstanbul: Alkım Yayınevi.
Uçarol 1985 Rifat Uçarol, Siyasi Tarih, (3. Baskı), İstanbul: Filiz Kitabevi.
Ülman 2002 A. Halûk Ülman, I. Dünya Savaşı’na Giden Yol, (3. Baskı), Ankara: İmge Kitabevi.