Algılanan Aşırı Niteliklilik: Kavramsal Bir Değerlendirme

Bireylerin iş gereklerinden daha fazla niteliklere sahip oldukları yönündeki bireysel algılarını ifade eden ve çok boyutlu bir kavram olarak ele alınan algılanan aşırı niteliklilik, son yıllarda ilgi duyulan ve çeşitli değişkenlerle ilişkisi araştırılan önemli konular arasında bulunmaktadır. İş görenlerin aşırı nitelikliliğe ilişkin algıları çok sayıda faktörlere bağlı olarak ortaya çıkmakta ve bu durum iş görenlerde bazı davranış ve tutumlara neden olmaktadır. Aşırı niteliklilik bireylerde çeşitli sağlık sorunlarını da beraberinde getiren dolayısıyla hem bireyler hem de örgütler açısından üzerinde önemle durulması gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada öncelikle, aşırı niteliklilik algısının dayandığı kuramsal temeller, aşırı niteliklilik algısının öncülleri ve sonuçları açıklanmış daha sonra da ulusal yazın taraması kapsamında ele alınan bazı çalışmalara ilişkin değerlendirmelere yer verilmiş ve çalışma kapsamında bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Aşırı Niteliklilik, Algılanan Aşırı Niteliklilik, Kişi-İş Uyumu, Eksik İstihdam

Perceived Overqualification: A Conceptual Evaluation

Perceived overqualification is defined as the individual perception of individuals to have more qualifications than job requirements. Perceived overqualification which is considered as a multidimensional concept, and its relation with various variables are important issues of interest in recent years. The overqualification perception of the employees occurs depending on various factors and causes some behaviors and attitudes in the employees. Extreme qualification brings along various health problems in individuals. Therefore, overqualification emerges as an issue that should be emphasized both for individuals and organizations. In the study, firstly, the theoretical foundations of the overquality perception, the antecedents and results of the overquality perception are explained. Then, evaluations of some studies considered within the scope of Turkish literature review are included and some suggestions are made within the scope of the study.

Keywords:

Overqualification, Perceived Overqualification, Person-Job Fit, Underemployment,

PDF

___

Acaray, A. (2019). Algılanan aşırı nitelikliliğin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: Örgüt temelli özsaygının düzenleyici rolü. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 447-468.
Ahmad, H. ve Qadir, M. (2018). Dımensıons of perceived over qualification, perceived organizational support and turnover ıntentıons. Journal of Management and Human Resource, 1, 18-33.
Akın, A. ve Ulukök, E. (2016). Fazla nitelikliliğin bireysel ve örgütsel sonuçlarının incelenmesine yönelik kavramsal bir değerlendirme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 71-86.
Bashur, R. M., Hernandez, A. ve Peiro, J. M. (2011). The impact of underemployment on individual and organizational performance. D. C. Maynard ve D. C. Feldman (Ed.), Underemployment: Psychological, Economic, and Social Challenges içinde (187-213).
Benedict, J. V., Gayatridevi, S. ve Velayudhan, A. (2009). Perceived overqualification, job satisfaction, somatization and job stress of mnc executives. Journal of The Indian Academy of Applied Psychology, 35(2), 283-289.
Berk, U., Kahya, M., Kuzu, B. ve Bayramlık, H. (2015). Effect of laborers’ overqualification perception on job satisfaction and organizational commıtment: An empirical study on health sector in Turkey. Journal of Internationel Health Sciences and Management, 1(1), 60-73.
Bickes, D. M., Yılmaz, C., Samur, A. ve Demirtaş, Ö. (2020). The relationship between perceived overqualification and counterproductive work behaviors: Moderating role of perceived distributive justice. International Journal of Social Science Studies, 8(1), 46-59.
Brkich, M., Jeffs, D. ve Carless, S.A. (2002). A global self-report measure of person-job fit. European Journal of Psychological Assessment, 18(1), 43-51.
Cowherd, D. M. ve Levine, D. I. (1992). product quality and pay equity between lower-level employees and top management: An investigation of distributive justice theory. Administrative Science Quarterly, 37(2), 303-320.
Çankır, B., Arslan, A., Yener, S. ve Demirtaş Ö. (2018). İş stresi aracı rolde iken algılanan aşırı niteliklilik ve üretkenlik ilişkisinde psikolojik güçlendirmenin düzenleyici rolü. 6. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2-3 Kasım 2018, Isparta, 10-18.
Demiral, Y. (2004). Çalışma yaşamında psikososyal etmenler. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenliği Dergisi, 20, 22-26.
Doğan. A. ve Varoğlu, A. (2019). Eşitlik Kuramı. S. Yürür (Ed.), Örgütsel Davranış Kuramları içinde (23-45), İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Erdoğan, B. ve Bauer, T. N. (2009). Perceived overqualification and its outcomes: The moderating role of empowerment. Journal of Applied Psychology, 94(2), 557-565.
Feldman, D. C. (1996). The nature, antecedents and consequences of underemployment. Journal of Management, 22(3), 385–407.
Fernandes, G. F. (2016). Understanding perceived overqualification: Expanding the criterion space, establishing drivers, and developing a model. College of Science and Health Theses and Dissertations. DePaul University.
Fine, S. ve Nevo, B. (2011). Overqualified job applicants: We still need predictive models. Industrial and Organizational Psychology, 4(2), 240-242.
Gizlier, Ö. (2018). Çalışanların aşırı niteliklilik algılarının sonuçlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Harari, M. B., Manapragada, A. ve Viswesvaran, C. (2017). Who thinks they're a big fish in a small pond and why does it matter? A meta-analysis of perceived overqualification. Journal of Vocational Behavior, 102, 28-47.
Hsing-Ming, L., Mei-Ju, C. ve Ho-Tang, W. (2016). The measurement of perceived overqualification and the relationships among perceived overqualification, psychological empowerment, job satisfaction of private Kindergarten teachers. European Journal of Research in Social Sciences, 4(8), 1-15.
Işık, M. (2019). Algılanan aşırı vasıflılık ve bireysel kariyer planlaması ilişkisinde algılanan örgütsel desteğin düzenleyicilik etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18),1015-1041.
Johnson, G. J. ve Johnson, W. R. (1997). Perceived overqualification, emotional support, and health, Journal of Applied Social Psychology, 27(21), 1906-1918.
Karacaoğlu, K. ve Arslan, M. (2019). Algılanan aşırı niteliklilik ve iş tatmini ilişkisinde iyimserliğin aracı rolü: İstifa eden veya erken emekli olan subaylar üzerine bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 107-135.
Karaman, E. E. ve Çetinkaya, N. (2019). Kişilik özelliklerinin algılanan aşırı nitelikliliğe etkisi: Konaklama işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 13-33.
Liu, S. ve Wang, M. (2012). Perceived overqualification: A review and recommendations for research and practice. Research in Occupational Stress and Well-Being, 10, 1-42. doi:10.1108/S1479-3555(2012)0000010005.
Lobene, E. V. (2010). Perceived overqualification: A model of antecedents and outcomes. Unpublished Master’s Thesis. North Carolina State University.
Lobene, E. ve Meade, A. W. (2010). Perceived overqualification: An exploration of outcomes. Paper Presented at the 25th Annual Meeting of the Society for Industrial and Organizational Psychology, Atlanta, GA.
Luksyte, A., Maynard, D. C. ve Spitzmueller, C. (2011). Why do overqualified incumbents deviate? Examining multiple mediators. Journal of Occupational Health Psychology, 16(3), 279-296.
Maltarich, M. A., Reilly, G. ve Nyberg A. J. (2011). Objective and subjective overqualification: Distinctions, relationships, and a place for each in the literature. Industrial and Organizational Psychology. 4, 236-239.
Maynard, D. C. ve Parfyonova, N. M. (2013). Perceived overqualification and withdrawal behaviours: Examining the roles of job attitudes and work values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 86(3), 435–455.
Maynard, D. C., Brondolo, E. M., Connelly, C. E. ve Sauer, C. E. (2015). I’m too good for this job: Narcissism’s role in the experience of overqualification. Applied Psychology: An International Revview, 64(1), 208-232.
Mckee-Ryan, F. M. ve Harvey, J. (2011). “I have a job, but . . .”: A review of underemployment. Journal of Management, 20(10), 1-36.
Özkanan, A. (2018). Algılanan aşırı nitelikliliğe iki yönlü bakış: Çalışan-amir değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4),664-672.
Özkanan, A. (2019). Algılanan aşırı niteliklilik: Üretkenliğe karşı durgunluk. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 42-57.
Siegrist, J. (1996). Adverse health effects of high-effort/low-reward conditions. Journal of Occupational Health Psychology, 1(1), 27-41.
Sweeney, P. D. (1990). Dıstributive justice and pay satisfaction: A field test of an equlity theory prediction. Journal of Busıness and Psycholog, 4(3), 329-341.
Tuy, G. (2017). Fazla vasıflılık algısı ve iş tatmini arasındaki ilişki ile narsisizmin bu ilişki üzerindeki düzenleyici değişken etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Uçar, Z. (2016). Kontrol algısı - psikolojik sahiplenme ilişkisi üzerinde algılanan aşırı vasıflılığın düzenleyicilik etkisi. International Journal of Applied Business and Management Studies,1(1), 40-58.
Ulukök, E. (2020). Algılanan fazla niteliklilik ve etkileri: Lider-üye etkileşiminin düzenleyici rolü. Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
Ulukök, E., Akın, A. ve Gökdeniz, İ. (2017). Algılanan fazla niteliklilik, işe adanmışlık ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. The Journal of International Social Research, 10(54), 916-923.
Ünsal Akbıyık, B. S. (2016a). Algılanan aşırı nitelikliliğin iş performansına etkisi: Örgütsel desteğin biçimlendirici değişken rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1713-1720.
Ünsal Akbıyık, B. S. (2016b). Perceived over qualification and task performance in hospitality sector: The moderating effect of perceived job alternatives. Journal of Tourism Theory and Research, 2(1), 19-29.
Varma, P. N. ve Sandhya, K. (2019). Perceived overqualification at workplace. EPRA International Journal of Research and Development (IJRD), 4(3), 107-110.
Vogel, R. M. ve Feldman, D. C.(2009). Integrating the levels of person-environment fit: The roles of vocational fit and group fit. Journal of Vocational Behavior, 75(1), 68-81.
Yıldız, B. ve Arda, Ö. A. (2018). Algılanan aşırı nitelikliliğin yenilikçi işyeri davranışları üzerindeki etkisinde kolektif şükranın rolü. Journal of Management and Economics Research, 16(2), 141-161.
Zhang, M. J., Law, K. S. ve Lin, B. (2016). You think you are big fish in a small pond? Perceived overqualification, goal orientations, and proactivity at work. Journal of Organizational Behavior, 37(1), 61-84.