Aysun ÖZKAN, ZERRİN GÜNKAYA, Ece YAPICI, Müfide BANAR

Atık Portakal Kabuklarıyla Baskılı Devre Kartlarından Paladyum Adsorpsiyonu

Türkiye’de bir yılda ortaya çıkan 539.000 ton elektronik atığın %3,1’ini Baskılı Devre Kartları (BDK) oluşturmaktadır. BDK yapımında, rezervleri sınırlı olan ve elde edilmeleri için büyük yatırımlar gerektiren değerli metaller kullanılmaktadır. Bu çalışmada, BDK’ların içinde yaklaşık %0,01 oranında bulunan paladyumun (Pd) biyosorbentle adsorpsiyonu hedeflenmiştir. Biyosorbent olarak, ülkemizde büyük miktarda açığa çıkan ve sadece hayvan yemi olarak kullanılan bir organik atık türü olan portakal kabukları kullanılmıştır. Çalışmada; öncelikle model çözeltilerde, farklı yöntemlerle modifiye edilmiş/edilmemiş portakal kabuklarıyla farklı koşullarda (pH, biyosorbent miktarı, sıcaklık,) adsorpsiyon çalışmaları gerçekleştirilmiş ve en uygun adsorpsiyon koşulları belirlenmiştir. Paladyum adsorpsiyonunun, izoterm çalışmalarında BET izotermine (R2=0,9798), kinetik çalışmalarda ise, yalancı ikinci derece modele uygun olduğu belirlenmiştir (R2: 0,9995). Diğer yandan, atık BDK’lar piroliz edilmiş ve katı ürün elde edilmiştir. Son aşamada ise, katı ürün liç edilmiş ve bu liç çözeltisinde en uygun koşullarda adsorpsiyon gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda %75 oranında Pd tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Baskılı devre kartı, Biyosorpsiyon; Elektronik atık; Paladyum; Portakal kabuğu

PDF

___

[1] Tuncuka, A., Stazi, V., Akcil, A., Yazici, E.Y., Deveci, H. 2012. Aqueous metal recovery techniques from e-scrap: hydrometallurgy in recycling. Minerals Engineering, 25, 28-37.
[2] Li, J., Zeng, X. 2012. Recycling printed circuit boards. Waste Electrical And Electronic Equipment (WEEE) Handbook, Woodhead Publishing Limited, Cambridge, 287-310.
[3] Chehade, Y., Siddique, A., Alayan, H., Sadasivam, N., Nusri, S., Ibrahim, T. 2012. Recovery of gold, silver, palladium, and copper from waste printed circuit boards. International Conference on Chemical, Civil and Environment Engineering (ICCEE'2012), 24-25 Mart, Dubai, 226-234.
[4] Tezcan, R., Tezcan, H. 2007. Metaller Kimyası. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 288s.
[5] Cayumil, R., Khanna, R., Rajarao, R., Mukherjee, P., Sahajwalla, V. 2016. Concentration of precious metals during their recovery from electronic waste. Waste Management, 57, 121-130.
[6] Behnamfard, A., Salarirad, M.M., Veglio, F. 2013. Process development for recovery of copper and precious metals from waste printed circuit boards with emphasize on palladium and gold leaching and precipitation. Waste Management, 33, 2354–2363.
[7] Park, Y.J., Fray, D.J. 2008. Recovery of high purity precious metals from printed circuit boards. Journal of Hazardous Materials, 164, 1152–1158.
[8] Cui, Z., Zhang, L. 2008. Metallurgical recovery of metals from electronic waste: a review. Journal of Hazardous Materials, 158, 228–256.
[9] Yazici, E., Deveci, H. 2013. Extraction of metals from waste printed circuit boards (WPCBs) in H2SO4–CuSO4–NaCl solutions. Hydrometallurgy, 139, 30-38.
[10] Adhikari, C.R., Parajuli, D., Kawakita, H., Inoue, K., Ohto, K., Harada, H. 2008. Dimethylamine-modified waste paper for the recovery of precious metals. Environmental Science and Technology, 42(15), 5486–5491.
[11] Parajuli, D., Adhikari, C.R., Kawakita, H., Kajiyama, K., Ohto, K., Inoue, K. 2008. Reduction and accumulation of Au(III) by grape waste: a kinetic approach. Reactive & Functional Polymers. 68, 1194–1199.
[12] Parajuli, D., Khunathai, K., Adhikari, C.R., Inoue, K., Ohto, K., Kawakita, H., Funaoka, M., Hirota, K. 2009. Total recovery of gold, palladium, and platinum using lignophenol derivative. Minerals Engineering, 22, 1173–1178.
[13] Marco, I., Caballero, B.M., Chomon, M.J., Laregoiti, M.F., Torres, A., Fernandez, G., Arnaiz, S. 2008. Pyrolysis of electrical and electronic wastes. Journal of Analytical and Applied Pyrolysis, 82(2), 179–183.
[14] Long, L., Sun, S., Zhong, S., Dai, W., Liu, J., Song, W. 2010. Using vacuum pyrolysis and mechanical processing for recycling waste printed circuit boards. Journal of Hazardous Materials, 177, 626–632.
[15] Jie, G., Ying-Shun, L., Mai-Xi, L. 2008. Product characterization of waste printed circuit board by pyrolysis. Journal of Analytical and Applied Pyrolysis, 83 (2), 185-189.
[16] Mankhand, T.R., Singh, K.K., Gupta, S.K., Das S. 2012. Pyrolysis of printed circuit boards. International Journal of Metallurgical Engineering, 1(6), 102-107.
[17] Yapıcı, E. 2016. Elektronik atıklardan değerli metallerin biyosorpsiyon yoluyla geri kazanımı. Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 76s, Eskişehir.