Şenol DEMİRCİ, Murat KONCA, Gülnur İLGÜN

Sağlık Finansmanının Sağlık Sistemleri Performansına Etkisi: Avrupa Birliği Üyesi ve Adayı Ülkeler Üzerinden Bir Değerlendirme

Bu çalışmada, Avrupa Birliği (AB)’ne üye ve aday ülkelerin sağlık sistemleri performansı karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışmada iki aşamalı analiz yöntemi izlenmiş olup birinci aşamada karşılaştırılan ülkelerin sağlık hizmetleri performansını belirlemek için Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır. İkinci aşamada ise, ülkelerin sağlık sistemlerini finanse etmede kullandıkları finansman yönteminin elde edilen VZA skorlarına istatistiki açıdan anlamlı etki edip etmediği ortaya konulmuştur. Bu kapsamda Tobit regresyon modelinden faydalanılmıştır. Bu modelde dönüştürülmüş VZA skoru bağımlı değişken, ülkelerin sağlık sistemlerini finanse etmede benimsedikleri finansman modeli ise bağımsız değişken olarak alınmıştır. Analiz sonuçlarına göre, sağlık sistemi finansmanında benimsenen modelin ne olduğu sağlık sistemi verimliliğine istatistiki açıdan anlamlı etki etmektedir; Beveridge Modelini benimsemek sağlık sistemi verimliliğine istatistiki açıdan olumlu etki etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık Sistemi Performansı, Veri Zarflama Analizi, Tobit Regresyon

The Impact of Health Financing on Health Systems’ Performance: An Assessment for European Union and Candidate Countries

In this study, it is aimed to compare the performance of European Union (EU) members’ and candidate countries’ health systems. In this context, two-step analysis method was used in the study and in the first stage Data Envelopment Analysis (DEA) was used in order to determine the health care performance of the countries. In the second stage, it has been shown that whether the financing method used by the countries to finance health systems has a statistically significant effect on the DEA scores. Tobit regression model was utilized in this context. In this model, the transformed DEA scores was taken as dependent variable, and the financing model adopted by the countries to finance health systems was taken as independent variable. According to the results of the analysis, the model adopted in health system financing has a statistically significant effect on health system efficiency, adopting Beveridge Model has a statistically positive significant on health system efficiency.

Keywords:

Health System Performance, Data Envelopment Analysis, Tobit Regression,

PDF

___

Abbasi, F. & H. Hajihoseini (2004), “Technological efficiency of R&D units”, in: A. Emrouznejad & V. Podinovski (eds.), Data envelopment analysis and performance management, UK: Warwick Print.
Akyüz, K.C. & G. Çamur & İ. Yıldırım (2015), “Mobilya ve Levha Sektöründe Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinlik Ölçümü”, Turkish Journal of Forestry, 16(1), 50-59.
Atilgan, E. & D. Kilic & H.M. Ertugrul (2017), “The dynamic relationship between health expenditure and economic growth: is the health-led growth hypothesis valid for Turkey?”, The European Journal of Health Economics, 18(5), 567-574.
Ayanoğlu, Y. & A. Murat & U. Beylik (2010), “Hastanelerde veri zarflama analizi (VZA) yöntemiyle finansal performans ölçümü ve değerlendirilmesi”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2(2), 40-62.
Banker, R.D. & A. Charnes & W.W. Cooper (1984), “Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis”, Management Science, 30(9), 1078- 1092.
Boles, J.S. & N. Donthu & R. Lohtia (1995), “Salesperson Evaluation Using Relative Performance Efficiency: The Application of Data Envelopment Analysis”, Journal of Personal Selling and Sales Management, 15(3), 31-49.
Boz, C. & E. Önder (2017), “OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemi Performanslarının Değerlendirilmesi”, Sosyal Güvence Dergisi, 6(11), 24-61.
Charnes, A. & W. Cooper & E. Rhodes (1978), “Measuring the Efficiency of Decision Making”, European Journal of Operational Research, 2(6), 429-44.
Chern, J.Y. & T.T. Wan (2000), “The Impact of The Prospective Payment System on the Technical Efficiency of Hospitals”, Journal of Medical Systems, 24, 159-172.
Çakmak, C. & M. Konca (2019), “Seçilmiş OECD Ülkelerinin Ruh Sağlığı Hizmetleri Etkinliğinin Değerlendirilmesi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 51-56.
De Silva, A. (2000), A framework for measuring responsiveness, Geneva: World Health Organization.
Deviren, N.V. & T. Duran (2018), “Türkiye’de düzey 3 bölgesi kamu yatırımları etkinliğinin veri zarflama analizi (VZA) yöntemiyle ölçülmesi: Aydın, Denizli VE Muğla illeri örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 262-277.
Dixon, A. & J. Langenbrunner & E. Mossialos (2014), “Facing the challenges of health care financing”, in: J. Figueras & M. McKee & J. Cain & S. Lessof (eds.), Health Systems in Transition: Learning from Experience, Copenhagen: World Health Organisation.
European Commission (2014), Health System Performance Assessment, Luxembourg: European Union.
Evans, R.G. (2002), “Financing health care: taxation and the alternatives”, in: E. Mossialos et al. (eds.), Funding Health Care: Options for Europe, Buckingham & Philadelphia: Open University Press.
Gottret, P.E. & G. Schreiber (2006), Health Financing Revisited: A Practitioner’s Guide, Washington, DC: World Bank.
Güvercin, A. & H. Mil & B. Tarım (2016), “Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)”, Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(13), 80-94.
Kiliçarslan, M. & R.Ö. Kaptanoğlu (2019), “Lean and Productivity in The Financing of Health Services”, European Journal of Science and Technology, (15), 297-301.
Kocaman, A.M. & M.E Mutlu & D. Bayraktar & Ö.M. Araz (2012), “OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 23(4), 14-31.
Koç, Ş. & M. Şahin (2018), “Tobit model ve bir uygulama”, KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 21(1), 73-80.
Konca, M. & H.H. Yıldırım (2017), Sağlık sistemlerinde mali alan yaratma kuram ve uygulama, Ankara: ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi.
LaPlante, A.E. & J.C. Paradi (2015), “Evaluation of Bank Branch Growth Potential Using Data Envelopment Analysis”, Omega, 52, 33-41.
Lee, K. & H. Goodman (2002), “Global policy networks: the propagation of health care financing reform since the 1980s”, in: K. Lee & K. Buse & S. Fustukian (eds.), Health Policy in a Globalising World, Cambridge University Press.
Lewis, M. & P. Musgrove (2008), “Governance issues in health Financing”, International Encyclopedia of Public Health, 3, 81-88.
Mirmirani, S. & M. Lippmann (2004), “Health Care System Efficiency Analysis of G12 Countries”, International Business and Economics Research Journal, 3, 35-42.
Moreno‐Enguix, M.R. & J.C. Gómez‐Gallego & M. Gómez-Gallego (2018), “Analysis and determination the efficiency of the European health systems”, The International Journal of Health Planning and Management, 33(1), 136-154.
Mossialos, E. & A. Dixon (2002), “Funding Health Care: An Introduction”, in: E. Mossialos et al. (eds.), Funding Health Care: Options for Europe, Buckingham & Philadelphia: Open University Press.
Narcı, H.Ö. (2012), “Sağlık Kurumlarında Verimlilik Ölçümü ve Yöntemleri”, içinde: İ. Şahin & H.Ö. Narcı (eds.), Sağlık Kurumlarında Operasyon Yönetimi, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını.
Navarro, V. (2000), “Assessment of the World Health Report 2000”, The Lancet, 356(9241), 1598-1601.
OECD (2019), Health spending (indicator), , 31.05.2019. Olsen, J.A. (2009), Principles in health economics and policy, Oxford: Oxford University Press.
Özcan, Y. (2014), Health Care Benchmarking and Performance Evaluation. International Series in Operations Research & Management Science, Second Edition, USA: Springer.
Phua, K.H. (2018), “Governance Issues in Health Financing”, Reference Module in Biomedical Sciences, 1-13.
Pransky, G. & K. Benjamin & A.E. Dembe (2001), “Performance and quality measurement in occupational health services: current status and agenda for further research”, American Journal of Industrial Medicine, 40(3), 295-306.
Sherman, H. & J. Zhu (2006), Service Productivity Management: Improving Service Performance Using Data Envelopment Analysis (DEA), USA: Springer.
Smith, P.C. & E. Mossialos & S. Leatherman & I. Papanicolas (2009), Performance measurement for health system improvement: experiences, challenges and prospects, Cambridge University Press.
Sun, D. & H. Ahn & T. Lievens & W. Zeng (2017), “Evaluation of the performance of national health systems in 2004-2011: An analysis of 173 countries”, PloS one, 12(3), 1-13.
Şahin, İ. (1999), “Sağlık Kurumlarında Göreceli Verimlilik Ölçümü: Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi”, Amme İdaresi Dergisi, 32(2), 124-145.
Şahin, İ. (2008), “Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1), 1-48.
Şener, M. & V. Yiğit (2017), “Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 266-290.
Tandon, A. & D.B. Evans & C. Murray & A.J. Lauer (2001), “The Comparative Efficiency of National Health Systems in Producing Health: An Analysis of 191 Countries”, World Health Organization Paper, 29(1), 1-36.
Tatar, M (2011), “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’de Gelişimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, (1), 103-133.
Teleş, M. & C. Çakmak & M. Konca (2018), “Avrupa Birliği Döngüsündeki Ülkelerin Sağlık Sistemleri Performanslarının Karşılaştırılması”, Journal of Management & Economics, 25(3), 811-835.
Timor, M. & F. Lorcu (2010), “Türkiye ve Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin Sağlık Sistem Performanslarının Kümeleme ve Veri Zarflama Analizi İle Karşılaştırılması”, Yönetim, 21(65), 25-46.
Tobin, J. (1958), “Estimation of relationships for limited dependent variables”, Econometrica, Journal of Econometric Society, 26(1), 24-36.
WHO (2000), The World Health Report 2000. Health systems: improving performance, Geneva: World Health Organization.
WHO (2002), European Health Report 2002, Regional Office for Europe.
Wranik, D. (2012), “Healthcare policy tools as determinants of health-system efficiency: evidence from the OECD”, Health Economics, Policy and Law, 7(2), 197-226.
Yıldırım, H.H. (2005), “Avrupa Birliği’ne Üye ve Aday Ülke Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırmalı Performans Analizi: Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama”, Verimlilik Dergisi, (4), 9-46.
Yip, W. & R. Hafez (2015), Improving Health System Efficiency: Reforms for improving the efficiency of health systems: lessons from 10 country cases, World Health Organization.