Fahrettin HALİLOĞLU, Muhammed İhsan HACIİSMAİLOĞLU

Abdullah b. Cahş

İslâm’ı doğru anlamak ve Hz. Muhammed’i (sas) daha yakından tanımak için sahâbîlerin hayatlarını incelemek büyük önem arz etmektedir. Zira sahâbîler, vahyin nüzulüne şahit olmuşlar, Hz. Peygamber’i bizzat görmüş, tanımış ve İslâm’ı doğrudan ondan öğrenmişlerdir. Sahâbeden Abdullah b. Cahş da İslâm’ı ilk kabul edenlerden biridir. O, İslâm’ın gizli tebliğ edildiği dönemde Allah’a ve onun Peygamberi’ne iman ederek Kureyş müşriklerinin tehditlerini göze almış ve İslâm’a büyük hizmetlerde bulunmuştur. Batn-ı Nahle Seriyyesi ile Bedir ve Uhud gazvelerine iştirak etmiştir. En büyük arzusu olan şehadete ise Uhud’da erişmiştir. Hz. Peygamber’in akrabası olmasının yanı sıra aynı zamanda onun güvenip itimat ettiği ve istişarede bulunduğu insanlardan biri olmuştur. Bu çalışmada ulaşabildiğimiz kaynaklar çerçevesinde Hz. Peygamber’in davete başladığı süreçte Allah’ı ve onun Peygamber’ini tasdik edenlerin öncülerinden Abdullah b. Cahş’ın biyografisi ele alınacaktır. Araştırmalarımıza göre Abdullah b. Cahş hakkında Batn-ı Nahle Seriyyesi bağlamında birtakım çalışmalar var olmakla birlikte, akademik alanda onun hayatı ve şahsiyeti hakkında spesifik bir çalışma bulunmamaktadır. Bu sebeple onun derli toplu bir biyografisini ortaya çıkararak hakkında yapılacak çalışmalara katkı sunmayı amaçladık.

Anahtar Kelimeler:

İslam Tarihi, Sahabe, Abdullah b. Cahş, Batn-ı Nahle

Abdullah B. Jahsh

In order to understand Islam correctly and get to know Muhammad (pbuh) better, it is of great importance to examine the lives of the Companions (Sahaba). Because the Companions witnessed the revelation, saw the Prophet personally, got to know him, and learned Islam directly from him. Companion Abdullah ibn Jahsh was one of the first to accept Islam when Islam was conveyed secretly. He believed in Allah and his Prophet than despite the Qurayshi polytheists’ threats, he rendered great services to Islam. He participated in the raid of Nahla, the Battle of Badr and later battle of Uhud where he attained martyrdom, which was his greatest desire. He was relative of, also trusted and consulted by Prophet (pbuh). In this study, the biography of one of the pioneers of Islam, Abdullah ibn Jahsh, will be discussed within the framework of the sources we can reach. According to our research, although there are some studies about Abdullah ibn Jahsh in the context of raid of Nahla, there is no specific study about his life and personality in the academic field. For this reason, we aimed to make a modest contribution to the work to be done about him by revealing a compact biography of him.

Keywords:

History of Islam Abdullah b. Jahsh, Sira, Sahaba, Batn-ı Nahla,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Müsned, nşr. Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî. Beyrut: y.y., 1405/1985.
Algül, Hüseyin. “Haram Aylar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/haram-aylar
Apak, Âdem. Siyer-i Nebi-1 [Hz. Peygamber’in (S.A.S) Hayatı- Şahsiyeti-Daveti]. İstanbul: Ensar neş., 2017.
Arslan, İhsan. “Hz. Peygamber’in Zeyneb bint Cahş ile Evliliğinin Değerlendirilmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12/64 (2019), 938-945.
Ateş, Ali Osman. “Hz. Peygamber’in Zeyneb bint Cahş ile Evlenmesi Hakkındaki Bazı Rivayet ve Görüşlerin Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, (1992): 161-180.
Aykaç, Mehmet. “Hamne bint Cahş” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/hamne-bint-cahs
Azimli, Mehmet. Siyeri Farklı Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2018.
Barış, Mustafa Necati. “Zeyneb bint Cahş ve Hz. Peygamber’le Evliliği”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/2 (Temmuz-Aralık 2010): 177-192.
Begavi, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes’ûd b. Muhammed el-Ferrâ’, Mealimü’t-tenzil. thk. Muhammed Abdullah Nemr vd.. Riyad: Dam Taybe, 1989.
Belâzüri, Ahmed b. Yahya. Ensabu’l-Eşraf, thk. Muhammed Hamidullah, yy.: Dâru’l-Maarif, t.y..
Belâzüri, Ahmed b. Yahya. Ensabu’l-Eşraf. thk. Süheyl Zekkâr, Riyâz Ziriklî, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali. Delâilü’n-nübüvve ve ma’rifeti ehvâli sâhibü’ş-şerî’a, thk. Abdülmüʻtî Kal’acî. Beyrût: Dârü’l-Kütübü’1-İlmiyye, 1988.
Çakan. İsmail Lütfi, “Abdullah b. Cahş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/abdullah-b-cahs
Çınar, Mahmut. “Hz. Peygamber’in Zeyneb bint Cahş ile Evliliği Etrafındaki Şüpheler”, Diyanet İlmi Dergi, 43/1, (Ocak, Şubat, Mart 2007): 31-50.
Çoban, Köksal. Mus’ab bin Umeyr’in Hayatı ve Kişiliği. İstanbul: Rağbet yay., 2013.
Diyârbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan. Târîḫu’l-hamîs fî aḥvâli enfesi nefîs. Kahire, yy., 1283.
Doğrul, Ömer Rıza. Tanrı Buyruğu-Kur’an’ı Kerim’in Tercüme Tefsir-i Şerîfi. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık, 1955.
Ebû Zehra, Muhammed. Son Peygamber Hz. Muhammed. çev. Mehmet Keskin. Cilt 3. İstanbul, Birleşik Yayıncılık, 1993.
Efendioğlu, Mehmet. “Sahih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/sahih--hadis#1
Erkocaaslan, Recep. “Hz. Peygamber’e Atılan Çirkin Bir İftira: Hz. Peygamber Zeyneb bint Cahş Evliliğinin Hz. Dâvûd Bat-Şeba Evliliğine Benzetilmesi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 24/1 (Haziran 2020), 475-496.
Fayda, Mustafa. “Batn-ı Nahle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/batn-i-nahle-seriyyesi
Fayda, Mustafa. “Emîrü’l-Mü’minîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/emirul-muminin
Fayda, Mustafa. “İfk Hadisesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/ifk-hadisesi
Göl, Yavuz Selim. Hz. Hamza. İstanbul: Beyan yay., 2020.
Hacıismailoğlu, Muhammed İhsan. “Osmanlı Müelliflerinin Çalışmalarında Zeyd-Zeyneb Hadisesi Bağlamında Voltaire’in Fanatizm veya Peygamber Muhammed’in Bağnazlığı Adlı Tiyatro Eseri Üzerine Değerlendirmeler”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19/1 (2020), 307-338.
Hamîdullah, Muhammed. “Zeyneb bint Cahş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyneb-bint-cahs
Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. Cilt 1. Ankara: Yenişafak Gaz., 2003.
İbn Abdülber, Nemerî. el-İstîʿâb fî maʿrifeti’l-aṣḥâb, thk. Ali Muhammed el-Bicâvî,. Beyrut: Dâru'l-Ceyl, 1996.
İbn Atiyye, Endelûsî. el-Muharrerul-veciz fi tefsîri’l-kitâbi’l-’azîz. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1413/1993.
İbn Hacer, el-Askalânî. el-İsabe fî temyizi’s-sahabe. thk. Ali Muhammed Muevviz, Adil Ahmed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1995.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. Cevâmi’us-sîre. Kâhire: yy., ty..
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sikât. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1975.
İbn İshâk, Muhammed. es-Sîre: Kitâbü’l-mebde’ ve’l-meb’as ve’l-meğazî. thk. Tâhâ Abdurraûf Sa’d Bedevî. Kâhire: yy., 1998.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîru’l-kur’âni’l-azîm. thk. Şâmî b. Muhammed es-Sellâme. Riyâd: Daru Taybe, 1999.
İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. Kitabü’t-tabakâti’l-kebîr. thk. Ali Muhammed Ömer. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 2001.
İbnü’l-Esîr, İzzüddin. Üsdü’l-gâbe fî mârifeti’s-sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdu’l-Mevcud. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ty..
İsmail Hakkı, İzmirli. Meânî-i Kur’ân -Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Tercümesi. İstanbul: Milli Matbaa, R.1343/M.1927. Kapar, M. Ali. Hz. Muhammed’in Müşriklerle Münasebetleri. İstanbul, İlim yay., 1987.
Kapar. Mehmet Ali. “Hakem b. Keysân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/hakem-b-keysan
Kazıcı, Ziya. Hz. Muhammed’in Eşleri ve Aile Hayatı. İstanbul: Çağ yay., 1991.
Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Kutluboğa, Ebû’l-Fidâ. es-Sikât min men lem yeka’ fî kütübi’s-sitte. San’â: Merkezü’n-nu’mân, 2011.
Küçük, Raşit. “Ebû Ahmed b. Cahş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/ebu-ahmed-b-cahs
Mahmudov, Elşad. Sebepleri ve Sonuçları Açısından Hz. Peygamber’in Savaşları. İstanbul: İSAM Yay, 2010.
Makrîzî, Ebû Muhammed Takıyyüddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkādir b. Muhammed. İmtâ’u’l-esmâ. thk. Muhammed Abdülhamîd en-Nümeysi. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1980.
Özaydın, Abdulkerim. “Mir-i Alem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Erişim 02.11.2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/mir-i-alem
Şami, Şemseddin. Sübülü’l-hüda ve’r-reşad fi siret-i hayri’l-ibad. thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Muavvız. Beyrut: yy.. 1993.
Şulul, Kasım. Hz. Peygamber Devri Kronolojisi. İstanbul: İnsan Yay, 2003.
Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. Muʻcemü’l-kebîr. thk. Hamdî Abdülmecîd Selefî. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1404/1984.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Kâhire: Dâru Hicr, ty..
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk. Kahire: Dâru’l Maarif, 1967.
Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitâbü’l-meğazî. thk. Marsden Jones. Beyrût: Alemü’l Kütüb,1984.
Vellevî, Muhammed b. Ali. Zehîratü’l-’ukbâ. Beyrut: Dâru Âli birûm, 2003.
Yıldırım, Muhammed Emin. Hazreti Peygamber’in (SAV) Albümü Soy Ağacı/Nesebi ve Yakınları. İstanbul: Siyer Yayınları, 2015.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Men tekelleme ve huve muvessak. Zerkâ: Mektebetü’l-menâr, 1986.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru a’lemi’n-nübela. Beyrut: yy. 1418/1997.
Zemahşerî, Muhammed. Tefsîru’l- keşşâf, thk. Adil Ahmed Abdulmevcud. Riyâd: el-Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.
Zubeyri, Ebû Abdillah el-Mus’ab b. Abdillah b. el-Mus’ab. Kitabu nesebi kureyş, thk. E. Levi-Provencal. Kahire: yy.,1982.