Matematik ile Edebileşen Eserler

Matematik, sayılar, kavramlar, formüller ve hesaplamalardan öte yaşamı içine alan bir bilimdir. Ayrıca matematik, içinde bulunduğu duruma göre amaç ya da araç olabilen çok boyutlu bir yapıdır. Bu yapının, hayali ya da kurmaca dünyalar yaratabilen, insana farklı deneyimler sunan bir sanat alanı olan edebiyat ile ilişki kurması kaçınılmazdır. Bu durum insana matematik ve edebiyatla farklı deneyimler sunma imkânı vermektedir. Edebiyatın da matematik gibi kesin sınırları yoktur. Edebiyat, matematiğin zihinde canlanmasını sağlarken aynı zamanda onun sıkıcı ve erişilmez olması fikrini de ortadan kaldırmış olmaktadır. Edebiyat açısından roman ya da hikâye yazarken; yer, zaman, mekân, kahraman, olay gibi unsurların bir araya gelmesi gerekmektedir. Bu unsurları oluştururken matematiğin dahil edilmesi kurguyu daha üst noktalara taşımaktadır. Bu sebeple araştırmanın amacı; Edebiyatın içindeki matematiği incelemek, matematiğin edebiyata yansımalarını keşfetmektir. Bu eserlerin içindeki matematiksel durumlar, matematikle açıklanabilen olaylar ve matematiğin eserlere etkisi araştırılmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ile elde edilen bilgiler yorumlanmıştır. Yazarların matematik ile ilişkileri, oluşturdukları kurguda matematiği nasıl yerleştirdikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda bu eserlerin içinde üst düzey bir matematik bilgisi ve işleyişinin olduğu sonucuna varılmıştır. Bu kurgu ve hikayelerin içine yedirilen matematiğin rast gele değil kasıtlı olarak kurgulandığı söylenebilir. Yazarların matematikle bağları düşünüldüğünde bu durum daha da ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Matematik ve Edebiyat, Matematiksel Kurgu, Matematiksel Hikayeler, Geometri

Literary Works with Mathematics

Maths, it is a science that encompasses life beyond numbers, concepts, formulas and calculations. In addition, mathematics is a multidimensional structure that can be a goal or a tool depending on the situation it is in. It is inevitable for this structure to establish a relationship with literature, an art field that can create imaginary or fictional worlds and offer different experiences to people. This situation gives people the opportunity to offer different experiences with mathematics and literature. Literature, like mathematics, has no definite boundaries. While literature makes mathematics come alive in the mind, it also eliminates the idea that it is boring and inaccessible. While writing a novel or a story in terms of literature; Elements such as place, time, place, hero, event must come together. The inclusion of mathematics while creating these elements carries the fiction to higher levels. For this reason, the aim of the research is; To examine the mathematics in literature is to discover the reflections of mathematics in literature. The mathematical situations in these works, the events that can be explained by mathematics and the effect of mathematics on the works were investigated. In the research, the information obtained through document analysis, one of the qualitative research methods, was interpreted. It has been tried to determine the relations of the authors with mathematics and how they placed mathematics in the fiction they created. As a result of the study, it was concluded that there is a high level of mathematical knowledge and operation in these works. It can be said that the mathematics embedded in these fictions and stories is not randomly but deliberately constructed. This becomes even more evident when the authors' ties to mathematics are considered.

Keywords:

Mathematics and Literature, Mathematical Fiction, Mathematical Stories, Geometry,

PDF

___

Abbott, E. (2015). Düzülke. (Çev. H. F. Nemli) Alfa Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1884).
Aslan, İ. (2013). Öklit Dışı Geometriye Giden Yolda İslam Dünyası Matematikçileri, Dört Öge,1(3), 63-87.
Atay, O. (2008). Tutunamayanlar. (42.Baskı). İletişim yayınları.
Başaran, B. İ. (2004). Etkili Öğrenme ve Çoklu Zekâ Kuramı: Bir İnceleme. Ege Eğitim Dergisi, 5(1), 7-15.
Beyatlı, Y. K. (1990). Kendi Gök Kubbemiz. Kültür Bakanlığı yayınları.
Carroll, L. (2013). Alice Harikalar Diyarında ve Aynanın İçinden (2.Baskı) (Çev. K. Erzincan Kına). İthaki Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1865).
Cemaloğlu, N. (2020). Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Etik, Pegem yayınları.
Cereci, S. (2012). Güzel Sanatlar Dalı Olarak Matematik, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi,2(1), 88-100.
Çağlar, S. (2022). Lewis Carroll ve Alice’in Bitmeyen Maceraları. https://www.matematiksel.org/alicein-harikalar-diyarindaki-hic-bitmeyen-maceralari/
Çetinkaya, F. A. (2018). Matematik ve Edebiyat İlişkisi: Kitapların içindeki matematik. https://www.matematiksel.org/ matematik-ve-edebiyat-iliskisi-uzerine-bir-inceleme
Çeziktürk, Ö. (2020). Kutadgu Bilig’teki Matematik Kavramlarının bir Aday Matematik Öğretmenine Analiz Ettirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi,1(3), 89-97.
Dostoyevski, F. (2007). Karamazov Kardeşler. (Çev. M. Yalaza Taluy) Türkiye İş bankası yayınları.(Orijinal eserin yayın tarihi: 1880)
Esa, (2016). Oğuz Atay ‘’Tutunamayanlar’’ roman özeti ve inceleme. https://edebiyatvesanatakademisi.com
Eylem, A. (2018). Çok boyutlu hayatın geometrisi: Düzülke. http://www.mevzuedebiyat.com/cok-boyutlu-hayatin-geometrisi-duzulke
Gündüz, E. İ. (2013). The Dispossessed: an Ideological Distopia. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(1), 123-133.
Gür Düzenli, F. (2021). ‘’Dünya Çocukların Olsa’’ ve ‘’Işın Çağı Çocukları’’ Adlı Yapıtların Bilimkurgu ve Çocuk edebiyatı Bağlamında İncelenmesi. Çocuk Edebiyat ve Dil eğitimi dergisi,4(1), 1-20. İpek, S. (2016). Matematik ve bilimkurgu. https://www.bilimkurgukulubu.com/genel/inceleme/matematik-ve-bilimkurgu
Karaköse, S. (2016). Divan Şiirinin Matematiği. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 1(56), 941-979.
Le Guin, U. (1997). Mülksüzler (Çev. Levent Mollamustafaoğlu). Metis yayınları.
Ogawa, Y. (2014). Profesör ve Hizmetçi, (Çev. P. Demircan) Pegasus yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi: 2003).
Okay, M. O. (1998), Sanat ve Edebiyat Yazıları. Dergâh Yayınları.
Sarı, M. İ. (2021). Bilim Kurgu ve Türk romanlarında bilimkurgu üzerine bir araştırma, (Yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi.
Sözen, M. (2020). Alice Harikalar Diyarında: Gerçek Alice. http://www.gercekalice.com
Sümengen Berker, O. (2015). Hayal Gücü ve Sanat, Çankaya Üniversitesi Gündem, s.55.
Şerifoğlu, A. (2016). George Perec ve lirik akıl dolu kayboluş. https://indigodergisi.com/2016/01/georges-perec-ve-lirik-akil-dolu-kaybolus-seyler-roman-kitap
Tandoğan, Ç. (2019). Italo Calvino eserlerinde Oulipo Etkisi. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi
Törün, A. (2013). Matematiğin edebiyattaki izleri. https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/2013/09/01/matematigin-edebiyattaki-izleri
Vikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Alt%C4%B1n_B%C3% B6cek
Vikipedia. Lewis Carroll. https://tr.wikipedia.org/wiki/Lewis_ Carroll
Wells, H. G. (2004). Duvardaki Kapı. (2.Baskı) (Çev. M. Yaycıoğlu) Dost Kitabevi. (Orijinal eserin yayın tarihi: 1998).
Yiğitoğlu, M. (2018). Sanatçının bakış açısı ve metni kurgulaması bağlamında matematik ve edebiyat ilişkisi üzerine bir inceleme. SOBİDER: Sosyal Bilimler Dergisi, 5(22), 454-464.
Yurdakul, Ç. & Özer, F. (2013). Metinden Mekâna; Kültürel Farklılıkların Alice’in Kaçış Uzamı Bağlamında İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9). 1-25.
Zweig, Stefan (2007), Üç Büyük Usta (Çev. Zafer Ermiş), Türkiye İş Bankası Yayınları.