d>c SES DEĞİŞİMİNE KASTAMONU AĞZINDAN ÖRNEKLER

Türk dili zenginliğinin tespiti için Anadolu ağızlarının kayıt altına alınması oldukça önemlidir. Her yörenin kendine ait bir sözcük ve kavram dünyasının olmasının yanı sıra dilin yöreden yöreye farklılık göstermesi de dil araştırmacılarına eşsiz malzemeler sunmaktadır. Türkiye Türkçesi ağızları içerisinde Batı grubunda yer alan Kastamonu ağzı da sahip olduğu kültürel ve tarihî özellikleri bakımından dil ve tarih araştırmalarının bütünlük sağlanmasında önemli bir yer teşkil etmektedir. Çalışmamızın konusunu birçok ağızda görülen fakat Kastamonu ağzında yoğun olduğu tespit edilen d > c ses değişimi oluşturmaktadır. Türkiye Türkçesi ağızlarında d > c ses değişiminin çoğunlukla benzeşme sebebiyle ortaya çıktığı görülürken Kastamonu ağzında yoğun olması; çalışma neticesinde teşekkül noktası bakımından birbirine yakın olan seslerin değişimine ve birbirine tercih edilmesinde Kastamonu diş ünsüzü olan /d/’nin diş eti ön damak ünsüzü olan /c/’ye dönüşme temayülü gösteriyor olması şeklinde yorumlanmıştır. Söz konusu ses olayının tespiti ve tahlili ile Türkçenin gelişim ve değişim mantığına ışık tutmak ve yorumlamaya katkı sağlamak amacı hedeflenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Türkçesi ağızları, Kastamonu ağzı, ünsüz değişmesi, d > c değişmesi

EXAMPLES FROM KASTAMONU DIALECT TO d>c PHONETIC

It is so important to record the Anatolian dialects to determine the richness of Turkish language. Besides having different word and notion world of every region, language’s showing difference from region to region present unique materials to linguists. Being in the West group of the Turkish dialects, Kastamonu dialect has also an important place in terms of its cultural and historical features and in providing integration for language and history researches. Subject of this study is about d > c phonetic change, which is seen in many dialects, but intesively determined in Kastamonu dialect. While in Turkish language dialects; the d > c phonetic change seen mostly because of assimilation, being intensive in Kastamonu dialect; is because of /d/’s change tendecny to /c/ in result of the study in terms of association changing of the phonetics that are close and preferred one another. With the determination and analysis of mentioned phonetic issue, it is aimed to enlighten the development and change of Turkish langugae and provide interpretatiton opportunity.

Keywords:

Turkish Dialects, Kastamonu dialect, consonant change, d > c change,

PDF

___

ACAR, Ergün (2008), Kastamonu Merkez İlçe ve Köyleri Ağzı, Trakya Üniversitesi, Edirne, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
____________ (2012), Kastamonu ve Yöresi Ağızları, Trakya Üniversitesi, Edirne, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
____________ (2015), Kastamonu Yöresi Söz Varlığı, Genişletilmiş 2.Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.
____________ (2015), Sinop Yöresi Söz Varlığı, Ankara, Gazi Kitabevi.
AKAR, Ali (2013), Muğla ve Yöresi Ağızları, Ankara, TDK Yayınları.
AKCA, Hakan (2012), Ankara İli Ağızları, Ankara, TKAE Yayınları Dil Araştırmaları 04.
ARIKOĞLU, Ekrem (2012), Türk Lehçeleri Grameri, Hakas Türkçesi *Editör: Ahmet Bican ERCİLASUN+, Ankara, Akçağ Yayınları.
AYDIN, Mehmet (2002), Aybastı Ağzı İnceleme-Metin-Sözlük, TDK Yayınları.
BAYRAKTAR, F. Sibel (2000), Kayseri Merkez İlçe Ağzı (Metin- Gramer- Sözlük), Edirne, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
BOZ, Erdoğan (2006), Afyonkarahisar Merkez Ağzı (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük), Gazi Kitabevi.
BURAN, Ahmet (2011), ‚Türkiye Türkçesi Ağızlarının Tasnifleri Üzerine Bir Değerlendirme‛, Turkish Studies İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,Volume 6/1, p. 41-54.
___________, Ercan Alkaya (2013), Çağdaş Türk Lehçeleri, 9. Baskı, Ankara, Akçağ Yayınları.
DEMİR, Necati (2001), Ordu İli ve Yöresi Ağızları (İnceleme- Metinler- Sözlük), Ankara, TDK Yayınları. Derleme Sözlüğü, http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_ttas&view=ttas. (24.09.2016)
ERDEM, M. Dursun ve Ramazan Bölük (2012), Antalya ve Yöresi Ağızları (Giriş- İnceleme- Metin), Ankara, Gazi Kitabevi.
EREN, M. Emin (1997), Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları, Ankara, TDK Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2013), Türkçenin Dil Bilgisi, İstanbul, Bayrak Yayınları.
GÜLENSOY, Tuncer (1988), Kütahya ve Yöresi Ağızları (İnceleme- Metinler- Sözlük), Ankara, TDK Yayınları.
_______________ (2011), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü Cilt I A-N, Cilt II O-Z, Ankara, TDK Yayınları.
GÜLSEREN, Cemil (2000), Malatya İli Ağızları (İnceleme- Metin- Sözlük), Ankara, TDK Yayınları.
GÜLSEVİN, Gürer (2002), Uşak İli Ağızları (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük), Ankara, TDK Yayınları.
GÜNAY, Turgut (2003), Rize İli Ağızları (İnceleme- Metin- Sözlük), Ankara, TDK Yayınları.
GÜNŞEN, Ahmet (2000), Kırşehir ve Yöresi Ağızları (İnceleme- Metinler- Sözlük), Ankara, TDK Yayınları.
İLERİ, Canan (2008), Eskişehir İli Mihalıççık İlçesi ve Yöresi Ağızları, Ankara, TDK Yayınları.
KANAR, Mehmet (2011), Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, Say Yayınları.
KARA, Mehmet (2011), Ayrı Düşmüş Kelimeler, İstanbul, Kesit Yayınları.
KARAHAN, Leyla (2014), Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara, TDK Yayınları.
KASAPOĞLU ÇENGEL, Hülya (2012), Türk Lehçeleri Grameri, Kırgız Türkçesi *Editör: Ahmet Bican ERCİLASUN+, Ankara, Akçağ Yayınları.
KORKMAZ, Zeynep (1965), ‚Bartın ve Yöresi Ağızlarındaki Lehçe Tabakalaşması‛, Türkoloji Dergisi, Cilt: II, Sayı: I, 227-249.
_________________ (1994), Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi (Fonetik), Ankara, TDK Yayınları.
ÖZTÜRK, Jale (2009), Hatay Ağzı İnceleme- Metin- Sözlük, Adana, Karahan Kitabevi.
PEKACAR, Çetin (2012), Türk Lehçeleri Grameri, Kumuk Türkçesi (939-1008), (Editör: Ahmet Bican ERCİLASUN) 2. Baskı, Ankara, Akçağ Yayınları.
SAKAOĞLU, Saim (2012), Konya Ağzı Üzerine Araştırmalar, Konya, Kömen Yayınları.
SİLAHŞÖR, Ebru (2011), Amasya Merkez Ağzı, Erzincan Üniversitesi, Erzincan, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
TAVKUL, Ufuk (2012), Türk Lehçeleri Grameri, Karaçay-Malkar Türkçesi *Editör: Ahmet Bican ERCİLASUN+, Ankara, Akçağ Yayınları.
TEKİN, Talat (2013), Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri, Ankara, TDK Yayınları. YILDIRIM, Faruk (2006), Adana ve Osmaniye İlleri Ağızları I Giriş-İnceleme, TDK Yayınları.