BATI OĞUZ TÜRKÇESİNDEKİ YARDIMCI /Y/ SESİNİN KÖKENİ ÜZERİNE

Bu makalede yalnızca Batı Oğuz grubuna dâhil olan Türk dillerinde görülen yardımcı /y/ sesinin kökeni üzerinde durulmaktadır. Öncelikle, bütün tarihî ve çağdaş Türk dilleri ile Moğolca ve Farsçada görülen yardımcı /y/ sesi üzerine bilgi verilmiştir. Ardından, Oğuz Türkçesinin tarihî ses bilgisi ışığında farklı ek tiplerinin gelişimi incelenmiş ve yardımcı /y/ sesinin türemesinin muhtemel sebepleri tartışılmıştır. İlk Oğuzcada yalnızca yardımcı /g/ sesi olduğu öne sürülmüştür. Son olarak Harezm Türkçesinde ve Moğolcada görülen yardımcı /g/ sesi üzerinde durulmuş, Batı Oğuz dillerinde görülen yardımcı /y/ sesinin ek başı /g/ düşmesiyle tetiklenerek ünlü zarf-fiili ve geniş zaman ekinin /y/ ile başlayan yanbiçimbirimlerine benzeşmeyle oluştuğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Oğuz Türkçesi, yardımcı /y/ ünsüzü, Harezm Türkçesi, Moğolca

PDF

___

Adamović, M. (1985). Konjugationsgeschichte der türkischen sprache. Leiden: E. J. Brill.
Adamović, M. (2016). Kleinere schriften. Göttingen.
Ağca, F. (2010). Eski Türkçe -ga(y)sug eki ve ekin tarihî Türk dili alanındaki biçimleri üzerine. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 7(1), 231-250.
Aşmarin, N. İ. (1898). Materialı dlya izslědovaniya çuvaşskago yazıka. Kazan’.
Ata, A. (2002). Harezm-Altın Ordu Türkçesi. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 36, İstanbul.
Atalay, B. (1985). Divanü lûgat-it-Türk tercümesi, I-IV. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Bailey, H. W. (1930). Iranica I. Journal of the Royal Asiatic Society, 1930, 11-20.
Başdaş, C. (1999). Türkmen Türkçesinde +(ı)k (intensivum) eki ve kullanılışı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 8, 492-496.
Bazin, L. (1959). Le Turkméne. Philologiae Turcicae Fundamenta, I, Wiesbaden: Franz Steiner, 308-317.
Berta, Á. (1996). Deverbale Wortbildung im Mittelkiptschakisch-Türkischen. Turcologica 24, Wiesbaden: Harrassowitz.
Berta, Á. (1998). Middle Kipchak. Turkic Languages, ( L. Johanson, É. Á. Csató, Ed.), London-New York: Routledge, 158-165.
Bozkurt, M. F. (1975). Untersuchungen zum Boǰnurd-Dialekt des Chorasantürkischen (Yayımlanmamış doktora tezi). Georg-August-Universität Göttingen, Philosophische Fakultät, Göttingen.
Bulut, C. (2005). Iranian influences in Sonqor Turkic. Linguistic Convergence and Areal Diffusion, Case Studies from Iranian, Semitic, and Turkic, (É. Á. Csató, B. Isaksson, C. Jahani, Ed.), London-New York: RoutledgeCurzon, 241-269.
Bulut, C. (2014). Turkic varieties in West Iran and Iraq. Representatives of a South Oghuz dialect group?, Turkic Languages in Iran – Past and Present, (H. Stein, Ed.), Turcologica 100, Wiesbaden: Harrassowitz, 15-99.
Bulut, C. (2016). Convergence and variation in the Turkic varieties of Iran: Examples from Qashqâ’î. Turks And Iranians, Interactions in Language and History. The Gunnar Jarring Memorial Program at the Swedish Collegium for Advanced Study, (É. Á. Csatό, L. Johanson, A. Rόna-Tas, B. Utas, Ed.), Turcologica 105, Wiesbaden: Harrassowitz, 235-282.
Caferoğlu, A. (1931). Abû-Hayyân. Kitâb al-idrâk li-lisân al-atrâk. İstanbul: Evkaf Matbaası.
Csató, É. Á. (2005). On copying in Kashkay. Linguistic Convergence and Areal Diffusion, Case Studies from Iranian, Semitic, and Turkic, (É. Á. Csató, B. Isaksson, C. Jahani, Ed.), London-New York: RoutledgeCurzon, 271-283.
Dankoff, R. & Kelly, J. (1982-1985). Maḥmūd al-Kāšγarī. Compendium of the Turkic dialects (Dīwān luγāt at-Turk). Part I-III, (Sources of Oriental Languages and Literatures 7, Edited by Şinasi Tekin-Gönül Alpay Tekin, Turkish Sources VII), Duxbury, Mass.: Harvard University.
Dobos, É. (1974). An Oghuz dialect of Uzbek spoken in Urgench. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, 28(1), 75-97.
Doerfer, G. (1978). Das Chorasantürkische. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1977, 127-204.
Doerfer, G. (1992). Chorasantürkisch aus dem ‘Türkischkessel’. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1987, 81-102.
Doğan, L. (1996). Türkmen Türkçesinde uzun ünlüler ile ilgili hususlar. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 1, 232-238.