Lise Öğrencilerinin Utangaçlık ve Benlik Saygılarının Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Açısından İncelenmesi

Utangaçlık ayrıca bireyin yeni insanlarla tanışmasını, yeni arkadaşlar edinmesini ve değişik yaşantılardan zevk almasınıgüçleştiren en önemli etmen olarak görülmektedir Zimbardo, 1977 .Utangaçlık kişinin sadece sosyal ilişkilerini etkilemekle kalmaz aynızamanda bireyin kendine değer verişdüzeyini, olaylara ve kişilere yönelik bilişsel yorumlamalarınıda etkiler. Utangaç kişiler kendi düşünce ve davranışlarına fazlaca odaklanıp kendilerini suçlayıp ve başkalarıtarafından olumsuz değerlendirilmekten korkarlar. Bu bireyler daha çok çevresindekilerden gelecek geribildirimlerle ilgilenirler. Bu türden kaygılar bireyin kendisi hakkında yanlışve olumsuz inançların oluşmasına neden olmaktadır Henderson ve Zimbardo, 1998 . Van Der Molen 1990 ’ göre de utangaç kişilerin en belirgin özellikleri kendilerine yönelik olarak geliştirdikleri olumsuz ve akılcıolmayan düşüncelerdir. Bu çalışmada ergenlerin utangaçlık ve benlik saygısının fonksiyonel olmayan tutumlarla anlamlıdüzeyde ilişkili olup olmadığıve fonksiyonel olmayan tutumların utangaçlık ve benlik saygısınıanlamlıdüzeyde yordayıp yordamadığıincelenmiştir. Araştırma genel tarama modeline uygun olarak yürütülmüştür. Araştırma örneklemi Trabzon il merkezindeki liselerin 9.10. ve 11. sınıflarda eğitimine devam eden öğrenciler arasından tesadüfi küme örnekleme yöntemi ile seçilen 259’u kız, 239’u erkek olmak üzere toplam 498 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmayla ilgili verileri toplamak için “Utangaçlık Ölçeği”, “Coopersmith Benlik SaygısıEnvanteri” ve “Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeği” kullanılmıştır. Utangaçlık,benlik saygısıve fonksiyonel olmayan tutumlar arasındaki ilişkinin analizi ‘Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı’ tekniği kullanılarak yapılmıştır. Fonksiyonel Olmayan Tutumların öğrencilerin utangaçlık ve benlik saygısıdüzeylerini açıklama gücünü belirlemek için regresyon analizi kullanılmıştır. Öğrencilerin utangaçlık ve benlik saygısıarasında negatif yönde anlamlı; utangaçlık ve fonksiyonel olmayan tutumların onaylanma alt boyutu ile pozitif yönde anlamlıbir ilişkiye rastlanılmıştır. Benlik saygısıile mükemmelci tutum ve onaylanma ihtiyacıarasında da negatif yönde anlamlıbir ilişkiye rastlanılmıştır. Benlik saygısınıhangi değişkenlerin yordadığına ilişkin regresyon analizi sonuçlarınıincelendiğinde mükemmelci ve onaylanma ihtiyacının benlik saygısınıanlamlıdüzeyde yordadığıgörülmüştür. Utangaçlığıhangi değişkenlerin yordadığına ilişkin analiz sonuçlarıincelendiğinde sadece onaylanma ihtiyacının utangaçlığıanlamlıdüzeyde yordadığıgörülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Utangaçlık, Benlik SaygısıFonksiyonel Olmayan Tutumlar

Examination Of Shyness And Self-Esteem Of High School Students From The Point Of View Of Dysfunctional Attitude

Purpose and significance: Shyness, which is described as that an individual feel restless in his relationships with other persons, is simply a disturbing feeling, which is felt during interpersonal relationships and embarrasses natural behaviors Enç, 1980 . Also, shyness is seen as the most important factor, which causes difficulties in the individual while he meets other people, tries to have new friends and enjoys different experiences Zimbardo, 1977 . Shyness affects not only the individual’s social relationships but also his self-esteem level and his cognitive comments about people and events. Ashamed persons focus on their own views and behaviors more than usual, blame themselves and are scared of if others evaluate them negatively. Such people generally interested in feedbacks, which shall come from others around them. This sort of considerations causes incorrect and negative beliefs in the individual about himself Henderson and Zimbardo, 1998 . According to Van Der Molen 1990 , the most significant characteristic of ashamed people is their negative and irrational views about themselves. Such negative opinions developed by themselves on themselves cause low self-esteem Henderson and Zimbardo, 1998 . Page 1989 reported that possibility for low self-esteem is higher for ashamed people compared with those, who are not ashamed. Arends 2000 claims that contrary to general opinion, ashamed people’s selfesteem is not low. He emphasizes that ashamed people may build low self-esteem due to their experiences during their interpersonal relationships; however, this low self-esteem is not the reason for shyness but it’s a result of it. Another concept is the concept of dysfunctional attitudes, which is associated with depression. Furthermore, it is believed that it causes depression. It appeared for the first time when Beck’s cognitive-behavioral therapy approach, which was developed by him for depression treatment, was used Beck, Rush, Show and Emery 1979 . Therefore, it is generally considered along with

Keywords:

Shyness Self- Esteem, Dysfunctional Attitude The type of research: Research,

PDF

___

Aksoy, A. (1992). Lise son sınıf öğrencilerinin özsaygı ve denetim odağını etkileyen bazı değişkenlerin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Antony, M. M., & Swinson, R.P. (2000). Mükemmeliyetçilik: dost sandığımız düşman (Çev: A. Açıkgöz.). İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
Arends, T. (2000). Understanding Shyness. Araneum nostrum panic / anxiety ring. 18 Temmuz 2007 tarihinde, http://members.aol.com.cybernettr/shyness adresinden alınmıştır.
Bacanlı, H. (1999). Sosyal beceri eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları. Baymur, F. (1968).
Beck, A. T. , Rush, A. J. , Show, B. F., & Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: The Guilford Pres.
Beck, A. T. (1987). Cognitive models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy, 1, 2-27.
Cheek, J. M., & Buss, A. H. (1981). Shyness and sociability. Journal of Personality and Social Psychology, 2, 330–339.
Coopersmıth, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco: Freeman.
Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda Benlik Saygısı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çörüş, G. (2001). Son Ergenlikte öz-değeri etkileyen ailesel değişkenler: bilişsel kuram açısından bir değerlendirme. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demirbaş, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının fonksiyonel olmayan tutumlar açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Ekşi, A. (1990). Çocuk, genç, anne babalar. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Enç, M. (1980). Ruh bilim terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ergin, N. G. (1993). İntihar girişimi olan ve olmayan ergenlerin kendini kabul ve depresyon düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Erözkan, A. (2007). Üniversite öğrencilerinin reddedilme duyarlıkları ile sosyal kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17, 225-240.
Fennell, M. J. V. (1997). Low self-esteem: a cognitive perspective. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 25, 1–25.
Freeman, A., Pretzer, J. , Fleming, B. & Simon, K. (1990). Clinical applications of cognitive therapy. New York: Plenum Press.
Gökçakan, Z. & Gökçakan, N. (2005). Depresyonda bilişsel terapi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 91-101.
Gökçe, S. (2002). Lise öğrencilerinin utangaçlık düzeylerinin yordanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gross, J.J., & John, O.P. (1997). Revealing feelings: facets of emotional expressivity in self-reports, peer ratings and behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 435-438.
Güngör, A. (2001). Utangaçlık ölçeğinin geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 15 (2), 17–22.
Henderson, L., & Zimbardo P. (1998). Shyness.encyclopedia of mental health. San Diego: Academic Pres CA.
Johnson, J.M., & Petzel, T.P. (1991). Attributions of shy persons in affiliation and achievement situations. Journal of Psychology Interdisciplinary & Applied, 125 (1), 51-59.
Köknel, Ö. (1989). Depresyon. ruhsal çöküntü. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Kulaksızoğlu, A. (2001). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kuyucu, Y. (2007). Boşanmış ailede yetişen ergenlerin bilişsel çarpıtmalarıyla benlik değeri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kuzgun, Y. (2002). İlköğretimde rehberlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Lawrance, B., & S.Bennet (1992) Shyness and education:the relationship between shyness,social class and personality variables in adolescents. British Journal of Educational Psychology, 62 (2), 257-263.
Page, M. R. (1990). Adolescent syhness and wellness impairment. Welness Perspectives, 7(1), 3-33.
Pişkin, M. (1997). Türk ve İngiliz lise öğrencilerinin benlik saygısı yönünden Karşılaştırılması. 3. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Kitabı. Adana: Çukurova Üniversitesi Yayınları.
Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-ımage. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Rosenberg, M. (1989). Society and the adolescent self-ımage. revised edition. Middletown, CT: Wesleyan University Press.
Silverston, P.H., & Salsali, M. (2003). Low self-esteem and psychiatric patients: part I – the relationship between low self-esteem and psychiatric diagnosis. 21 Mart 2007 tarihide http://www.general-hospital- psychiatry.com/content/2/1/2 adresinden alınmıştır.
Savaşır, I. ,Batur, S. (2003). Depresyonun bilişsel-davranışçı tedavisi. I. Savaşır, G.Soygüt & E. Kabakçı (Editörler), Bilişsel-Davranışçı terapiler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Savaşır, I. ,& N. H. Şahin. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Stevens, A.J. (1997). Utangaçlığınızı yenin. (Çev: G.Tümer). Ankara: HYB Yayıncılık.
Van Der Molen, T. H. (1990). A Definition of shyness and its implications for clinical practice. In R. Crozier (Ed.). Shyness and embarrassment. Cambridge: Cambridge University Press.
Warren, R. , Zgourides, G. & James, A. (1989). Cognitive bias and irrational belief as predictors of avoidance. Behavioral Research Therapy, 27(2), 181-188.
Yörükoğlu, A. (2000). Gençlik çağı. Ankara: Özgür Yayınları.
Zimbardo, G. P. (1977). Shyness: What is it and what to do about it.reading. MA: Addision-Wesley Publishing Company.