Vakıf Üniversiteleri ile Öğretim Elemanları Arasında Yapılan Sözleşmenin Hukuki Niteliği

Türkiye’de vakıflar tarafından yükseköğretim kurumlarının kurulması 1982 Anayasası ile mümkün olmuştur. Vakıflar tarafından kazanç amacına yönelik olmamak şartıyla kurulan yükseköğretim kurumları, mali ve idari konular dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik yönlerinden Devlet yükseköğretim kurumları için Anayasada belirtilen hükümlere tabidir. Yükseköğretim kurumu, üniversiteyi de kapsayan geniş bir kavramdır. Anayasa’nın 130 ncu maddesine göre vakıf üniversiteleri kamu tüzel kişiliğine ve akademik özerkliğe sahip olmakla birlikte, devletin gözetim ve denetimi altında faaliyette bulunurlar. Vakıf üniversiteleri kanunla kurulabilir. Öğretim elemanları, yükseköğretim kurumlarının en önemli unsurlarından biridir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na göre, öğretim elamanları, öğretim üyeleri, öğretim görevlileri ve araştırma görevlilerinden oluşmaktadır. Aynı Kanun’un Ek 5 inci maddesinde, vakıf üniversiteleri ile öğretim elemanları arasındaki ilişkinin sözleşmeye dayandığı belirtilmiştir. Ancak sözleşmenin niteliği öğretide ve yargıda tartışmalıdır. Sözleşmenin niteliği, tarafların haklarının ve uyuşmazlıkların çözümünde görevli yargı yerinin belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Uyuşmazlık Mahkemesi ve idari yargı, üniversitelerin kamu tüzel kişisi oldukları, yürütülen işin kamu hizmeti olduğu ve akademik özerklik ilkesi gereğince öğretim elemanı ile yapılan sözleşmenin idari hizmet sözleşmesi olduğuna karar vermişlerdir. Ancak kamu tüzel kişileri, kamu hizmeti için özel hukuk sözleşmeleri de yapabilirler. Ayrıca, vakıf üniversiteleri için Anayasa’da belirtilen bilimsel özerklik ilkesinin hayata geçirilmesi, mutlaka idari sözleşmeyi gerektirmez. Tarafların şartlarını kanunda belirtilen kurallar çerçevesinde serbestçe belirledikleri bu sözleşme, iş sözleşmesidir. İş sözleşmesinin bağımlılık unsuru ile işverenin yönetim hakkı, bilimsel özgürlüğe aykırı yorumlanamaz. Bununla birlikte, konunun önemi nedeniyle açık bir yasal düzenlemenin bir an önce yapılması gerekir.

Anahtar Kelimeler:

Vakıf Üniversitesi, İdari Sözleşme, İş Sözleşmesi, İş Hukukunda Akademik Personel, Bilimsel Özgürlük

Nature of The Legal Relationship Between Foundation Unıversities and Teaching Staff

According to the Higher Education Law (Nr.2547), foundation teaching staff must have the same qualifications as the teaching staff who are working in state higher education. In Annex-Article 5 of the aforementioned Law, it is stated that the relationship between foundation universities and teaching staff is based on a contract. However, the legal nature of the contract is controversial in doctrine and judgment. The nature of the contract is important in determining the rights of the parties and the jurisdiction in charge of resolving disputes. In this paper, we ar-gue that this contract, the terms of which are freely determined by the parties within the framework of the rules specified in the law, is a labour contract. The dependency of employees to employers and the right to govern of employers do not harm academic freedom. However, the fact remains that clear legal regulation should be made as soon as possible.

Keywords:

Foundation University, Administrative Agreement, Labour Contract, Teaching Staff in Labour Law, Academic Freedom,

PDF

___

AĞAR, Serkan, “Kamu Kurumları (Hizmet yerinden Yönetim Kuruluşları) Teorisi”, TBB Dergisi, S.65, 2006, 277-310.
AKTAN, Can, “Akademik Özerklik”, http://www.canaktan.org/egitim/universite-reform/aka-ozerklik.htm.
AKÜZÜM, Hüseyin Ural, “Kamu Hukuku Açısından Vakıf Yükseköğretim Kurumları (Yasal Dayanakları ve Tüzel Kişiliği)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2016.
AKYILDIZ, Ali, “Vakıf Üniversiteleri”, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’a Armağan, C.III, 2003, 459-500.
AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil, Türk İdare Hukuku, 9.Baskı, Ankara 2018.
AKYİĞİT, Ercan, İş Hukuku, 12. Bası, Ankara 2018.
ALPAGUT, Gülsevil, İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2010, Ankara 2012.
ALPAYDIN, Yusuf/TÜRKMENOĞLU, Gözde, “Türk Üniversitelerinde Öğretim Üyeliğine Yükseltme ve Atama Kriterlerinin İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, C.47, S.47, 2018, 1-21.
BAŞBUĞ, Aydın/YÜCEL BODUR, Mehtap, İş Hukuku, 5.Baskı, İstanbul 2018.
BAŞTERZİ, Fatma, “Vakıf Üniversitesi Öğretim Elemanı ile Yapılan Sözleşmenin Hukuki Niteliği ve Bazı Yargısal Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan C.2, İstanbul 2011.
BATTAL, Ahmet, “Patent Mevzuatı Yönünden “Üniversite Mensubu” Kavramı ve Vakıf Üniversitelerinde Çalışanların Buluşları”, Bilgi Toplumunda Hukuku, Ünal Tekinalp’a Armağan, C.II, 2003, 189-197.
BİLGİLİ, Ali Sinan, “Üniversitelerde Bilimsel/Akademik Özerklik ve Özgürlük Hakkında Bir Değerlendirme”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Nisan 2016, C.20, 2013 1-15.
ÇAĞLAYAN, Ramazan, “Hukukumuzda Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı ve Kıstasları”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S.7, 2016, 373-398.
ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdare Hukuku Dersleri, Ankara 2013.
ÇAL, Sedat, “İdari Sözleşmelerde Ölçüt Sorunu ve Faklı bir Yaklaşım Önerisi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.14, S.2, 2010, 223- 274.
ÇELİK, Nur/CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT, Talat, İş Hukuku Dersleri, 32.Bası, İstanbul 2019.
ÇELİK, Nuri, “Vakıf Üniversitesi Öğretim Elemanları ile Yapılan Sözleşmelerin Hukuki Niteliği Konusundaki Uyuşmazlık Mahkemesi ve Diğer Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, 3-15.
ÇINARLI, Serkan/HIZAL, Sevinç Arslan/HIZAL, Abdullah, “Vakıf Üniversitelerinde Görev Yapan Öğretim Üyelerinin Ceza Soruşturması Usulü Sorunu”, Leges Kamu Hukuku Dergisi, S.3, Haziran 2013, 23-42.
ÇINARLI, Serkan/KİRAZ, Refik,’Vakıf Üniversitesi Personelinin Hukuki Statüsü ve Vakıf Tüzel Kişiliği Kaybı Durumunda Personele Yönelik Düzenleme Önerisi”, Uluslararası Yükseköğretim Kongresi 2011, Bildiri Kitabı, C.3, Bölüm XIII, 2011, 1783-1789.
DEMİRCİOĞLU, A. Murat/KAPLAN, Hasan Ali, “Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 21.5.2012, 5.11.2012 ve 24.12.2012 Tarihli Kararları Işığında Vakıf Üniversitelerinde Görev Yapmakta Olan Öğretim Üyeleri İle Üniversiteler Arasındaki Sözleşmelerin Hukuki Niteliği”, DEÜHFD, C. 15, Özel Sayı, 2013, 51-80.
DURSUN ATEŞ, Sevgi, İşverenin Yönetim Hakkı, Ankara 2019, s. 423.
EKMEKÇİ, Ömer/YİĞİT, Esra, Bireysel İş Hukuku Dersleri, 2. Baskı, İstanbul 2020.
EKONOMİ, Münir, İş Hukuku, C.I, İstanbul 1976.
EKONOMİ, Münir, Bireysel İş İlişkisinin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2002, Ankara 2004, s. 27
EKONOMİ, Münir, Yargıtay’ın İş Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2007, İstanbul 2009.
ERDEM, Ali Rıza, “Üniversite Özerkliği: Mali, Akademik ve Yönetsel Açıdan”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2013, C.3, S.2, 97-107.
EROL, Abdullah, İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru, Ankara 2020.
ERTÜRK, Şükran. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Pratik Çalışmaları, 5. Baskı, Ankara, 2016.
EYRENCİ, Öner, İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2012, Ankara 2014.
EYRENCİ/TAŞKENT/ULUCAN, İş Hukuku, 10.Baskı, İstanbul 2020.
GİRİTLİ, İsmet/BİLGEN, Pertev/AKGÜNER, Tayfun, İdare Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 2013.
GİRİTLİ, İsmet/BİLGEN, Pertev/AKGÜNER, Tayfun/BERK, Kahraman, İdare Hukuku, 7. Baskı, 2015.
GÖZLER, Kemal, “Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı Neye Yarar? K. Begüm İsbir”in Kamu Tüzel Kişiliği İsimli Doktora Tezinin Düşündürdükleri”, http://www.idare.gen.tr/kamu- tuzel-kisiligi.pdf.,1-25.
GÖZLER, Kemal, İdare Hukukuna Giriş, 12.Baskı, Bursa 2010.
GÖZLER, Kemal/KAPLAN, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, 18. Baskı, Bursa 2016.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/TAN, Turgut, İdare Hukuku, C.I, Genel Esaslar, 11. Bası, Ankara 2016.
GÜNDAY, Metin, “Devlet Memurları Rejimi”, TÜHİS, Kamu Personel Rejimi ve Reform Çalışmaları Semineri, 8 Şubat 2002, Ankara. (Devlet Memurları).
GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 10. Bası, Ankara 2015.
İBA, Şeref/SÖYLER, Yasin, “Yeni Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanı Kararının Nitelik Farkı ve Hukuki Sonuçları”, Anayasa Yargısı Dergisi, C.36, S.1, 2019, 195-223.
İZMİRLİOĞLU, Fatma Ayça, Vakıf Üniversitelerinde Çalışan Akademik Personelin Hukuki Statüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2017.
KABAKCI, Mahmut, “Vakıf Yüksek Öğretim Kurumu Öğretim Elemanlarının Taraf Olduğu Davalarda Yargı Yolu”, Prof. Dr. Savaş Taşkent’e Armağan, 389-428.
KANLIGÖZ, Cihan, “1982 Anayasasına Göre Kamu Görevlisi Kavramının Anlam ve Kapsamı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 43, Sayı 1-4, 1993, 169-201.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, KOCAYUSUFPAŞAOĞLU/HATEMİ/SEROZAN/ARPACI, Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, 7. Bası, İstanbul 2017.
MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ASTARLI, Muhittin/BAYSAL, Ulaş, İş Hukuku, 6.Bası, Ankara 2014.
NARMANLIOĞLU, Ünal, İş Hukuku, Ferdi İş İlişkileri I, 5. Bası, İstanbul 2014.
NOMER, Halûk N., Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 15. Bası, İstanbul 2017.
OĞUZMAN, M. Kemal, Hizmet “İş” Akdinin Feshi, İstanbul 1955.
OKUR, Ali Rıza, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2011, Genel Görüşme, s. 120.
SANCAKDAR, Oğuz/ÖNÜT, Lale Burcu/US DOĞAN, Eser/KASAPOĞLU TURHAN, Mine/SEYHAN, Serkan, İdare Hukuku, 8.Baskı, Ankara 2019.
SEVER, Çiğdem, “Bir Kamu Kurumu Olarak Vakıf Üniversiteleri ve Bu Üniversitelerde Çalışan Akademisyenlerin Hukuki Statüsü”, Legal Hukuk Dergisi, Mart 2016, 1175-1216.
SÜMER, Halûk Hadî, İş Hukuku, 25.Bası, Ankara 2020.
SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, 19.Baskı, İstanbul 2020.
SÜZEK, Sarper, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2007, Genel Görüşme, İstanbul 2009.
TEKİNSOY, M. Ayhan, “İdari Sözleşmelerde Ölçüt Sorunu”, AÜHFD, C.55, S. 2, 2006, 181-227.
TERCIER, Pierre/PICHONNAZ, Pascal/DEVELİOĞLU, Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2016.
TUNCAY, A. Can, İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2011, Ankara 2013.
UŞAN, M. Fatih/ERDOĞAN, Canan, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara 2020.
UZ, Abdullah, “Sehven mi, Kasten mi?: Kanun Koyucu ya Açıkça Anayasaya Aykırı Bir Düzenleme Yapmış Ya da Zımnen Vakıf Yükseköğretim Kurumlarının Kamu Tüzel Kişiliğini Sona Erdirmiştir”, TBB Dergisi, S.108, 2013.
ÜLGEN, Özen, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1, 3-39.
YEŞİLYURT DURAN, Allı, “İdari Hizmet Sözleşmesi”, ERÜHFD, C. XII, S. 1, (2017), 115-154.
YILDIRIM, Turan/SAMURAY, Figen, “Vakıf Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Hukuki Statüsü”, T.C. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.1, 2010, 81-95.
YILDIRIM, Turan, Türkiye’nin İdari Teşkilatı, 4. Baskı, İstanbul 2005.