ORYANTALİST RESMİN ÖNCÜLERİNDEN MARTINUS RØRBYE’NİN TABLOSU: “TOPHANE KILIÇ ALİ PAŞA CAMİİ ÖNÜNDE EVLİLİK SÖZLEŞMESİNİ YAZAN TÜRK ARZUHALCİ

Osmanlı İmparatorluğu döneminde, halkın resmi ve özel yazışmalarını yürütenarzuhalciler, toplumsal yaşam içinde önemli bir görevi üstlenmiştir. Genellikle halkın kolayulaşabileceği kalabalık ortamlarda çalışan bu seyyar arzuhalciler, 19. yüzyıl Oryantalistressamlarının resimlerine de sıklıkla konu olmuş; cami, kahvehane ya da iskele civarıgibi kalabalık ortamlarda resmedilmişlerdir. Danimarkalı ressam Martinus Rørbye (1803-1848)’ün “Tophane Kılıç Ali Paşa Camii Önünde Evlilik Sözleşmesini Yazan TürkArzuhalci” adlı tablosu bunun ilk ve öncü örneklerinden biridir. Makalenin ilk bölümündearzuhalciler hakkında kısaca bilgi verilmiş; iskele ve cami etrafında çalıştıklarına değinilerekTophane ve Kılıç Ali Paşa Camii örnek alınmıştır. İkinci bölümde ise Oryantalist resimdekiarzuhalciler ele alınarak Martinus Rørbye’nin hayatına ve sanatına geçilmiştir. Ardındanmakalenin konusu olan Rørbye tablosu açıklanmış; arzuhalcilerin tasvir edildiği tablolardanbazılarıyla karşılaştırılarak değerlendirme yapılmıştır. Rørbye diğer Oryantalist ressamlarabenzer özelliklere sahip olmakla birlikte konu seçimiyle, kompozisyon düzeniyle, figürve renk anlayışıyla döneminin Oryantalist ressamlarına göre farklılık göstermekte veaynı zamanda E. Delacroix gibi Oryantalist resmin öncülerinden biri haline gelmektedir.Sonuç bölümünde ise ressam ve tablosunun sanat tarihi içindeki yeri, önemi ve öncülüğüyorumlanmaya ve vurgulanmaya çalışılmıştır. Bu makale hazırlanırken yerli ve yabancıçeşitli kütüphane ve arşivlerden, İngilizce, Danca ve Türkçe kaynaklardan yararlanılmıştır.

THE PAINTING OF ONE OF THE PIONEER ORIENTALIST ARTISTS, MARTINUS RØRBYE: “A TURKISH NOTARY DRAWING UP A MARRIAGE CONTRACT IN FRONT OF THE KILIÇ ALI PASHA MOSQUE, TOPHANE, CONSTANTINOPLE

Scriveners, who committed themselves to official and private petition writing in the Ottoman Empire, took on an important task in the social life as well. They usually became the subject of 19th century Orientalist painters as they were mobile and worked in crowded environments that people had an easy access to. The scriveners were depicted near mosques, coffee houses or ports. In the respect, Danish artist Martinus Rørbye’s painting named “A Turkish Notary Drawing Up a Marriage Contract in front of the Kılıç Ali Pasha Mosque Tophane, Constantinople” is one of the first and pioneer examples of them. In the first part of the article, brief information about the scriveners is given. Then it is written about the places that they worked as Tophane and Kılıç Ali Pasha Mosque. In the second part of article, the life and art of Martinus Rørbye is discussed by considering the scriveners in the Orientalist painting. Then the main painting of this article is explained and comparisoned with the other some scrivener paintings. Rørbye has some similarities to Orientalist painters. But also Rørbye differs from other Orientalist painters of the time due to his subject selection, composition layout, and use of figures and colours. In addition to these, he was one of the pioneer Orientalist painters as E.Delacroix. At the end of the article, Rørbye and his painting are interpreted and emphasized of the importance, pioneering role and the place in the art history. For this article, it is used national and international libraries and archives, English, Danish and Turkish sources.

PDF

___

Aikaterini Laskaridis Foundation. (2014). Travelogues: Gezginlerin Bakışı: http:// tr.travelogues.gr/ (Erişim: 12.02.2019)
Amicis, E. de (1993). İstanbul (1874). (Prof.Dr.Beynun Akyavaş, Çev.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Art. https://www.art.co.uk/ (Erişim: 12.02.2019)
Art UK. The Turkish Letter Writer. https://artuk.org/discover/artworks/the-turkish-letterwriter- 108118 (Erişim: 12.02.2019)
Cezar, M. (1996). 400 yılın önemli eserlerinin diz dize olduğu semt Tophane, Sanatsal Mozaik, 13, 28-38.
Crawford, F.M. (2007). 1890’larda İstanbul. (Şeniz Türkömer, Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Çağdaş ve Modern Türk Resim Sanatı Müzayedesi(30.04.2013), Münif Paşa Aile Koleksiyonu, İstanbul, Lot no. 64. s.58.
Ebay. Constantinople Turkish Letter Writer: https://www.ebay.com/itm/ CONSTANTINOPLE- Turkish-Letter-Writer-ALLOM-1840s-Original- Engraving-Print-/131809735569 (Erişim:12.02.2019)
Europeana Collections. https:// www. europeana.eu/ (Erişim: 16.02.2018)
Eyice, S. (1994). Kılıç Ali Paşa Külliyesi. İslam Ansiklopedisi, (C.25, 412-414), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Germaner, S. ve İnankur Z.(2006). Osmanlı Sarayı’nda Oryantalistler. İstanbul: Mas Matbaacılık.
Göncüoğlu S. F. (2009). Bir Semt-i Meşhur Tophane Değişimin ve Yıkımın Hikâyesi. İstanbul: Erkam Matbaası.
Grand, K. L. (2017). The Image Of Traveling, Travel Paintings And Writings By The Danish Golden Age Painter Martinus Rørbye, RIHA Journal, 0146. Erişim: 11.02.2019. https://pure.au.dk/portal/files/119772586/RIHA_Journal_ Karina_Lykke_Grand.pdf
Gurlitt, C. (1912). Die Baukunst Konstantinopels, Berlin: E. Wasmuth a.-g.
Güngör, N. (Haz.). (1996). Seyyahların Kaleminden Şehr-i Şirin İstanbul. İstanbul: Milliyet Yayınları.
İnalcık, H. (1988). Şikâyet Hakkı: ‘Arz-ı Hal ve Arz-ı Mahzar’lar. Osmanlı Araştırmaları VII-VIII., 33-54.
Işın, E. (1999). İstanbul’da Gündelik Hayat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
İstanbul Sanat Evi. (2015). Amadeo Preziosi: http://www.istanbulsanatevi.com//tag/ amadeo-preziosi/ (Erişim: 16.02. 2019)
Jornaes, B. (2003). Rørbye, Martinus (Christian Wedelstoft). Grove Art Online. Erişim: 12.04.2018. http://www.oxfordartonline.com/groveart/view/10.1093/ gao/9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7000073854?rskey=m IDaYc&result=1
Martinus Rørbye biography. Up/Closed. Erişim: 17.03.2019. https://upclosed.com/ people/ martinus-rorbye/
Martinus Rørbye s rejsedagboger, Kilder Til Dansk Kunsthistorie, Erişim: 17.03.2019. https://mr.ktdk.dk/
Moltke, H. Von (1999). Moltke’nin Türkiye Mektupları. (Hayrullah Örs, Çev.), İstanbul: Remzi Kitabevi.
Mutual Art. Martinus Rørbye: https://www.mutualart.com/Artist/Martinus-Rorbye/01226694C162B71F/ Artworks?Params=3130303433332C43757272656E74506167652C322C31 (Erişim: 04.03.2019)
Oztypewriter. Street Scribes in Istanbul: http://oztypewriter.blogspot.com.tr/ (Erişim:16.02.2018)
Pingudu Müzayede. İstanbul(Constantinople) Arzuhalciler: https://www.pingudumuzayede. com /urun /728510/meslek (Erişim: 04.03.2019)
Rørbye, Martinus Christian Wesseltoft. Netherlands Institute for Art History, Erişim: 17.03.2019. https://rkd.nl/en/explore/artists/67642
Sarıyıldız, G. (2010). Sokak Yazıcıları. İstanbul: Derlem Yayınları.
The Athenaeum. https://www.the-athenaeum.org/ (Erişim: 04.03.2019)
Topallı, E. (2010). From the 19th Century Up to Present Day the Scriveners Parallel to Orientalist Paintings: Its Historical and Sociological Background. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 62-70.
Up/Closed. Martinus Rørbye biography: https://upclosed.com/people/martinus-rorbye/ (Erişim: 12.02.2019)
Useum. A Party of Chess Players Outside a Turkish Coffeehouse and Barbershop: https://useum.org/artwork/A-party-of-chess-players-outside-a-Turkishcoffeehouse- and-barbershop-Martinus-Rorbye-1845 (Erişim: 12.02.2019)
V&A. Victoria and Albert Museum Collections. http://collections.vam.ac.uk/ (Erişim: 29.05.2018)