Sıkıştırma döküm yöntemi ile üretilen Ti-B ilaveli ZA-12 alaşımının özelliklerinin incelenmesi

ZA alaşımları günümüzde bir çok alanda bazı Al alaşımları, dökme demir, pirinç ve bronz gibi diğer konvansiyonel döküm alaşımlarının yerine kullanılmaktadır. Bunun sebebi olarak ZA alaşımlarının iyi dökülebilirliğe, yüksek mukavemete ve iyi aşınma özelliklerine sahip olması ve mukavemet/ağırlık oranının yüksek olması gösterilebilir. Bu alaşımların üstün mekanik özelliklerinin yanında sundukları en önemli avantajları hemen hemen bilinen bütün döküm yöntemleri ile başarılı bir şekilde dökülebilmeleridir. Bu çalışmada; ZA-12 alaşımına Ti-B (Titanyum bor) alaşım elementinin etkisi incelenmiştir. Saf ZA-12 ve Ti-B katkılı ZA-12 alaşımlarının metalografik çalışmaları yapılmış, çekme (sıcak çekme, ısıl işlem sonrası çekme), sertlik (Brinell sertlik, Vickers sertlik) gibi mekanik özellikleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlardan; alaşımlardaki (saf ZA-12 ve Ti-B ilaveli ZA-12 alaşımları) $%$ Ti-B oranının artışının mekanik özellikleri (sertlik, çekme) artırdığı, ısıl işlem süresi artışının da mekanik özellikleri düşürdüğü görülmüştür. Ayrıca ısıl işlem görmemiş numunelerin çekme gerilmelerinin ısıl işlem görmüş numunelere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

At present, ZA alloys are used in many areas/applications instead of conventional casting alloys such as Al alloys, brass, bronze and cast iron alloys. This is reason that ZA alloys have good cast ability, high strength; good wear resistance and high ratio of strength to weight. The most important advantage of ZA alloys, in addition to its superior mechanical properties, is to be cast by all of common casting methods.In this study, it was investigated the effect of Ti-B alloying elements on ZA-12 alloy, Metallographic studies of pure ZA-12 and ZA-12 with Ti-B additives were carried out and their mechanical properties, such as tensile strength and hardness, were studied. It was seen from the experimental result that in creasing in quantity of Ti-B in ZA-12 alloys increased mechanical properties (hardness and tensile strength) and increasing of heat-treatment time decreased mechanical properties. It was also concluded that the tensile strength of heat-treated samples was lower than that of non-heat-treated samples.

PDF

___

[1]DEMİRCİ, C, Basınçlı Döküm Yöntemiyle Üretilen Çinko-Alüminyum Alaşımlarının Aşınma Davranışlarına Alaşım Elementlerinin Etkisi , Yük. Lisans Tezi, İ.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Haziran 2000

[2]GERVAIS, E., ZA Alloys-A Challenge to the Metals Industry, CİM Bulletin, Vol.80, No.900, pp.67-72, April 1987.

[3]COVIE, O. G., The emergence of- Zinc As an Engineering Material, CIM Bulletin, Vol.76, No.852, pp.107-111, April 1983ü

[4]KURNAZ, C., Alümina Fiber Takviyeli Zn-%27 Al M.M.K.'lerin Basınçlı Döküm Yöntemi ile Üretilmesi ve Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi, Doktora Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ocak 1999

[5]KUBEL, E. J., Expanding Horizons for ZA Alloys, Metali Progress, No.7, pp.51-57, 1987.

[6]SAHOO, M., WHITING, L. V., CHARTRAND, V., WEATHERALL, G., Effect of Strontium on the Structure and Mechanical Properties of Zn-A( Foundry Alloys, AFS Transactions, Vol.94, pp.225-233

[7]SAHOO, M., WHITING, L. V., Foundry Characteristics of Sand Cast Zn-Al Alloys, AFS Transactions, 84-38, pp.861-870

[8]LIU, H. Y„ JONES, H„ Solidification Microstructure Selection and Characteristics in the Zn Based Zn-Al System, Acta Metali. Mater., Vol.39, No. 10, pp.2003-2009, 1992