Dilay Ceren ÇELİK, Nida ELBİSTANLI, Emrah BOYLU

Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde atasözleri ve deyimlerin öğretimine yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi

Bu araştırmada Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde atasözleri ve deyimlerin öğretimine yönelik yapılan bilimsel çalışmalar incelenmiştir. Alanyazın taraması sonucunda Türkçede mevcut atasözleri ve deyimlerin ders kitaplarındaki öğretim tekniklerinin dışında pek çok tekniğin geliştirildiği görülmektedir. Ancak bu teknikleri bir arada toplayan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu araştırmada atasözü ve deyim öğretiminde yararlanılabilecek 29 çalışma doküman analizi yöntemi kullanılarak incelemeye alınmıştır. Buna göre Türkçe atasözü ve deyimlerin dizilerle, dilsel karşılaştırmalarla, metinlerle, şarkı ve türkülerle, sözcüksel tasnifle, hikâyelerle, bağlama uygun biçimde, yaratıcı dramayla, mnemonik teknikle, tamamlayıcı ölçme değerlendirmeyle, karikatürle, iletişimsel yaklaşımla öğretimine ilişkin 12 farklı teknik sunulduğu tespit edilmiştir. Belirlenen tekniklere ait içerikler doktora tezi, yüksek lisans tezi ve makale olmak üzere yayın türlerine ayrılmıştır. Çalışmalar kendi içlerinde karşılaştırmalı biçimde analiz edilmiş, benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koyulmuştur. Araştırmacılara ait öneriler bir araya toplanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre yayın türlerinin niceliği değerlendirildiğinde makale türündeki yayınların (15) ağırlıkta olduğu görülmektedir. Makale türünü, 12 adet çalışmayla yüksek lisans tezi takip etmektedir. Doktora tezi ise 1 çalışmayla sınırlıdır. Atasözü ve deyimlerin dizilerle ve dilsel karşılaştırmayla öğretimi, üzerinde en sık çalışılan tekniklerdir. Yaratıcı dramayla, mnemonik teknikle, tamamlayıcı ölçme değerlendirmeyle, karikatürle, iletişimsel yaklaşımla öğretim ise üzerinde az çalışılan tekniklerdir. Araştırma sonuçlarına dayanarak atasözleri ve deyimlerin öğretimine ilişkin öneriler sunularak sonraki çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, atasözü ve deyim öğretimi, öğretim teknikleri

Investigation of the studies on the teaching of proverbs and idioms in teaching Turkish as a foreign language

In this study, scientific studies on the teaching of proverbs and idioms in teaching Turkish as a foreign language were examined. As a result of the literature review, it is seen that many techniques have been developed apart from the teaching techniques of the existing proverbs and idioms in the textbooks. However, no study has been found that combines these techniques. In this research, 29 studies that can be used in the teaching of proverbs and idioms were compiled and examined using the document analysis method. Accordingly, it has been determined that 12 techniques are presented for teaching Turkish proverbs and idioms with serials, linguistic comparisons, texts, songs and ballads, lexical classification, stories, in accordance with the context, creative drama, mnemonic technique, supplementary assessment and evaluation, caricature, and communicative approach. The contents of the determined techniques are divided into publication types such as doctoral thesis, master's thesis and article. The studies were analyzed comparatively among themselves, and their similarities and differences were revealed. The suggestions of the researchers were gathered together. According to the findings of the study, when the quantity of publication types is evaluated, it is seen that the publications in the article type (15) predominate. The article type is followed by the master's thesis with 12 studies. The doctoral thesis is limited to 1 study. Teaching proverbs and idioms with sequences and linguistic comparison are the most frequently studied techniques. Teaching with creative drama, mnemonic technique, complementary assessment and evaluation, caricature, and communicative approach are techniques that are less studied. Based on the results of the research, it is aimed to contribute to the next studies by presenting suggestions on the teaching of proverbs and idioms.

Keywords:

Teaching Turkish as a foreign language, proverb and idiom teaching, teaching techniques,

PDF

___

Akpınar, M. (2010). Deyim ve atasözlerinin yabancılara Türkçe öğretimi üzerinde kullanımına ilişkin bir araştırma. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Türk Dil Kurumları Yayınları.
Alpar, M. (2013). Yabancı dil öğretiminde kültürel unsurların önemi. The Journal of Language and Linguistic Studies, 9(1), 95-106.
Barcın, S. (2018). Türk soylulara Türkçe öğretiminde kültür aktarım aracı olarak atasözleri ve deyimlerin kullanımı: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Altın Köprü Türkçe öğretimi ders kitabı (b1 seviyesi). Aydın Tömer Dil Dergisi, 3(2), 1-16.
Bayraktar, S. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde bir kültür aktarım aracı olarak kalıp sözler. (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Boylu, E. (2019). Dil öğretim yöntemlerinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı. E. Boylu ve L. İltar (Ed.), Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi politika, program, yöntem ve öğretim içinde (s. 88). Pegem Akademi Yayıncılık.
Çelik, M. E. (2019). Türkçe kalıplaşmış sözlerin (atasözü, deyim, ikileme, kalıp söz öğretimi). E. Boylu ve L. İltar (Ed.), Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi politika, program, yöntem ve öğretim içinde (s. 154). Pegem Akademi Yayıncılık.
Çelikkaya, T. ve Esen, Z. (2017). Değerler eğitiminde atasözü, deyim ve özdeyişlerin sosyal bilgiler programındaki yeri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(9), 35-56.
Demirtaş, İ. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki atasözü ve deyimlerin kültür aktarımına katkısı. (Yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
Erdoğan, G. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimine yönelik ders kitaplarının atasözleri ve deyimler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi.
Gün, M. ve İkizçınar, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki okuma metinlerinde atasözü ve deyimlerin dağılımı: Yedi İklim örneği. International Journal of Language Academy, 7(3), 214-233.
Güzel, A. ve Barın, E. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe Öğretimi. Akçağ.
Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
Koparıcı, I. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe b1 seviyesinde deyim öğretimi / öğrenimi. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Özkan, E. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında türk kültür ögeleri olarak atasözleri ve deyimler. Journal of Soicail and Humanities Seciences Research, 4(3), 295-300.
Öztürk, A. G. (2015). Dîvânu Lugâti’t-türk’te yer alan atasözlerinin yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımına katkısı üzerine bir değerlendirme. (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi.
Rani, Y. (2017). Task based language teaching in promoting the target language culture through idioms and proverbs-a case study. International Journal of Linguistics and Literature, 6(1), 1-10.
Tekin, E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarında atasözü ve deyimlerin öğretim stratejileri üzerine bir durum tespiti. (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
telc, (2013). Diller için avrupa ortak öneriler çerçevesi öğrenim, öğretim ve değerlendirme. telc GmbH.
Yılmaz Atagül, Y. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde atasözleri ve deyimlerin sıklık analizi. Turkish Studies, 10(7), 1021-1036.
Acar, A. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilere deyim ve atasözlerinin aile kavramı üzerinden öğretilmesi. (Yüksek lisans tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Amin, W. (2020). Yabancı dil öğretimi bağlamında Türkçe ve arapça organ adları içeren deyimlerin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Artuç, S. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde Barış Manço şarkılarıyla üst seviyeye Türk kültürüne ait değerlerin kazandırılması. Türk Yurdu. https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=845 adresinden 29.03.2022 tarihinde alınmıştır.
Aydemir, N. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde deyim ve atasözlerinin bağlamdan anlamaya dönük video destekli öğretimi: bir eylem araştırması. (Yüksek lisans tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Aydın, V. ve Avcı, Y. (2020). Türkçe yazılı medyada reklam dili ve reklam metinlerinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı. Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 1(1), 54-66.
Çalışkan, N. (2010). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde söz varlığını geliştirme: kavramsal anahtarlar aracılığıyla deyim öğretimi. Turkish Studies, 5(4), 258-275.
Dehcheshmeh, S. M. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Türkçe-Farsça hayvan adları içeren deyim ve atasözlerinde dilsel ve kültürel benzerlikler. (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
Demir Atalay, T. (2015). Yunus Emre divanıyla Türk dillilere atasözü ve deyim öğretimi. Aydın Tömer Dil Dergisi, 1(1), 81-104.
Erten Dalak, H. D. (2017). Yabancı dil olarak türkçe öğretiminde iletişimsel yaklaşımın deyim öğretimindeki başarıya etkisi. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Gün, M., Tanrıkulu, L. ve Türk, A. (2021). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında ek çalışma kâğıtları ile deyim öğretimi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 23, 49-64.
Gürel, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde deyimlerin metinleştirilerek öğretimi: c1 seviyesi. (Yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi.
Ioannidi, C. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Türkçe-Yunanca insan vücudu ile ilgili deyim ve atasözlerinde dilsel ve kültürel benzerlikler. (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
Kaya, K. (2018). Türkçe öğrenen yabancıların izledikleri dizi filmlerde deyimlerin kullanılma sıklığı. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
Keray Dinçel, B. ve Savur, H. (2019). Yabancılara Türkçe deyim ve atasözü öğretiminde kullanılabilecek bir araç: Tarkan şarkıları. International Journal of Language Academy. 7(1), 39-55.
Kılıç, H. ve Aytan, T. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde deyimlere yönelik bir uygulama önerisi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 2(2), 216-224.
Kır Cullen, E. (2021). Yaratıcı drama yöntemi ile deyimlerin öğretilmesi; yabancı dil olarak Türkçe dersleri için model sunumu. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4, 81-90.
Melanlıoğlu, D., Karakuş Tayşi, E. ve Özdemir, B. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde karikatür kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 241-256.
Mutlu, K. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde benzer atasözü ve deyimlerin önemi ve Polonyalılara Türkçe öğretiminde bunların kullanımı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten. 64(2), 245-268.
Özdemir, A., Demir, K. ve Özkan, T. Y. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde deyimler: iki farklı öğretim tekniğinin karşılaştırılması. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(2), 52-58.
Sezen, Y. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde tv dizisi kullanmanın atasözü ve deyim öğretmedeki etkisi (Aslan Ailem tv dizisi örneği). (Yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi.
Shirazi, F. (2018). Ana dili Farsça olanlara yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ortak dil unsurlarından yararlanma: atasözleri, deyimler ve kalıp sözler. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Şalvarlı, B. (2010). Türkçe deyim öğretimi için metin hazırlama. (Yüksek lisans tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Tsıntsabadze, K. (2016). Türkçede “üst‟ ve “ön‟ sözcükleriyle kullanılan deyimlerin yabancılara öğretimi. (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
Tüm, G. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde düğün temalı türkülerde geçen deyimlerin öğretimi. 1. Uluslararası İpekyolu Akdemik Çalışmalar Sempozyumu, Nevşehir, Türkiye.
Yılmaz Atagül, Y. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe atasözü ve deyim öğretiminde film ve hikâye tekniklerinin etkililik düzeyleri açısından karşılaştırılması. (Doktora tezi). Sakarya Üniversitesi.
Yılmaz, F. ve Irşi, A. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde tv dizilerinin kullanımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(2), 144-157.
Yılmaz, İ. (2018). Yabancılara Türkçe deyimlerin öğretiminde tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanılması. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1623-1641.