Okulda Ruh Sağlığı Hizmetleri Kapsamında Mülteci Çocuklar

Mülteci çocukların psikososyal, akademik ve mesleki gelişiminde okullar önemli bir rol taşımaktadır. Özellikle okullarda ruh sağlığı hizmeti sunan PDR uzmanlarının bu süreçteki etkilerinin kritik olduğu bilinmektedir. Mülteci çocuklarla çalışma deneyimi olan PDR uzmanlarının sorunlara yaklaşım tarzları, zorlandıkları alanlar, destek ihtiyaçları ve önerilerinin belirlenmesi bu yönde sunulacak hizmetlerin niteliğini arttırabilmektedir. Bu çalışmada mülteci çocuklarla çalışma yürütmüş olan PDR uzmanlarının deneyimleri incelenmiştir. Fenomenolojik desenle tasarlanan araştırmada 38 PDR uzmanından veri toplanmıştır. Veriler, tematik analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Analizler sonucunda PDR uzmanlarının mülteci çocuklara ilişkin algıları, mülteci çocuklara yaklaşım tarzları, mülteci çocukların talepleri, mülteci çocuklara yönelik yürütülen çalışmalar, mülteci çocuklarla çalışabilme yetkinliği ve mülteci çocuklara yönelik etkili müdahale önerileri olmak üzere altı tema ve bu temalara bağlı 27 alt tema belirlenmiştir. PDR uzmanlarının mülteci çocuklara ilişkin gerçekçi bir algıya sahip oldukları, mülteci çocukların talepleri doğrultusunda kendilerine yönelik çeşitli faaliyetleri genel olarak profesyonel bir tutumla yürüttükleri, bu süreçte zorlandıkları bazı durumların olduğu ve bu durumlar karşısında çeşitli başa çıkma yöntemleri geliştirdikleri saptanmıştır. Mülteci çocuklarla çalışma, PDR uzmanlarının mesleki becerilerine katkı sunmakta, bununla birlikte PDR uzmanları, sundukları hizmetleri geliştirmek için dile dayanmayan yöntemler, travma eğitimi, mülteci hakları, psikoeğitim ve oyun gibi alanlarda eğitime ihtiyaç duymaktadır. PDR uzmanları, deneyimlerine dayanarak mülteci çocuklara yönelik etkili müdahaleler için çeşitli öneriler sunmaktadır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda okul PDR servislerinin, mülteci çocukların ruh sağlığını artırmak için olumlu deneyimleri artırıcı faaliyetlerin öncüsü olabileceği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Mülteci çocuklar, travma, psikolojik danışma, kültüre duyarlılık

Refugee Children in the Scope of Mental Health Services at School

Schools play an important role in the psychosocial, academic, and professional development of refugee children. Specifically, psychological counselors and guidance (PCG) experts who provide mental health services in schools have a critical role in this process. The way of approach to the problems, areas of difficulty, support needs, and suggestions of PCG experts who have experience working with refugee children can increase the quality of the services to be provided in this direction. In this study based on qualitative design, the experiences of PCG experts who have worked with refugee children were examined. The data were collected from 38 PCG experts. The data were analyzed with the thematic analysis technique. As a result of the analyses, 27 sub-themes related to six themes were determined: the perceptions of the PCG experts about refugee children, their approach to refugee children, the demands of refugee children, the activities carried out for refugee children, the competence to work with refugee children, and effective intervention proposals for refugee children. It has been determined that PCG experts have a realistic perception of refugee children, they carry out various activities towards refugee children in a professional manner in line with their demands, and they develop various coping methods against difficulties in this process. Although working with refugee children contributes to improving the professional skills of PCG experts, PCG experts need training to giving effective services to refugee children such as non-language-based methods, trauma education, refugee rights, psychoeducation and play therapy activities. Based on PCG experts’ experiences, they offer various recommendations for effective interventions for refugee children. In line with the results obtained, it has been evaluated that school counseling services can be the pioneer of activities to increase positive experiences in order to increase the mental health of refugee children.

Keywords:

Refugee children, trauma, psychological counseling, cultural sensitivity,

PDF

___

Akalın MB, Türküm AS (2021) Kültüre duyarlı psikolojik danışma. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 5(1):81-107.
Akay S, Hamamcı Z, Kurt, M (2017) Suriyeli öğrencilerle çalışan psikolojik danışmanların yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara ilişkin uyguladıkları çözüm yollarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2):23-47.
Akşab G, Türk F (2022) Psikolojik danışmanların psikolojik danışma öz-yeterlik algılarına ilişkin bir derleme çalışması. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(1):1-40.
Boyatzis RE (1998) Transforming qualitative information: Thematic analysis and code development. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
Bozdağ F (2018a) Mülteci çocukların eğitim alanında yaşadıkları sorunlar. X. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 27-30 Nisan Nevşehir, Türkiye. Kongre Özet Kitabı sayfa:151.
Bozdağ F (2018b) Mülteci çocuklara yönelik okul temelli müdahale programları. X. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 27-30 Nisan Nevşehir, Türkiye. Kongre Özet Kitabı sayfa:150.
Bozdağ F (2020) Mülteci çocukların psikolojik sağlamlıkları ve kültürlenme stratejileri (Doktora tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
Braun V, Clarke V (2019) Psikolojide tematik analizin kullanımı. (Çeviri S. N. Şad, N. Özer ve A. Atli). Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2):873-898.
Creswell JW (1998) Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
Erdoğan T (2017) Göç ve göçmen kavramlarının analizi. In Göç ve iskân (Eds A Aköz, D Yörük):13-29. Konya, Palet Yayınları.
Ergün N (2019) Göçün sosyo-psikolojik etkileri: Göçmenlere yönelik psikolojik danışma hizmetleri. In Türkiye'de göçmen kapsayıcılığı: Sorundan fırsata dönüşüm önerileri (Eds H Sakız, H Apak):249-273. Ankara, Pegem Akademi.
Ergün N (2022) Göçmen Öğrencilerin Uyumlarında Temasın Rolü. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2):1519-1550.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2022) Geçici koruma. Available from: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
Günlü A, Sağlam A, Gürat C, Uz Baş A (2020) Okul psikolojik danışmanlarının mülteci öğrencilere yönelik olarak sundukları hizmetlerin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55:168-205.
International Organization for Migration (2019) International migration law: Glossary on migration. No 34.
Işık Ş, Kaynak Ü (2020) Geçici eğitim merkezlerinde çalışan okul psikolojik danışmanların Suriyeli mülteci çocuklara yönelik algılarının metaforla incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2):624-649.
Kağnıcı DY (2017) Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum surecinde okul psikolojik danışmanlarına düsen rol ve sorumluluklar. Elementary Education Online/İlkogretim Online, 16(4):1768-1776.
Kağnıcı DY (2019) Kültür ve psikolojik danışma. Ankara, Pegem Akademi.
Karaman HB, Bulut S (2018) Göçmen çocuk ve ergenlerin eğitim engelleri, psikolojik sorunları ve çözüm önerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40(2): 393-412.
Karataş K (2019) Suriyeli öğrencilerin kültürleşme sürecinde rehber öğretmenlerin rol ve sorumlulukları. V Human and Civilization Congress from Past to Future, 17-21 Nisan, Antalya, Türkiye. Tam Metin Kitabı sayfa:1274-1280.
Milli Eğitim Bakanlığı (2022) 2021-2022 eğitim-öğretim yılı verileri. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, Göç ve Acil Durumlarda Eğitim Daire Başkanlığı. Available from: http://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/26165737_goc2022sunu.pdf
Rousseau C, Guzder J (2008) School-based prevention programs for refugee children. Child Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 17:533–549.
Serin H, Bozdağ F (2020) Refugee children from the point of school administrators and teachers’ experiences. European Journal of Educational Research, 9(4):1453-1470.
Tanyaş B (2014) Nitel araştırma yöntemlerine giriş: Genel ilkeler ve psikolojideki uygulamaları. Eleştirel Psikoloji Bülteni, 5:25-38.
Topaloğlu B, Çam Aktaş B (2022) Okul psikolojik danışmanlarının gözünden mülteci öğrenciler. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(1):69-84.
Türk Dil Kurumu (2022) Güncel Türkçe sözlük. Available from: https://sozluk.gov.tr/
Türk F, Kaçmaz T, Türnüklü A, Tercan M (2018) Okul psikolojik danışmanlarının penceresinden Türk ve Suriyeli ilkokul öğrencilerinin gruplararası empati deneyimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 17(2):786-811.
Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği (2006) Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar. Ankara, Türk PDR yayınları.
Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği (2021) Psikolojik danışma etik kodları. Ankara, Türk PDR yayınları.
United Nations High Commissioner for Refugees (2022) Figures at a glance. Available from: https://www.unhcr.org/figures-at-a-glance.html
United Nations International Children's Emergency Fund (2019) Türkiye’deki Suriyeli çocuklar. Available from: https://www.unicefturk.org/yazi/acil-durum-turkiyedeki-suriyeli-cocuklar
Yıldırım A, Şimşek H (2013) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, 9th ed. Seçkin Yayıncılık.