Yaşar Kemal'in Kuşlar da Gitti Romanına Derin Ekolojik Bir Bakış

Politik görüşlerini açıkça savunan bir yazar olan Yaşar Kemal kendi zamanının gerçek panoramasını eleştirel bir bakış açısıyla yansıtmakta ustadır. Eleştirilerinin hedefinde kırsal kesim insanlarının adaptasyon problemi yaşadığı hızlı şehirleşme süreci vardır. Bu konu hikâyesini göçmen kuşları yakalayıp serbest bıraktıklarında cennet kazanacakları vaadiyle İstanbul’daki müşterilere satan bir grup gençten alan Kuşlar Da Gitti (1978) adlı romanında ele alınır. Eko-eleştirel bir gözle bakıldığında bu iş ileride ciddi ekolojik problemler doğuracak insan merkezci bakış açısının açıkça bir göstergesidir. İnsan merkezcilik insan dışı varlıkların kendine has değerleri olduğunu görmezden gelir ve insanoğlunun onların doğasına müdahale etme hakkı olduğunu savunur. Önde gelen eko-eleştirmenlerden Arne Naess ve George Sessions’ın ifade ettiği gibi “İnsanın kendi dışında kalan bütün canlılara mevcut müdahalesi üst seviyededir ve bu durum gittikçe kötüleşmektedir” (Naess, 1995: 68 çev.). Bu çalışma derin ekolojinin söylemlerine atıfta bulunarak insan merkezcilik kavramını Yaşar Kemal’in Kuşlar da Gitti adlı romanı üzerinden açıklamaya çalışır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşar Kemal, Derin Ekoloji

PDF

___

Catton, W, R. (1976). “Can Irrupting Man Remain Human”, The American Institute of Biological Sciences, Vol. 26, No. 4, 262-267. ------------ (1980). Overshoot: The Ecological Basis of Revolutionary Change, University of Illinois Press, USA. Devall, B, Sessions, G. (1985). Deep Ecology: Living As If Nature Mattered, Peregrine Smith Books, Salt Lake City. Dougles, Bob. (2015). “Transforming Human Society From Anthropocentrism To Ecocentrism”, Health of People, Places and Planet, (ed. Butler, Dixon, Capon), ANU Press, Australia. Kemal, Y. (1978). The Birds Have Also Gone, (Trans: T. Kemal), Collins Harvill, London. Lauer, Dean. (2005). “Expropriating Nature: The Decoding of Deep Ecology”, Worldviews, Vol. 9, No. 3, 315-337. Luke, T. (1988). “The Dreams of Deep Ecology”, Telos, 20/06, 65-92. Naess, A. (1989). Ecology Community and Lifestyle: An outline of Ecosophy, Cambridge University Press, London. ------------ (1995). “Deep Ecological Movement”. Deep Ecology for the 21st Century, (Ed: Sessions, G), Shambhala Publications, Boston. Rueckert, W. (1996). “Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism”. The Ecocriticism Reader, (Ed: Glotfelty, C. and Fromm, H.), University of Georgia Press, Athens. Sessions, G. (1985). “Ecological Consciousness and Paradigm Change” Deep Ecology, (Ed: Tobias, M.) Avant Books, San Diego. Shoreman-Quimet, Elenor, Kopnina, Helen. (2016). Culture and Conversation: Beyond Anthropocentricism, Routledge, New York. White, J, B. (1999). “Islamic Chic”. Istanbul: Between the Global and the Local, (Ed: Keyder, C), Rowman & Littlefield Publishers, Boston.
Chapter Title: TRANSFORMING HUMAN SOCIETY FROM ANTHROPOCENTRISM TO ECOCENTRISM Can We Make It Happen in Time? Chapter Author(s): BOB DOUGLAS Book Title: Health of People, Places and Planet Book Subtitle: Reflections based on Tony McMichael’s four decades of contribution to epidemiological understanding Book Editor(s): COLIN D. BUTLER, JANE DIXON, ANTHONY G. CAPON Published by: ANU Press. (2015) Stable URL: http://www.jstor.org/stable/j.ctt1729vxt.57