Kadir TUTKAVUL

TMS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS VE VUK PERSPEKTİFİNDEN DÖNÜŞTÜRME MALİYETLERİ: ÜRETİM MALİYETLERİNE VE VERGİLENDİRMEYE ETKİSİ

Stokların maliyeti; satın alma maliyeti, dönüştürme maliyeti ve katlanılan diğer maliyetlerin toplamından oluşmaktadır. Dönüştürme maliyetleri; direkt işçilik giderleri, sabit genel üretim giderlerini ve değişken genel üretim giderlerini kapsamaktadır. Dönüştürme maliyeti unsurlarından birisi olan sabit genel üretim giderlerinin mamul maliyetlerine yansıtılması konusunda çeşitli mevzuatlar farklı görüşler sunmaktadır. VUK, sabit genel üretim giderlerinin mamul maliyetlerine tam maliyet yöntemine göre aktarılmasını uygun görmektedir. Buna karşılık Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) bu giderlerin normal maliyet yöntemine göre mamul maliyetlerine aktarılmasını önermektedir. BOBİ FRS ve KÜMİ FRS ise bu iki yöntemden herhangi birisinin kullanılabileceğini ifade etmektedir. Bu çalışma sabit genel üretim giderlerinin üretim maliyetlerine yansıtılmasında kullanılan tam maliyet yöntemi ve normal maliyet yöntemini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın ilk aşamasında iki farklı maliyet hesaplama yönteminin mamul maliyetlerine etkisi ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise bu maliyet hesaplama yöntemlerinin vergilendirmeye (ertelenmiş vergi geliri/gideri) olan etkisi incelenmiştir. Çalışma kapsamında ortaya çıkarılan bu etkiler sipariş maliyet sistemine entegre edilerek açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tam Maliyet Yöntemi, Normal Maliyet Yöntemi, Sipariş Maliyet Sistemi, Ertelenmiş Vergi Geliri/Gideri

FROM TAS, BOBI FRS, KUMI FRS AND TPL PERSPECTIVE COST OF CONVERSION: EFFECT ON PRODUCTION COSTS AND TAXATIONE

The cost of inventories consists of the sum of purchase cost, conversion cost and other costs. Conversion costs include direct labor costs, fixed overhead costs and variable overhead costs. Various legislation provides different views in the matter of reflecting fixed overhead costs, which is one of the conversion cost elements, to product costs. Tax Procedure Law (TPL) approve transfer of fixed production overheads to product costs according to absorption costing method. On the contrary Turkey Accounting Standards (TAS) recommends transfer of these costs to product costs according to normal costing method. BOBİ FRS and KÜMİ FRS state that either of these two methods can be used. This study aims to examine the absorption costing method and the normal costing method used to reflect the fixed overhead costs to the production costs. For this purpose, in the first stage of the study, the effect of two different cost calculation methods on the product costs was revealed. At this stage; unit cost calculated as 0.66688₺/unit according to full cost method was calculated as 0.66425₺/unit in normal cost method. In the second stage of the study, the effect of these cost calculation methods on taxation (deferred tax income /expense) was examined. At this stage; it has been confirmed that selling inventories at different periods reveals the effect of deferred tax income/expense. These effects revealed in the study are explained by integrating into order cost system.

Keywords:

Absorption Costing Method, Normal Costing Method, Order Cost System, Deferred Tax Income / Expense,

PDF

___

Akdoğan, N. (2016). “UMS-12 Gelir Vergileri Standart Hükümlerine Göre Dönem Karından İndirilecek Vergi Giderinin Hesaplanması ve Ertelenmiş Vergilerin Muhasebeleştirilmesi”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 2016, Sayı 17, s. 1-18.
Akdoğan, N. (2015). Tek Düzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları, 9. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Badem, C. ve Özbek, Y. (2013). “Tam Maliyet ile Normal Maliyet Yöntemlerinin TMS 2 Stoklar Standardı ile VUK Açısından Karşılaştırması ve Muhtemel Vergi Etkisi”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, s. 65-92.
Bhimani, A. vd., (2008). Management and Cost Accounting, Fourth Edition, Pearson Education Ltd., UK.
Büyükmirza, K. (2014). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, 19. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Collis, J. ve Hussey, R. (1999). Cost and Managemet Accounting, Second Edition, Macmillan Press Ltd., UK.
Drury, C. (2018). Management and Cost Accounting, 10th Edition, Cengage Learning EMEA, UK.
Elmacı, O. (2018). Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne Göre Maliyet Muhasebesi, 6. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Erdoğan, N. ve Saban, M. (2010). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, Genişletilmiş 5. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul.
Gücenme, Gençoğlu, Ü. (2008). Türkiye Muhasebe Standartları ile Uyumlu Maliyet Muhasebesi ve Çözümlü Uygulamalar, Marmara Kitap Merkezi Yayınları, Bursa.
Hansen, D. R. ve Mowen, M. M. (2006). Cost Management: Accounting and Control, Fifth Edition, Thomson South-Western, USA.
Horngren, C. T. vd. (2014). Introduction Management Accounting, Sixteenth Edition, Pearson Education Inc., USA.
Kamu Gözetimi Kurumu (2019). BOBİ FRS (Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı), 17.12.2019.
Kamu Gözetimi Kurumu (2019). KÜMİ FRS (Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı), 17.12.2019.
Kamu Gözetimi Kurumu (2019). TMS – 2: Stoklar Standardı, 17.12.2019.
Karakaya, M. (2007). Maliyet Muhasebesi, Geliştirilmiş 3. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Kaygusuz, S. Y. ve Dokur, Ş. (2009). Maliyet Muhasebesi, 1. Baskı, Dora Yayınevi, Bursa.
Kinney, M. R. ve Raiborn, C. A. (2011). Cost Accounting Foundations and Evolutions, 8th Edition, South-Western Cengage Learning, USA.
Örten, R. vd. (2017). Türkiye Muhasebe – Finansal Raporlama Standartları (TMS - TFRS) Uygulama ve Yorumları, 10. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Özkan, A. (2009). “TMS – 12 Gelir Vergileri Standardına Göre Ertelenmiş Vergiler ve Muhasebe Uygulamaları”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 32, s. 97-112.
Sağlam, N. vd. (2007). UFRS/UMS Uyumlu Türkiye Muhasebe Standartları Uygulaması (Yorum – Açıklama – Örnekler), Maliye ve Hukuk Yayınları, Yayın No: 52, Ankara.
Vanderbeck, E. J. (2010). Principles of Cost Accounting, 15th Edition, South-Western Cengage Learning, USA.
T.C. Yasalar (1961). Vergi Usul Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (10703 sayılı), 04.01.1961.