TATAR CEDİTÇİ GILMAN KERİMİ ve VASİYETNAMESİ

Tatar aydınlarının 19. yüzyıldaki önemli isimlerinden biri olan Fatih Kerimi’nin babası olan Gılman Kerimi Türkiye’deki çalışmalarda üzerinde fazla durulmamış önemli bir isimdir. Samimi bir eğitimci olan Gılman Kerimi Tatar halkının aydınlanması, cehaletle mücadelesi ve ilerlemesi yolunda ilim meşalesini elinde taşıyan önemli bir şahsiyettir. Başlangıçta klasik eğitim tarzını izleyen bir eğitim metodu uygulayan Gılman Kerimi, İsmail Gaspıralı’nın Bahçesaray’da çıkardığı “Tercüman” gazetesi ile tanışmasıyla yeni bir usul benimseyecektir. İmam ve eğitimci kimliğiyle görev yaptığı bölgede açtığı okullarla hayatı boyunca cehaletle mücadele etmiş Gılman Kerimi, Tatar maarif hayatının öncüsü kabul edilmektedir. Bu çalışmada Gılman Kerimi’nin hayatının yanı sıra ölümünün ardından üç kızından en küçüğü olan Zakire Şeref’in kendi notlarından hareketle Gılman Kerimi’nin vasiyeti üzerinde durulacaktır. Gılman Kerimi’nin vasiyetnamesi hayatına dair izler taşıması bakımından ayrıca önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gılman Kerimi

PDF

___

C. Ç. (2014). Fatih Kerimî’nin Hıyal Mı? Hakıykat Mi? ve Andan Bundan Eserleri Üzerinde Dil ve Üslup İncelemesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi.
Çakmak, C. (2018). “Fatih Kerimî’nin Mirza Kızı Fatıyma, Şakirt İle Student Ve Nuretdin Hoca Hikayelerinde Ele Alınan Sosyal Temalar”, Gazi Türkiyat, Sayı 22, 39-54.
Çakmak, C. (2019). “Fatih Kerimî’nin ‘Ondan Bundan’ Adlı Eserinin Fikri Yapısı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research. 12/66, 36-46.
Feḫreddin, R. (2010). Asar. Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı.
Gaynullin, M. (2000). Fatıyḫ Kerimi, Fatiḫ Kerimi, Şeḫĭslerĭbĭz, (Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov) (Fenni-Biografik Cıyıntık), “Fatıyx Kerimi”, Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı, 196-212. Gaynullin, M. (2000). Fatıyḫ Kerimi, Fatiḫ Kerimi, Şeḫĭslerĭbĭz, (Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov) (Fenni-Biografik Cıyıntık), “Merxum Gıylman Axun”, Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı, 15-35.
Gosmanov, M. (2000). Fatıyḫ Kerimi, Fatiḫ Kerimi, Şeḫĭslerĭbĭz, (Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov) (Fenni-Biografik Cıyıntık), “Zıyalılık Ürnegĭ”, Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı, 7-14.
Kerimî, F. (1904). Merhum Gıylman Ahund. Orenburg, Muhammed Fatih bin Gılman Kerimof Matbaası.
RTS: Russko-Turetskiy Slovar (1996). (Ş.S. Aylarovu, A.S. Voskoboyu vd.), Moskova, Multilingual Yayınları.
Sabitov, T. (2000). Fatiḫ Kerimi, Şeḫĭslerĭbĭz, (Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov) (Fenni-Biografik Cıyıntık), “Fatıyḫ Aga Kerimov”, Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı, 193-195.
Şeref, Z. (2000). Fatıyḫ Kerimi Şeḫĭslerĭbĭz. (Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov) (Fenni-Biografik Cıyıntık), Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı, 74-111.
Şeref, Z. (2000), Fatıyḫ Kerimi, Şeḫĭslerĭbĭz, (Raif Merdanov, Ramil Miŋnullin, Söleyman Reḫimov) (Fenni-Biografik Cıyıntık), “Gıylman Axunnıŋ Miras Dokumentları”, Kazan, Ruḫiyat Neşriyatı, 267-270.
Tatar Edebiyatı Tarihı (1985). (Red. Yuziyev, N. G., Abdullin Ya. G., Abilov, Ş. Ş., Axunov G. A., Gaynullin, M. Ḫ., Gıyzzetullin N.G. vd.), Altı Tomda, Tom II, XIX Yöz Tatar Edebiyatı, Kazan, Tataristan Kitap Neşriyatı.
Türkçe Sözlük (2005). Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
TTAS: Aḫuncanov, G.H., Maḫmutova, L.T., Möḫemmediyev, M.G., Sabirov, K.S., Ḫanbikova, Ş.C., Zilayeva, R.A., Abdraḫmanova, G.G., Abdullin, İ.A., Vahitova S.B., Ganiyev, L.R., Gazizova, F.M., Gaynanova L.R., Eḫmetyanov R.G., Mingulova, G.H. Tatar Tĭlĭnĭŋ Aŋlatmalı Süzlĭgĭ, C.I (1977), C.II (1979), C.III (1981), Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı. TTS: Ahmedyanov, R., Ganiyev, F. (1997). Tatarca-Türkçe Sözlük. Kazan, İnsan Neşriyatı.