Bu çalışmada Etibank Fosfor Zenginleştirme Tesislerinden çıkarılan fosforlu materyalin doğrudan ve yarı yakılarak fosfor kaynağı olarak kullanabilme olanaklarını araştırmak amaçlanmıştır. Asit ve nötr reaksiyonlu iki toprakta yürütülen sera denemesinde 6 kg toprak alan saksılarda ön bitki olarak 5.5 aylık süre ile yulaf (Avena Sativa), ikinci bitki olarakta 2 ay süre ile kolza (Brassica napus) yetiştirilmiştir. Saksılara 1.2 g N (NH4 NO3), 1.5 g K2 O (K2 SO4), 1g P2 O5 sırasıyla, TSP, ince atık (İ.A), Kaba atık (K.A), yarıyanmış ince atık (Y.Y.İ.A) ve yarıyanmış kaba atık (Y.Y.K.A) olarak uygulanmıştır. Araştırmada hamfosfat atıklarının bitkilerin kurumadde, fosfor içeriği ve sömürdüğü fosfor miktarları üzerine etkileri belirlenmiştir. Araştırmada, hamfosfatların ön bitki ve ikinci bitkinin kuru madde ile fosfor kapsamları üzerine etkileri topraklar ve atıklar arasında önemli ayrımlı bulunmuştur. Yarıyanmış kaba atık fosfor kaynağı olarak topraklarda TSP ye yakın etki gösterirken bunu kaba atığın doğrudan uygulaması izlemiş, ince atığın ise gerek doğrudan gerekse yarıyanmış uygulaması en düşük etkiyi göstermiştir.

In this study, it was aimed to research the possibilities of direct and acidulated usage of phosphate containing material which was obtained from Etibank Phosphate Enrichment Systems. In the greenhouse experiment, acid and neutr-characterized soils were used. Both oat (Avena Sativa) as a preliminary plant with the period of 5.5 months and rape (Brassica napus) as a second plant with the period of 2 months were grown in 6 kg soil containing pots. 1 g P2 O5 was given to pots in the forms of TSP, fine residue, coarse residue, acidulated fine residue and acidulated coarse residue. Additionally, 1.2 g N (NH4 NO3), 1.5 g K2 O (K2 SO4) were applied to the pots. The effects of rock phosphate on dry weight, phosphorus content and phosphorus uptake of plants were determined. According to the results obtained, it was concluded that the effects of rock phosphate on dry weight, phosphorus contents and amount of phosphorus uptake of both plants were found differently. Depending on soils and residues as a phosphate source the effect of acidulated coarse residue on soils was similar to that of TSP when compared with the effect of TSP on soils, that of direct application of coarse residue was lower and that of the acidulated and direct application of fine residue was the lowest.