Mustafa ÇELİKTEN, Kemal AYYILDIZ, Yeliz YENİ ÇELİKTEN

Türk Eğitim Sisteminin Örgüt Yapısı: Denetim ve Merkezileşme

Bu çalışmada Türk Eğitim Sisteminin örgüt yapısı biçimselleşmesi, merkezileşmesi ve denetimi açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Eğitim örgütleri insan merkezli örgütler olduğu için aşırı biçimselleştirilmiş kurallar ve prosedürler kabul görmemektedir. Türk milli eğitim sisteminde zaman zaman biçimselleştirmeye yönelik girişimler olsa da süreç içerisinde esnemeler olduğu görülmektedir. Özellikle yönetsel açıdan bakıldığında resmi iş ve işlemlerin belli prosedürler yerine getirilmek suretiyle uygulanmaya başlandığı söylenebilir.Örnek vermek gerekirse kurumların resmi yazışmalarda izleyeceği yol ve yöntemler en ince ayrıntısına kadar Bakanlık tarafından belirlenmektedir. Yetkinin kullanılması açısından bakıldığında yetkinin örgütün üst kademelerinde toplandığı ve alt kademelere devredilmediği örgütler merkezileşme derecesi yüksek örgütler, yetkinin alt kademelere devredildiği örgütler ise merkezileşme derecesi düşük örgütler olarak adlandırılır. Örgütlerde merkezileşme derecesini kararlara katılım ve yetki kademesi olmak üzere iki temel ölçüt belirlemektedir. Kararlara katılım, çeşitli kademelerdeki çalışanların örgüt kaynaklarının dağıtımı ve örgüt politikalarının belirlenmesi gibi örgütün bütününü ilgilendiren konulardaki kararlara katılım derecesidir. Belirli amaçlara ulaşmak amacıyla kurulan örgütlerin, amaçlara ulaşma düzeyini belirlemek için denetime yer verilmektedir. Denetim kavramının birçok tanımı bulunmaktadır. Yapılan tanımlarda denetimin değişik yönlerine vurgu yapılmaktadır. Bir görevin yolunda gidip gitmediğini anlamak için yapılan araştırma; kamu yararına davranışı kontrol etme süreci; örgütlerde kabul edilen amaçlar doğrultusunda, belirlenen kurallara uygun olup olmadığının anlaşılması süreci şeklinde denetimin farklı tanımları bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hiyerarşi, Merkezileşme, Uzmanlaşma, Denetim

Organizational Structure of Turkish Education System: Inspection and Centralization

In this study, it is aimed to examine the Turkish Education System in terms of organizational structure, centralization and inspection. Over-stylized rules and procedures are not accepted because educational organizations are human-centered organizations. Even though there are attempts to formalize the Turkish national education system from time to time, it is seen that there are stretchings in the process. From a managerial point of view, it can be said that formal works and transactions have started to be implemented by performing certain procedures. Particularly from the administrative point of view, it can be said that formal works and transactions have started to be implemented by performing certain procedures. In terms of the use of authority, organizations where authority is concentrated in the upper echelons of the organization and not transferred to lower echelons are called organizations with high degree of centralization, and organizations where power is transferred to lower echelons are called low-level organizations. The degree of centralization in organizations is determined by two basic criteria: participation in decisions and level of authority. Participation in decisions is the degree to which employees at various levels participate in decisions concerning the organization as a whole, such as the distribution of organizational resources and the determination of organizational policies.

Keywords:

Hierarchy, Centralization, Specialization, Inspeciton,

PDF

___

Aldemir, M. C. (1985). Örgütler ve yönetimi: makro bir yaklaşım. Ankara:Bilgehan Basımevi.
Alpugan, O., Demir, H., Oktav, M. ve Üner, N. (1997). İşletme ekonomisi ve yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayın
Araç, N. B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve yetkilendirilmeye ilişkin görüşleri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Aydın, İ. (2005). Öğretimde denetim. Ankara: Pegem Akademi.
Aydın, M. (1986). Çağdaş eğitim denetimi. Ankara: İM Eğitim Araştırma Yayın Danışmanlık AŞ.
Baransel, A. (1979). Çağdaş yönetim düşüncesinin evrimi: Klasik ve neo-klasik yönetim ve örgüt teorileri. İstanbul: İstanbul Ünv. İşletme Fakültesi Yayınları.
Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi. Ankara: Feryal Matbaası.
Başdemir, H.Y.(2012). Türk eğitim sisteminin yapısal sorunları ve bir öneri. Liberal Düşünce, 17(67), 35-53.
Bozkuş, K.(2016). Örgüt yapısı ve okullar. Kesit Akademi Dergisi (The Journal Of Kesit Academy), 2(4), 236-260.
Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
Chatzoglou, P.D., Diamantidis, A. D., Vraimaki, E., Vranakis, S.K. ve Kourtidis, D. A. (2011). Aligning IT, Strategic orientation and organizational structure. Business Process Management Journal, 17(4), 663-687.
Can, N., ve Çelikten, M. (2000). Türkiye’de eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi süreci. Milli Eğitim Dergisi, 148(8), 43-50.
Çelikten, M. (2003). Okul kültürünün şekillendirilmesinde müdürün rolleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 56-61.
Daft, R. L., Murphy, J., & Willmott, H. (2010). Organization theory and design. Cengage learning EMEA.
Demirkasimoğlu N. (2011). Türk eğitim sisteminde bir alt sistem olan denetim sisteminin seçilmiş bazı ülkelerin denetim sistemleri ile karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 23-48.
Efil, İ. (2002). İşletmelerde yönetim ve organizasyon. Ankara: Alfa Yayınları.
Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayın Dağıtım AŞ.
Erdoğmuş, N.(1997). Örgütlerde yetki devrinden personelin güçlendirilmesine geçişte yöneticilerde koçluk (coaching) becerilerinin geliştirilmesi. 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Deniz Harp Okulu, İstanbul.
Erserim, A.(2011). yönetim muhasebesi aracı olarak çok boyutlu performans değerleme ve örgüt yapısı ilişkisi üzerine bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 21-33.
Goyne, J., Padgett, D., Rowicki, M.A., Triplitt, T. (1999). The journey to teacher empowerment. ERIC Document Reproduction Service no. ED 434 384.
Hanson, E. M. (1996). Educational administration and organizational behavior, Boston:Allyn and Bacon.
Jones, G. R. (2004). Organizational theory, design and change text and cases. 4th Ed., Upper Saddle River, New Jersey:Pearson/Prentice Hall.
Koçel, T. (2010). Davranışsal (neo-klasik) yönetim ve orga¬nizasyon teorisi. işletme yöneticiliği, (12.Baskı). İçinde (s 231-244), İstanbul: Beta Yayıncılık.
Lillis, K. M. (1992). Improving basic education: preconditions for successful inspection and supervision-implications for training. International Institute for Educational Planning.
Özkan, H. H. ve Çelikten Y. (2017). Milli eğitim sisteminin örgütsel yapısı ve maarif müfettişleri alt sisteminin işleyişi. OPUS- Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 965-990.
Özdemir, B. (2016). Örgütsel yapı ve kaynak temelli görüş kapsamında örgütlerde rekabet stratejileri: Türkiye'nin ilk 1000 sanayi kuruluşu’nda bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Pugh, D. S., D. J. Hickson, C. R. Hinings ve C. Turner. (1968). Dimensions of organization structure. Administrative Science Quarterly. 13(1), 65-105.
Robins, S.P. (1998). Organizational behavior, New Jersey: Prentice-Hall.
Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2013). Organizational behavior. New Jersey: Pirentice Hall.
Sullivan, S., Glanz, J. (2000). Supervision That improves teaching. California: Corwin Press.
Taymaz. H. (1997). Eğitim sisteminde teftiş. Ankara: TAKAV Matbaası.
Tolay, E. (2013). Kamu hizmet örgütleri yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.