Elektrikli ve Elektronik Eşya Atıklarının Geri Dönüşümü Konusunda Halkın Bilinç Düzeyinin Ölçülmesi: Sivas İli Örneği

Son yıllardaki teknolojik ilerlemenin kaçınılmaz sonucu olarak, dünyada elektrikli ve elektronik eşya tüketimindeki artış, atık elektrikli ve elektronik eşya (AEEE) problemini de beraberinde getirmiştir. Bu atıklar yapısında toksik madde barındırdığı ve büyük alanları işgal ettiği için, AEEE problemi bizim düşündüğümüzden çok daha büyüktür. Günümüzde sağlıklı koşullar altında e-atıklar içindeki ağır metalleri geri kazanmak ve geri dönüşümünü sağlamak çevre ve insan sağlığı için oldukça önemlidir. Bu noktada hem üreticiler hem de tüketicilerin daha duyarlı davranması ve konu hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Bu çalışma, Sivas il merkezinde yaşayan halkın elektrikli ve elektronik atıklarından kurtulma yöntemi konusundaki tüketici davranışları, e-atıklar konusundaki bilinç düzeyi ve tutumlarının belirlenmesi için yapılmıştır. Sivas merkezde ikamet eden 100 kişi basit rastgele örnekleme yöntemine göre seçilmiş ve bireylere yüz yüze anket tekniği uygulanmıştır. Ankete katılan bireylerin %23’ü ile sokakta, %42’si ile evde, %35’i ile işyerlerinde görüşülmüştür. Katılımcıların çoğu AEEE yani e-atık tehlikesinin farkındadır ancak bu atıklardan kurtulmak için uygun yöntemin ne olduğunu bilmemektedir. Bu nedenle tüketicilerin, e-atıklarını ne yapmaları konusunda bilgilendirilmesi ve e-atıklarını yönetmeliğe uygun olarak atmaları konusunda motive edilmeleri gerekmektedir. Konu hakkında tüketiciler bilgilendirildiği takdirde halkın elektrikli ve elektronik eşya atıklarının geri dönüşümü konusunda destek olacakları anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Anket, AEEE, E-atık yönetimi, Sivas, Tüketici davranışı

Measurement of Awareness Level of Public in the Recycling of Electrical and Electronic Wastes: A Case of Sivas City

As an inevitable consequence of technological progress in recent years, the increase in the consumption of electrical and electronic equipment in the world has brought the problem of waste electrical and electronic equipment (WEEE). The problem of WEEE is much bigger than we thought because these wastes contain toxic substances and occupy large areas. Today, recovering and recycling of heavy metals in e-wastes under healthy conditions is very important for the environment and human health. At this point, both producers and consumers need to be more sensitive and informed about the issue. This study was carried out to determine awareness level and attitudes about e-wastes, consumer behaviors on the way of getting rid of electrical and electronic waste of consumers living in the city center of Sivas, Turkey. 100 people living in the center of Sivas were selected according to the simple random sampling method and the face-to-face survey technique was applied to the individuals. Survey work was made in the street with 23%, in the home with 42%, and in the workplaces with 35% of individuals. Most of the participants are aware of the WEEE about e-waste hazard, but they do not know what is the proper way to get rid of these wastes. For this reason, consumers need to be motivated and informed about the disposal and management of their e-waste. If consumers are informed about the matter, it is understood that the public will support the recycling of electrical and electronic waste.

Keywords:

Survey, WEEE, E-waste management, Sivas, consumer behavior,

PDF

___

Akın, B. ve Kuru, A. (2011). Elektrikli ve elektronik atıkların zararları, yönetimi ve Türkiye’deki uygulamalarının değerlendirilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi (İAÜD), 3(12), 1-12.
Ay, E. (2012). Atık elektrikli ve elektronik eşyaların geri kazanımının değerlendirilmesi ve Samsun ilinde seçilen pilot bir bölgede uygulanması. Yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Aydın, Ç. Y., ve Kiraz, E. D. E. (2017). Elektronik atıklar ve çevre sağlığı. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (1), 39-52.
Baldé, C.P., Wang, F., Kuehr, R., ve Huisman, J. (2014). The global E-waste Monitor – 2014, United Nations University, IAS – SCYCLE, Bonn, Germany.
Burke, M. (2007). The gadget scrap heap. Chemistry World, 4(6), 45-48.
Çelik, C. (2007). Elektrik elektronik atıklardan metal ve plastik geri kazanımının araştırılması. Yüksek lisans tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Çiftlik, S., Handırı, İ., Beyhan, M., Akçil, A., Ilgar, M., ve Gönüllü, M. T. (2011). Evaluation of management, economy and the potential of metal recovery of electrical and electronic wastes (E-waste). Journal of Engineering and Natural Sciences, Sigma, 3, 261-267.
Gündüzalp, A. A., ve Güven, S., (2016). Atık, çeşitleri, atık yönetimi, geri dönüşüm ve tüketici: Çankaya belediyesi ve semt tüketicileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 1-19.
He, W., Li, G., Ma, X., Wang, H., Huang, J., Xu, M., Huang, C. (2006). WEEE recovery strategies and the WEEE treatment status in China. Journal of Hazardous Materials, B136, 502–512. https://doi.org/10.1016/j.jhazmat.2006.04.060.
https://www.bimel.com.tr/tr/rohs-ve-weee, Erişim tarihi: 23.01.2019.
Huang C. L., Bao L. J., Luo, P., Wang, Z. Y., Li, S. M., ve Zeng, E. Y. (2016). Potential Health Risk for Residents Around a Typical E-Waste Recycling Zone Via Inhalation of Size-Fractionated Particle-Bound Heavy Metals. Journal of Hazardous Materials 5 (317), 449-456.
İnce, M.Y. (2011, 14 Mart). Çevresel değerler, elektronik atık sorunu, uygulamalar ve çözüm önerilerine genel bir bakış. http://www.e-atik.com/, Erişim tarihi: 15.06.2018.
Kamanlı, A. (2013). Ankara büyükşehir belediyesi sınırları içinde oluşan ambalaj atıkları ile elektrikli ve elektronik atıkların belirlenmesi ve ekonomik analizi. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kang, H. Y. ve Schoenung, J. M. (2005). Electronic waste recycling: A review of U.S. infrastructure and technology options. Resources, Conservation and Recycling, 45, 368–400. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2005.06.001.
Karagözoğlu, M. B., Özyonar, F., Yılmaz, A.,ve Atmaca, E. (2009). Katık atıkların yeniden kazanımı ve önemi. TÜRKAY 2009 Türkiye’de Katı Atık Yönetimi Sempozyumu, YTÜ, 15-17 Haziran 2009.
Kaya, Ü., Koruca, H. İ., 2018. Elektronik atıkların çevreye etkisi ve topluma farkındalık kazandırmak için öneriler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 6(73), 368-378.
Mburu, P. T. & Tuduetso, T. (2013). Investigation of consumer behavior on discarding of their electrical/electronic waste: A case of Gaborone city. E3 Journal of Business Management and Economics, 4(9), 200-205.
Neira, J., Favret, L., Fuji, M., Miller, R., Mahdavi, S., ve Blass, V. D. (2006). End-of-life management of cell phones in the United States. Editör: Roland Geyer, University of California, Santa Barbara. https://doi.org/10.1109/ISEE.2008.4562849
Özkan, A. (2018). Atık baskılı devre kartlarından değerli metal geri kazanım yöntemlerinin çok ölçütlü karar verme teknikleri ile değerlendirilmesi. AKÜ FEMÜBİD, 18, 529-537.
Resmi Gazete, Sayı: 28300, 22 Mayıs 2012. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/05/20120522-5.htm.
Robinson, B. H. (2009). E-waste: An assessment of global production and environmental impacts. Science of the Total Environment, 408, 183-191. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2009.09.044.
Salihoğlu, G., Kahraman, A. E. (2016). Türkiye’de elektrikli ve elektronik atık üretimi: Bursa örneği. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 21 (2), 95-106.
Sjodin, A., Patterson Jr., D. G., Bergman, A. (2003). A review on human exposure to brominated flame retardants-particularly polybrominated diphenyl ethers. Environment International, 29, 829-839. https://doi.org/10.1016/S0160-4120(03)00108-9.
U.S. Environmental Protection Agency (2001). Electronics new opportunity for waste prevention, Reuse, and Recycling.
Yazıcı, E. Y. ve Deveci, H. (2009). E-atıklardan metallerin geri kazanımı. Madencilik, 48 (3), 3-18.