Çocukların Tükettiği Atıştırmalık Gıdalarda Kullanılan Renklendiricilere İlişkin Bir Araştırma

Renklendirici katkı maddeleri, gıdaların üretim ve depolanmaları sırasında kaybolan doğal renginin yeniden kazandırılması veya zayıf olan rengin kuvvetlendirilerek tüketici beğenisine sunulması amacıyla kullanılmaktadır. Günümüzde renklendiriciler özellikle çocukların severek tükettiği kek, cips, bisküvi, çikolata, sakız, puding, aromalı süt, meyveli yoğurt, şekerleme ve jelibon gibi atıştırmalık olarak nitelendirilen ürünlere ilave edilmektedir. Çalışmanın amacı; atıştırmalık gıdaların etiket bilgilerinde yer alan katkı maddelerinden özellikle renklendiricilerin çeşitlerini ve bulunma durumlarını ürün bazında incelemek ve kullanımlarına ilişkin mevcut durumu belirlemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama ve doküman analizi yapılmıştır. Ulaşılabilen yerli ve yabancı kaynak taraması ile çalışmanın literatür kısmı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çocukların sıklıkla tükettiği atıştırmalık gıdalar önceden tespit edilerek, her bir ürün gamından örnekler toplanmış ve etiket bilgileri içerik açısından incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre renklendiricilerin çikolata hariç diğer atıştırmalık gıdalarda bulunduğu ve sırasıyla en fazla bisküvi, sakız, şekerleme ve jelibon etiketlerinde yer aldığı tespit edilmiştir. Atıştırmalık gıdaların etiket bilgilerinde doğal renk verici maddeler olarak bilinen Kurkumin, β-Karoten, Karmin, Anatto, Titanyum Dioksit, Antosiyanin, Pancar Kökü Kırmızısı, Paprika Eksraktı, Klorofillerin Bakır Kompleksi, Lutein, Bitkisel Karbon ve Riboflavinlerin bulunduğu belirlenmiştir. Ayrıca sakız, şekerleme ve jelibon etiketlerinde sentetik renklendiricilerden olan Brilliant Blue FCF, Indigotin ve Amonyum Sülfit Karamelin yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışma, tüketicileri gıdalarda kullanılan renk verici maddeler konusunda haberdar etmek ve alan yazındaki boşluğu doldurmak açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Katkı Maddeleri, Renklendirici Gıda Katkıları, Atıştırmalık Gıdalar, Gıda Etiketi

A Research on the Colorants Used in Snack Foods Consumed by Children

Colouring additives are used to regain the natural colour of food which is lost during production and storage or for strengthening the weak colour and presenting it to the taste of consumers. Nowadays, colorants are added to the products that especially children are consumed fondly and are considered as snacks such as cakes, chips, biscuits, chocolates, chewing gum, powdered pudding, flavoured milk, fruity yogurt, confectionery and jellybeans. The aim of the study is to examine especially the types and presence of colorants from additives in the label information of snack foods on a product basis and to determine the current situation related to their use. In the study, literature review and document analysis, which is one of the qualitative research methods, was performed. The literature review section of the study was carried out with accessible local and foreign resources. In addition, the snack foods that are frequently consumed by children were determined in advance and samples were collected from each product range and the label information was examined in terms of content. According to the results, it was found that there were colorants in all other snack foods except chocolate and it was mostly found in biscuit, chewing gum, confectionery and jellybean labels. In the label information of snack foods, it has been determined that there are Curcumin, β-Carotene, Carmine, Annatto, Titanium Dioxide, Anthocyanin, Beetroot Red, Paprika Extract, Chlorophylls’ Copper Complex, Lutein, Vegetable Carbon and Riboflavin; known as natural colorants. In addition, Brilliant Blue FCF, Indigotine and Ammonium Sulphite Caramel, which are synthetic colorants, were found in the gum, confectionery and jellybean labels. The study is important to inform consumers about the colorants used in foods and to fill the gap in the literature.

Keywords:

Additives, Colorant Food Additives, Snack Foods, Food Label,

PDF

___

Aberoumand, A. (2011). A review article on edible pigments properties and sources as natural biocolorants in foodstuff and food industry. World Journal of Dairy & Food Sciences, 6 (1), 1-78.
Amchova, P., Kotolova, H., ve Ruda-Kucerova, J. (2015). Health safety issues of synthetic food colorants. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 73(3), 914-922.
Arlı, M., Şanlıer, N., Küçükkömürler, S. ve Yaman, M. (2017). Anne ve çocuk beslenmesi. Içinde (s.1-239). Ankara:Pegem Yayınları.
Arslan, G. (2011). Gıda Katkı Maddeleri ve Yeni Yapılan Dioksimlerin Gıda Katkı Maddesi Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Konya.
Artık, N., Şanlıer, N., ve Ceyhun-Sezgin, A. (2017). Gıda Güvenliği ve Gıda Mevzuatı, Içinde (s.133-175), Ankara: Detay Yayıncılık
Askar, A. (1993). Natural colors for the food industry: An overview, Fruit Processing, 3, 400-403.
Atlı, B. (2010). Gıda boyaları. Namık Kemal Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
Beaglehole, R., Bonita, R. ve Maqnusson, R. (2011). Global cancer prevention: An important pathway to global health and development. Sydney Law School Legal Studies Research Paper, 11(77), 1-29.
Bearth, A., Cousin, M.E. ve Siegrist, M. (2014). The consumer’s perception of artificial food additives: Influences on acceptance, risk and benefit perceptions. Food Quality and Preference, 38, 14-23.
Boğa, A. ve Binokay, S. (2010). Gıda katkı maddeleri ve sağlığımıza etkileri, Arşiv, 19, 141-154.
Branen, A.L. ve Haggaerty, R.J. (2002). Introduction to Food Addictives. In Branen A.L., Davidson P.M., Salminen S., Thorngate J.(Eds.), Food additives (p.1-11), New York, CRC Press.
Büyükdere, Y. ve Ayaz, A. (2017), Gıdalarda kullanılan renklendiricilerin sağlık yönü: Dikkat eksikliği/ hiperaktivite bozukluğu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 44(2), 169-177.
Ceyhun-Sezgin, A. ve Ayyıldız, S. (2017). Food Additives: Colorants, Science within Food: Up-to-date Advances on Research and Educational Ideas (Editor: A. Mendez-Vilas), pages: 87-94, , Spain:Formatex Research Center,
Çalışır, Z.E. ve Çalışkan, D. (2003). Gıda katkı maddeleri ve insan sağlığı üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 32(3), 193-206.
Çakmakçı, S. ve Çelik, İ. (2004). Gıda Katkı Maddeleri, içinde (s.1-249),Erzurum:Atatürk Üniversitesi Yayınları
Demir, M.K. (2015). Bisküvi üretiminde tam buğday unu ve paçallarının kullanımı. Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1), 100-107.
Demirağ, K. ve Uysal, V. (2006). Renklendiriciler, Altuğ T. (Eds.). Gıda Katkı Maddeleri içinde (s.. 169-191), İzmir: Meta Basım.
Downham, A. ve Collins, P. (2000). Colouring our foods in the last and next millennium. International Journal of Food Science and Technology, 35, 5-22.
Elgün, A. (2013). Şeker, Şekerlemeler ve Şekerli Ürünler. Uluslararası 2. Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi, 7-10 Kasım. Bildiri Kitapçığı, 77-96, Konya.
Emerton, V. ve Choi, E. (2008). Essential Guide to Food Additives. 4th ed. In (s.1-336), Cambridge UK: Leatherhead Publishing.
Erdoğan, Ş. (2007). Ankara piyasasında satışa sunulan bazı gıdalarda sen-tetik boya miktarlarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Besin Analizleri ve Beslenme Bilim Dalı, Ankara.
Erkmen, O. (2010). Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53(3), 220-235.
FDA. (2010). Food and Drug Administration. US Department of Health and Human Services, Food Ingredients and Colors. International Food Information Council (IFIC) and US Food and Drug Administration, Retrieved from https://www.fda.gov/downloads/Food/ FoodIngredientsPack-aging/UCM094249.pdf. Chaudhary NK. Food Additives. Bibechana, 6: 22-26, (assessed 03.03.2018).
Griffiths, J.C. (2005). Coloring foods & beverages. Foodtechnology, 59(5), 38-44.
Güneş, F.E., Aktaç, Ş. ve Korkmaz, B. (2014). Tüketicilerin gıda etiketlerine yönelik tutum ve davranışları. Academic Food Journal, 12(3), 30-37.
Henry, B.S. (1992). Natural Food Colours. G.A.F. Hendry and J.D. Houghton (Eds.), Natural Food Colorants In (p. 39-78), New York: Blackie and Son Ltd.
Hüsrevoğlu, N. (1977). Gıda katkı maddelerinin özellikleri ve etkilerinin değerlendirilmesi. Türk Hijyen ve Tecrübi Biyoloji Dergisi, 37(2), 208-223.
Janiszewska-Turak E., Pısarska, A. ve Krolczyk, J.B. (2016). Natural food pigments application in food products. Nauka Przyroda Technologie. 10(4), 1-13.
Karaali, A. ve Özçelik, B. (1993). Gıda katkı maddeleri: Gıda katkısı olarak kullanılan doğal sentetik boyalar. Gıda Dergisi, 18(6), 389-396.
Karatepe, T.U. ve Ekerbiçer, H.Ç. (2017). Gıda katkı maddeleri. Sakar-ya Tıp Dergisi, 7(4), 164-167.
Kınay, Ö. (2013). Küreselleşme ve küresel markalaşma: Yerellik ve kültürel göstergeler bağlamında pringles örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication-TOJDAC, 3(2), 12-20.
Kızgın, Y. ve Özkan, B. (2014). Tüketicilerin helal gıda tüketim eğilimlerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma, 1. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 2(1), 18-37.
Lakshmi, G.C. (2014). Food coloring: The natural way. Research Journal of Chemical Sciences, 4(2), 87-96.
Larsen, J.C. (2008). Legal and illegal colours. Trends in Food Science & Technology, 19, 64-69.
Lehto, S., Buchweitzb, M., Klimmb, A., Straßburgerb, R., Bechtolda, C. ve Ulbertha, F. (2017). Comparison of food colour regula-tions in the EU and the US. Food Additives & Contaminants, 34(3), 335-355.
Martins, N., Roriz, C.L., Morales, P., Barros, L. ve Ferreiral, I.C.F.R. (2016). Food colorants: Challenges, opportunities and current desires of agro-industries to ensure consumer expectations and regulatory practices. Trends in Food Science & Technology, 52, 1-15.
McCann, D., Barrett, A., Cooper, A., Crumpler, D., Dalen, L., Grim-shaw, K.,…, Stevenso, J. (2007). Food additives and hyperactive behaviour in 3-year-old and 8/9-year-old children in the community: A randomised, double-blinded, placebo-controlled trial. The Lancet, 370, 1560-1567.
Neuman, W.L. (2017) Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar, (S. Özge çev.), Ankara:Yayınodası Yayıncılık.
Nielsen, S.R. ve Holst, S. (2002). Developments in Natural Colour-ings. (D.B MacDougall Eds). Colour in Food Improving Quality In (p.331-352), Cambridge England:Woodhead Publishing Limited and CRC Press LLC.
Özcan, G., Artık, N. ve Üner, Y. (1997). Gıda katkı maddelerinin tü-ketici bilinci ve insan sağlığı açısından irdelenmesi. TMMOB, Eylül, 1-31.
Öztürk, M. ve Besler, T. (2012). Besin alerjileri. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727 ISBN : 978-975-590-243-2, Ankara: Klasmat Matbaacılık, s.1-24.
Pandey, R.M. ve Upadhyay, S.K. (2012). Food additive. InTech. India, 5, 1-31. Pollock, I. ve Warner, J.O. (1990). Effect of artificial food colours on childhood behaviour. Archives of Disease in Childhood, 65(1), 74-77.
Saldamlı İ. ve Uygun Ü. (2007). Gıda katkı maddeleri. (İ. SaldamlıEds.), Gıda kimyası içinde (s.533-576), Ankara:Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Saleem, N., Umar, Z. N. ve Khan, S.İ. (2013). Survey on the use of synthetic food colors in food samples procured from different educational institutes of Karachi city. The Journal of Tropical Life Science, 3(1), 1-7.
Scotter, M. (2011). Emerging and persistent issues with artificial food colours: Natural colour additives as alternatives to synthetic colours in food. Quality Assurance and Safety of Crops & Foods, 3, 28-39.
Solymosi, K., Latruffe, N., Morant-Manceau, A. ve Schoefs, B. (2015). Food Colour Additives of Natural Origin. Scotter M.J (Eds.), Colour Additives for Foods and Beverages In (p.3-34), Ox-ford: Woodhead Publishing, DOI: 10.1016 / B978-1-78242-011-8.00001-5.
Resmi Gazete. (2002). Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi, Gıdalarda Kullanılan Renklendiriciler Tebliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2002/08/20020825.htm (Erişim Tarihi: 20.01.2019).
Tarnavölgyl, G. (2003). Analysis of consumers attitudes towards food additives using focus group survey. Agriculturae Conspectus Scientificus, 68(3), 193-196.
Tayfur, M. (2014). A’dan Z’ye Gıda Katkı Maddeleri. İçinde (s.1-230). Ankara: Detay Yayıncılık.
Tekle, Ş., Sağdıç, O. ve Durak, M.Z. (2017). Gıda açısından helal turizmin değerlendirilmesi, 1. International Halal Tourism Congress,In p.874- 881. April 2017, Alanya.
Tekinşen, O.C. ve Tekinşen, K.K. (2005). Süt ve süt ürünleri: Temel bilgiler, teknoloji, kalite kontrolü İçinde s.1-349. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
Tuncel, B. ve Demirci, M. (2006). Farklı Sıcaklık Derecelerinde Depolanan Hamurların Kek Kalitesi Üzerine Etkilerinin Araştırılması. Türkiye 9. Gıda Kongresi; içinde (s.521-524),Mayıs 2006, Bolu.
Uçar, B. ve Hayta, M. (2012). Kek kalitesinin ve raf ömrünün iyileştirilmesi. Journal of Food, 37(6), 355-362.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E. (1999). Etiketlerde “e”leri görmeye alıştık. Bilim Teknik, 94-97.
Yörük, N.G. ve Danyer, E. (2016). Gıda katkı maddeleri genel bilgiler ve tanımlar. Türkiye Klinikleri Dergisi, 2(2), 1-10.