HİTİT METİNLERİNDE GEÇEN GIŠTÚG ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER

Hitit ülkesinde ağaçlara büyük bir önem verilmiştir. Ağaçlardan elde edilen ürünlerin yanı sıra, çeşitli ilaçların yapımında da ağaç yapraklarından faydalanılmıştır. Şüphesiz bu nedenlerden dolayı, ağaç konusu kanun maddelerinde de yer almış ve herhangi bir ağaca zarar verilmesi veya onun sökülmesi durumunda, zarara yol açan kişi cezalandırılmıştır. Hititlerde ağaçların manevi önemleri de vardır. Özellikle ritüel ve bayram metinlerinde bu durum karşımıza çıkmaktadır. Hitit belgelerinde birçok ağaç türü bulunmaktadır. Bunlardan birisi, GIŠTÚG olarak adlandırılmaktadır. Hitit metinlerinde geçen Sumerce GIŠTÚG sözcüğü, şimşir ağacı anlamındadır. Ritüel, bayram, kült, envanter gibi farklı türden metinlerde belgelenmiştir. Ritüel esnasında kralın ritüeli gerçekleştirdiği yer, şimşir ağaçlarının bulunduğu orman olmakla birlikte; şimşir ağacından elde edilen birçok farklı nesne bulunmaktadır. Bu nesnelerden bazıları ritüellerde kullanılmakta ve manevi bir değer taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hitit, ağaç, GIŠTÚG, şimşir ağacı, çivi yazısı

PDF

___

Akdoğan, R. (2019). URULa(hu)wazantiya “La(huwazantiya Şehri. IX. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri Çorum 08-14 Eylül 2014. (haz. A. Süel). Çorum Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları: 1-48.
Alp, S. (1993). Beiträge zur Erforschung des Hethitischen Tempels. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Chrzanowska, A., (2017). hethiter.net/: CTH 641.1 (Portal Mainz).
Erkut, E. S., (2017). Hititçe GIŠšarpa Üzerine Bir Araştırma. Dr. E. Sedat Erkut Toplu Eserleri Ölümünün Birinci Yılı Anısına. (ed. G. Masalcı-Şahin, F. Sevinç-Erbaşı, Ö. Sir-Gavaz). Bilgin Kültür Sanat Yayınları: 115-119.
Ertem, H. (1987). Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’sunun Florası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Fuscagni, F., (2017). hethiter.net/: CTH 390 (Portal Mainz).
Goetze, A., (1938). The Hittite Ritual of Tunnawi. American Oriental Society.
Groddek, D., (2004). Hethitische Texte in Transkription KUB 20. DBH 13. Dresden: Harrassowitz Verlag.
Groddek, D., (2004). Hethitische Texte in Transkription KBo 22. DBH 24. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Güterbock, H. G., (1960). An Outline of the Hittite AN.TAH.ŠUM Festival. Journal of Near Eastern Studies. 19/2. The University of Chivago Press: 80-89.
Haas, V., (1994). Geschichte der Hethitischen Religion. Leiden: Brill. Haas, V., (2003). Materia Magica et Medica Hethitica: Ein Beitrag zur heilkunde im Alten Orient. Berlin: Walter de Gruyter.
Kılıç, Y., Başol, S., (2015). Hitit Büyü Ritüellerinde Geçen Bazı Otsu Bitkiler, Ağaç Türleri ve Ahşap Nesneler. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 2/6: 28-58.
Košak, S., (1982). Hittite Inventory Texts (CTH 241-250). Heidelberg: Carl Winter.
Lebrun, R., (1977). Textes religieux hittites de la fin de I’empire. Hethitica II. (ed. G. Jucquois-R. Lebrun). Peeters: 99-153.
Masalcı-Şahin, G., (2020). Hititlerde Müzik, Müzik Aletleri ve Müzisyenler. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
Miller, J. L., (2004). Studies in the Origins, Development and Interpretation of the Kizzuwatna Rituals. StBoT 46. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Mouton, A., (2012). hethiter.net/: CTH 404.1.I (Portal Mainz).
Murat, L., (2009). Goddess İšhara. Tarih Araştırmaları Dergisi. 28/45: 159-189.
Özkaya, M. S., (2020). Şimşir Ormanlarında Bazı Toprak ve İklim Özelliklerinin Cylindrocladium Pseudonaviculatum’in Epidemi Oluşturması Üzerine Etkilerin Araştırılması: Taşlıca ve Tütüncüler Örnekleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 21/2: 310-317.
Reyhan, E., (2003). Kizzuwatna’lı Maštigga’ya Ait Ritüel Metinler Üzerine. Archivum Anatolicum 6/1: 165-196.
Siegelova, J., (1986). Hethitische Verwaltungspraxis im Lichte der Wirtschafts und Inventardokumente 1. Praze: Narodni Muzeum.
Sir Gavaz, Ö., (2016). Hititçe Metinlerde Geçen Tauriša Kenti ve Ormanı. ANTAHŠUMSAR “Çiğdem” Eski Anadolu Araştırmalarına ve Hititlere Adanmış Bir Hayat: Ahmet Ünal Armağanı. (ed. S. Erkut, Ö. Sir Gavaz). Arkeoloji ve Sanat Yayınları: 469-480.
Starke, F., (1990). Untersuchung zur Stammbildung des keilschrift-luwischen Nomens. StBoT 31. Otto Harrassowitz: Wiesbaden.
Şahin, H. A., Koçyiğit, Ş., (2021). Eski Ön Asya Hukukunda Ağaçlara Verilen Önem. Oannes 3/2: 439-456.
The Assyrian Dictionary, (ed. M. T. Roth), Vol. 18/T. Winona Lake: Oriental Institute of the University of Chicago.
Tischler, J., (2001). Hethitisches Handwörterbuch. Innsbruck: Institut für Sprachen und Literaturen der Universität Innsbruck.
Turgut, M., (2019). The Using of Trees in Hittite Rituals. International Journal of Agriculture, Forestry and Life Sciences 3/1: 22-30.
Türkyılmaz, E., (2005). Anadolu Şimşirinin (Buxus sempervirens L.) Bazı Morfolojik ve Fiziksel Özellikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Ünal, A., (2016). Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Sözcük Listeleriyle Birlikte. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.