Uğur BİLGE, KERİM MESUT ÇİMRİN, Abdullah EREN

Mardin ili Kızıltepe ilçesi makarnalık buğday (Triticum durum desf.) yetiştirilen tarım alanlarının verimlilik durumlarının toprak ve tane mineral analizleriyle belirlenmesi

Amaç: Bu çalışmada Mardin ili, Kızıltepe ilçesi makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) tarımı yapılan alanların verimlilik durumlarının toprak ve tane mineral analizleriyle belirlemesi amaçlanmıştır.Yöntem ve Bulgular: Bu amaç için buğday tarımı yapılan alanlardan 10 ayrı noktadan ve her noktadan üç adet olmak üzere kök derinliği esasına göre 0-30 cm derinlikten toplam 30 adet arazi büyüklüğü ve topoğrafyası göz önünde bulundurularak toprak örnekleri ile buğday örnekleri alınmıştır. Alınan toprak örneklerinde, bünye, pH, % kireç (CaCO3), % toplam tuz, organik madde (% OM), bitkiye yarayışlı fosfor (P), potasyum (K), çinko (Zn), demir (Fe), mangan (Mn), bakır (Cu), nikel (Ni) ve kadmiyum (Cd) miktarları belirlenirken, buğday tanelerinde, % Protein içeriği, azot (N), P, K, Zn, Fe, Mn, Cu, Ni ve Cd konsantrasyonları belirlenmiştir.Genel Yorum: Elde edilen bulgulara göre topraklar Killi-Tın bünyeli, nötr ve hafif alkalin reaksiyonlu, kireçli, tuzsuz ve genelde organik maddece fakir olduğu belirlenmiştir. Toprakların P içeriklerinin yeterli, K ve Fe içerikleri ise yeterli ve yüksek, Mn ve Cu içeriklerinin yeterli olarak belirlenirken, Zn içeriklerinin ise noksan olduğu belirlenmiştir. Buğday tane örneklerinde yapılan analizlerde protein oranı % 11.00 ile 12.6 arasında ortalama % 11.8 olarak bulunmuştur. Buğday tanesi örneklerinin P, K, Mn ve Fe içeriklerinin yeterli, N ve Zn içeriklerinin ise yetersiz olduğu belirlenmiştir.Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Sonuç olarak, Mardin ili Kızıltepe ilçesi makarnalık buğday tarımı yapılan alanların beslenme sorunlarının olduğu, özellikle bütün topraklarada organik madde, N, Zn ve bazı topraklarda Cu noksanlığının bulunduğu ve yörede bilinçli bir bitki beslenme programlarının eksikliği belirlenmiştir.

Determination of productivity status of agricultural lands growing durum wheat (Triticum durum desf.) in Kızıltepe district of Mardin province by soil and grain mineral analysis

Aims: In this study, it is aimed to determine the fertility status of the areas where durum wheat (Triticum durum Desf.) in Kızıltepe district cultivated Mardin province by soil and grain mineral analysis. Methods and Results: For this purpose, taking into account the size and topography of the land, soil samples and wheat grains samples were taken from 10 different points on the basis of root depth (3 repeats from 0-30 cm depth) where wheat cultivation is carried out. In soil samples taken; texture, pH, lime (CaCO3), total salt, organic matter (OM), plant-available phosphorus (P), potassium (K), zinc (Zn), iron (Fe), manganese (Mn) ), copper (Cu), nickel (Ni) and cadmium (Cd) amounts, Protein content, nitrogen (N), P, K, Zn, Fe, Mn, Cu, Ni and Cd concentrations were determined in wheat grains. Conclusions: According to the findings obtained, it was determined that the soils were clayey-loamy, neutral and slightly with alkaline reaction, calcareous, salt-free and generally poor in organic matter. It was determined that P contents of soils were sufficient; K and Fe contents were sufficient and high; Mn and Cu contents were sufficient; while Zn contents were deficient. In the analyzes done on wheat samples, the protein ratio was found to be 11.8%, between 11.00% and 12.6% on average. It was determined that the P, K, Mn and Fe contents of the wheat grain samples were sufficient, while the N and Zn contents were insufficient. Significance and Impact of the Study: As a result, there are nutritional problems in the areas where durum wheat is cultivated in Mardin province, Kızıltepe district. Especially the organic matter, N, Zn in all soils and Cu in some soils, as well as the lack of a conscious plant nutrition program has been determined in the region.

PDF

___

Anonim (2019a) TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://www.tuik.gov.tr/. (Erişim Tarihi: 10.10.2020)
Anonim (2019b) Mardin İline Ait İstatistiki Veriler. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kayıtları. https://www.mgm.gov.tr/ veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx? k=A& m=MARDIN. (Erişim tarihi: 20.10.2019).
Atalay İ, Saydam C, Kadir S, Eren M (2018) Pedogeomorphology. In: S Kapur, E Akça H Günal (eds) Soils of Turkey, 75-103, Springer. Chem.
Atlı A, Koçak N, Köksel H, Ercan R (1990) Türkiye’de yetiştirilen yerli ve yabancı buğday çeşitlerinin kaliteleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği III. Teknik Kongresi, 8-12.
Ayçiçek M, Yürür N (1997) Türkiye tarımında makarnalık buğday üretimi ve önemi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11: 267-275.
Ayyıldız AŞ, Eren A (2020) Evaluation of Productivity Status of Dry Farming Soils in Mardın Plain Using Geographical Information System Analyses. New Approaches and Applıcations in Agriculture. pp 252-264.
Bahçeci İ, Ayde İ (2008) Mardin-Kızıltepe Ovası yarı taşınabilir yağmurlama sulama sistemlerinin bazı performans parametrelerinin belirlenmesi. Harran Üniv. Zir. Fak. Derg. 12(1): 27-37.
Balint AF, Kovacs G, Erdei L, Sutka J (2001) Comparison of the Cu, Zn, Fe, Ca and Mg contents of the grains of wild, ancient and cultivated wheat species. Cereal Research Communications 29(3-4): 375- 382.
Barut H, Aykanat S, Eker S, Çakmak İ (2017) Ekmeklik buğdaya yapraktan farklı doz ve zamanlarda uygulanan çinko ve azotun tanenin besin elementi içeriğine etkisi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 32(2): 1-14.
Bilge U, Çimrin KM (2013) Heavy metal pollution in soils adjacent to the Kızıltepe-Viranșehir road. Tarım Bilimleri Dergisi 19(4): 323-329.
Bozgeyik T, Çimrin KM (2020) Gaziantep ili Nizip ilçesi antepfıstığı ağaçlarının yaprak ve toprak örnekleri ile beslenme durumunun belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg. 23(3): 722-732.
Bremner JM (1965) Methods of soilanalysispart 2. chemical and microbiologicalproperties. in ed. American Society of gronomy, Inc. Pub. Argon Series, No.9 Madison. Wisconsin, U.S.A.
BUGEM(2021)https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/ Belgeler/M%C4%B0LL%C4%B0 %20 TARIM /%C3%9Cr%C3%BCn%20Masalar%C4%B1%20Haz iran%20Ay%C4%B1%20B%C3%BClteni/Bu%C4%9 Fday%20Haziran%20B%C3%BClteni.pdf (Erişim Tarihi: 20.01.2021).
Cakmak I (2008) Enrichment of cereal grains with zinc: Agronomic or genetic biofortification? Plant Soil 302: 1-17.
Çığ F, Karaman M (2019) Güneydoğu Anadolu orijinli yerel makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) genotiplerinin bazı tarımsal karakterler bakımından değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 6(1): 10-19.
Çimrin KM (2018) Gaziantep ili kiraz (Prunus avium L.) bahçelerinin beslenme durumları. Adyutayam Dergisi 6(2): 8-17.
Çimrin KM, Boysan S (2006) Van yöresi tarım topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. Y.Y. Üniv. Ziraat Fak. Tarım Bilimleri Dergisi 16(2): 105-111.
Demir MK (2018) Geleneksel tarhana üretiminde tam buğday unu kullanımı. Akademik Gıda 16(2): 148- 155.
Dönmez B, Coşkan A (2020) Geç dönem yaprak gübrelemesinin buğdayın besin elementi içeriğine ve bazı kalite özelliklerine etkisi. Ziraat Fakültesi Dergisi 16-29.
Durn G (2003) Terra rossa in the Mediterranean region: parent materials, composition and origin. Geologia Croatica 56(1): 83-100.
Düzgüneş O, Kesic T, Kavuncu O, Gürbüz F (1987) Araştırma ve deneme metodları (İstatistik Metodları-II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 1021(295): 10-13.
Erdal I, Yilmaz A, Taban S, Eker S, Cakmak I (2002) Phytic acid and phosphorus concentrations in seeds of wheat cultivars grown with and without zinc fertilization. J Plant Nutr. 25: 113-127.
Eren A (2019) Kızıltepe yöresinde buğday tarımı yapılan toprakların verimlilik durumlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi 8(1): 1-9.
Eyüpoğlu F, Kurucu N, Talaz S (1998) Türkiye topraklarının bitkiye yarayışlı bazı mikro elementler (demir, bakır, çinko, mangan) bakımından genel durumu. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü. Ankara. 1998.
FAO (1990) Micronutrient, assessment at the country level: An International Study. FAO Soil Bulletin by Mikko Sillanpaa. Rome.
Isaac RA, Johnson WC, Kalra Y (1998) Elemental determination by inductively coupled plasma atomic emission spectrometry. Handbook and reference methods for plant analysis. CRC Press, New York. pp 165-170.
Isaac RA, Kerber JD (1971) Atomic absorption and flame photometry: Techniques and uses in soil, plant, and water analysis. Instrumental Methods for Analysis of Soils and Plant Tissue 17-37.
Jackson M (1962) Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs, pp: 498, New Jersey, USA.
Kabata-Pendias A, Pendias H (1984) Trace elements in soil and plants. 2 nd ed. P. 1-365. CRS press, London.
Kacar B, Katkat V (2007) Bitki Besleme. Nobel Yayın, 659 s, Ankara.
Kalayci M, Torun B, Eker S, Aydin M, Ozturk L, Cakmak I (1999) Grain yield, zinc efficiency and zinc concentration of wheat cultivars grown in a zincdeficient calcareous soil in field and greenhouse. Field Crops Res. 63: 87-98.
Karaçal İ, Çimrin KM (1997) Yüzüncü Yıl Üniversitesi kampüs alanı toprak profillerinin Zn durumu ve bu elementin bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. I. Ulusal Çinko Kongresi, 12-16 Mayıs, Eskişehir, 123- 130.
Karaduman A, Çimrin KM (2016) Gaziantep yöresi tarım topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. KSÜ Doğa Bil. Derg. 19(2): 117-129.
Keleş-Uzel N, Çimrin KM (2020) Gaziantep ili Nizip ilçesi zeytin bahçelerinin yaprak ve toprak örnekleri ile beslenme durumunun belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg. 23(4): 1039-1053.
Kellogg CE (1952) Our garden soils. Soil Science 74(2): 175.
Kendal E, Tekdal S, Aktaş H, Karaman M (2012) Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin Diyarbakır ve Adıyaman sulu koşullarında verim ve kalite parametreleri yönünden karşılaştırılması.Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 26(2): 1-14.
Kizilgöz İ, Sakin E (2009) Suruç ovası sulu koşullarında yetiştirilen buğdayın makro ve mikro besin elementleri ile beslenme durumu. Harran Üni. Ziraat Fakültesi Derg. 353: 52-55.
Klucas RV, Hanus FJ, Russell SA, Evans HJ (1983) Nickel: a micronutrient element for hydrogen-dependent growth of Rhizobium japonicum and for expression of urease activity in soybean leaves. Proceedings of the National Academy of Sciences 80(8): 2253-2257.
Kubilay NN, Saydam AC, Yemenicioglu S, Kelling G, Kapur S, Karaman C, Akça E (1997) Seasonal chemical and mineralogical variability of atmospheric particles in the coastal region of the Northeast Mediterranean. Catena 28(3-4): 313-328.
Lindsay WL, Norwel WA (1978) Development of a DTPA test for zinc, iron, manganese and copper. J. Soil Sci. Am. 42: 421-428.
Litoriya NS, Modi AR, Talati JG (2018) Nutritional evaluation of durum wheat with respect to organic and chemical fertilizers. Agricultural research 7(2): 152-157.
Loeppert RH, Suarez DL (1996) Carbonate and Gypsum. In Methods of Soil Analysis. Part 3. Chemical
Olsen SR (1954) Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. United States Department of Agriculture; Washington.
Özberk F, Karagöz A, Özberk İ, Atlı A (2016) Buğday genetik kaynaklarından yerel ve kültür çeşitlerine; Türkiye’de buğday ve ekmek. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 25(2): 218- 233.
Öztürk İ, Kahraman T, AVCI R, Girgin VÇ, Çiftçigil TH, Tülek A, Tuna B (2017) Makarnalık buğday (Triticum Durum L.) genotiplerinin agronomik karakterler ve kalite parametreleri yönünden değerlendirilmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi 6(2): 33-43.
Öztürk P (2018) Çeşitli organik bakliyat ve hububat ürünlerinde bazı makro ve mikro element içeriklerinin indüktif eşleşmiş plazma-optik emisyon spektroskopisi (ICP-OES) cihazı ile belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi. Fen Bilimleri Ens., Gıda Mühendsiliği ABD. 101 s.
Parlak M, Fidan A, Kızılcık İ, Koparan H (2008) Eceabat ilçesi (Çanakkale) tarım topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 14(4): 394- 400.
Plank CO (1992) Plant analysis procedures for the southern region of the United States. Southern Cooperative Series Bulletin. pp 368.
Pratt PF (1965) Potassium. Ed. C. A. Black. Methods of Soil Analysis. Part 2. Am. Soc. Ag. Inc. Publisher, Madison, Wisconsin, U.S.A. pp 1022-1030.
Richards LA (1954) Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. United States Department of Agriculture Handbook, 60.
Sillanpää M (1990) Micronutrient assessment at the country level: An internationalstudy. In : FAO Soils Bulletin N. 63.
Sönmez ME (2012) Kızıltepe ilçesinde bitkisel ürün deseninde meydana gelen değişimler ve olası olumsuz sonuçları. Coğrafi Bilimler Dergisi 10(1): 39-62.
Suchowilska E, Wiwart M, Kandler W, Krska R (2012) A comparison of macro-and microelement concentrations in the whole grain of four Triticum species. Plant, Soil and Environment 58(3): 141- 147.
Sumner ME, Miller WP (1996) Cation exchange capacity and exchange cations. pp. 1201-1229. In: Sparks, D.L. (Ed), methods of Soil Analysis. Part 3, Chemical Methods, ASA and SSSA, Madison, WI, SSSA Book Series No: 5.
Tosun YK, Erdem H, Tutus Y, Akbikk M, Ozkutlu F (2019) Relationship between plant sterols (b-sitositerol, campesterol, stigmasterol) and nutrients of bread wheat cultivars. Fresenius Environmental Bulletin 28: 1707-1714.
TÜİK(2021)https://arastirma.tarimorman.gov.tr/bzmai/l ink/2/istatistikler-tuik. (Erişim Tarihi: 10.01.2021).
Turan MA, Katkat AV, Özsoy G, Taban S (2010) Bursa İli alüviyal tarım topraklarının verimlilik durumları ve potansiyel beslenme sorunlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 24(1): 115-130.
Ülgen N, Ateşalp M (1972) Toprakta bitki tarafından alınabilir fosfor tayini. Toprak Su Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü, Teknik Yayınlar Serisi, Sayı 21, Ankara, 17 s.
Viets FG, Lindsay WL (1973) Testing soilsforzinc, copper, managanese and iron. Soil Soc. of Amer. Inc. Madison Wisconcin. USA. pp 153-172.