Yarı çevrenin küresel meta zinciriyle bağlanması: 1980 Sonrası dönemde kobi ’ler marifetiyle taşeronlaşmanın ekonomi politiği (Türkiye analizi)

Neo-Marksist akımın önemli savunucularından olan Bağımlılık Okulu ve Dünya Sistemleri Teorisi küresel kapitalist ilişkilerin bağımlılık derecesine göre ülkeleri “merkez” ve “çevre” olarak gruplandırır. Kapitalist sistemi “sıfır toplamlı” kabul eden bu yaklaşımlara göre merkezin zenginleşmesinin koşulu çevrenin fakirleş-tiril-mesidir. Bunun için çevrede yaratılan artı değerin merkeze aktarımını sağlayan mekanizmalar tesis edilmelidir. Herkesin bildiği gibi, merkez ülkelerce yapılan sömürgecilik tarihin bize öğrettiği en önemli aktarım mekanizmasıdır. Günümüzde modernizme elverişli olmayan bu mekanizma, işleyiş mantığı örtük kalacak biçimde estetize edilerek küresel meta zincirlerine dönüştürülmüş ve merkezin sömürgeciliği 80’lerle birlikte küreselleşme kisvesi altında yeni bir çehre kazanmıştır. Başat olanın tartışmasız çokuluslu şirketler olduğu bu mekanizmanın işletilebilmesi için çevre ve yarı çevredeki küçük ve orta boy işletmelerin taşeronlaştırılması gerekir. Çünkü ancak bu sayede sistem, özünde sahip olduğu “eşitsiz bölüşümü” işletebilir. Küresel meta zincirlerinin işleyişini Türkiye örneği üzerinden ele alan bu çalışma, tesis edilen tarihsel bağımlılığın aşılmasında hurucun olabilirliğini de tartışmaktadır.

Linking of semi-periphery with the global commodity chain: The political economy of subcontractorization by the use of smes throughout post-1980 (the analysis of Turkiye

Dependency school and World Systems Theories, significant pioneers of Neo-Marxist wave, classify countries into “center” and “periphery” in accordance with their degree of dependency in global capitalist interrelations. Regarding the capitalist system as a “zero-sumgame”, these approaches state that prosperity of the centre needs periphery to be impoverished. In order to achieve this goal, the mechanisms that transfer surplus from periphery to center, have to be established. It is a common fact that colonialism of center countries is the most significant transfer mechanism that history has thought us. This mechanism, current one, not compatible with modernism, while implicitly keeping the logic behind, has been aestheticized to global chains of commodity and after 80’s the colonialism of the center has changed its face under the guise of “globalism”. Small and medium sized enterprises in the periphery and the semi-periphery must be subcontracted for the mechanism to operate, in which the multi-national firms are the principle factors. Because, that is the only way the system is able to maintain “unequal distribution” intrinsically, what it has in its core. This work, studying mechanism of the global chains of commodity in the case of Turkey, discusses the possibility of delinking in surmounting the designed historical dependencies.

PDF

___

Akçaoğlu, Emin (2008). “Değişen Dünyada Çokuluslu Şirketler”, Doğudan, S. 5, s.132-141.
Akkaya, Yüksel (2008). “Neo Liberalizm, Sendikasızlaştırma: Sonuçlar ve Arayışlar”, Doğudan, S. 6, s.112-127
Amin, Samir (1985). La Deconnexion: Pour Sortir du Systeme Mondial, Paris: Editions La Decouverte.
Amin, Samir (1990). Delinking: Towards a Polycentric World, Londra: Zed Books.
Amin, Samir (1991). Eşitsiz Gelişme, çev. Atilla Kotil, İstanbul: Arba Yayınları.
Baran, Paul A. (1974). Büyümenin Ekonomi Politiği, çev. Ergin Günçe, İstanbul: May Yayınları.
Bekaroğlu, Mehmet (2007). “Siyasal Tahakküm”, Doğudan, S. 0 (sıfır), s.7-20
Blair, Roger D. ve Jeffrey L. Harrison (1992). “The Measurement of Monopsony Power”, The Antitrust Bulletin, C.37, (Spring), s.133-141.
Boratav, Korkut (2005). “Geçmişe Dönüşü Savunarak İleriye Gitmek”, Türkiye İktisat Kongresi 2005 Bildirileri, İstanbul: Nazım Kitaplığı 31 içinde, s.31-34.
Brooks, Mick. “Fashion Victims: Textile and Clothing Workers Worldwide”, http://www.marxist.com/ fashion-victims-textile-workers150399.htm, (Erişim tarihi: 20.07.2009)
Chang, Ha-Joon (2007). Kalkınma Reçetelerinin Gerçek Yüzü, (3. Baskı), çev. Tuba Akıncılar Onmuş, İstanbul: İletişim Yayınları.
Chomsky, Noam (2001). Sömürgecilikten Küreselleşmeye, Ankara: Ütopya Yayınları.
Chomsky, Noam. “Medya, Küreselleşme ve Şiddet Üzerine”, http://www.metiskitap.com/Scripts/ Catalog/Author.asp?ID=20231, (Erişim tarihi: 20.07.2009)
Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracat İstatistikleri, http://www.dtm.gov.tr, (Erişim tarihi: 19.02.2009)
Dikmen, Ahmet Alpay (2000). “Küresel Üretim, Moda Ekonomileri ve Yeni Dünya Hiyerarşisi, Toplum ve Bilim, S. 86 (Güz), s.281-302.
Dobson, Paul., Michael Waterson ve Alex Chu (1998). “The Welfare Consequences of the Exercise of Buyer Power”, OFT Research Paper, No: 16.
DPT (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), KOBİ Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
Ercan, Fuat (1997). “Tarihsel ve Toplumsal Bir Süreç Olarak Kapitalizm ve Esneklik”, İstanbul: 1995-96 Petrol-İş Yıllığı içinde, s.661-693.
Erdut, Zeki (2004). “Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika”, Çalışma ve Toplum, S. 2, s.11-37.
Ertem, Cemil. “Kümelenme Türkiye İçin Sanayileşme Modeli Olabilir mi?”, www.cemilertem.com, (Erişim tarihi: 22.07.2009)
Frank, Andre Günter (1995). Lümpen Burjuvazi-Lümpen Gelişme, İstanbul: Gökkuşağı Yayınları.
Gereffi, Gary (2001). “Shifting Governance Structures in Global Commodity Chains, with Special Reference to the Internet”, American Behavioral Scientist, C. 44, S. 10,s.1616-1637.
Green, Duncan (1998). Fashion Victims: Together We can Clean up the Clothes Trade the Asian Garment Industry and Globalisation, Londra: CAFOD.
Harvey, David (1993). “Esneklik: Tehdit mi Yoksa Fırsat mı?”, çev: Ayça Kurdoğlu, Toplum ve Bilim, S. 56-61, s.83-92.
Hürriyet Gazetesi, “ABD’nin Kriz Yükü II. Dünya Savaşı’nı Katladı, 8.5 Trilyon Dolara Dayandı”, www.hurriyet.com.tr, (Erişim tarihi: 05.12.2008).
ILO (2008), Working Conditions Laws 2006-2007, Geneva.
Jacobson, Jonathan M. ve Gary J. Dorman (1991). “Joint Purchasing, Monopsony and Antitrust”, The Antitrust Bulletin, C. 36, (Spring), s.1-79.
Kazgan, Gülten (2002). Küreselleşme ve Ulus-Devlet: Yeni Ekonomik Düzen, (3. Baskı), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Keyder, Çağlar (2004). Ulusal Kalkınmacılığın İflası, (3. Basım), İstanbul: Metis Yayınları.
Kibritçioğlu, Aykut (1996). “Friedrich List’in Bebek Endüstriler Tezi”, Aykut Kibritçioğlu (der.) Uluslararası Makro İktisat Okumaları içinde, Ankara: TDFOB Yayıncılık, s.49-81.
Köse, Ahmet Haşim ve Ahmet Öncü (2000). “İşgücü Piyasaları ve Uluslararası İşbölümünde Uzmanlaşmanın Mekânsal Boyutları: 1980 Sonrası Dönemde Türkiye İmalat Sanayii”, Toplum ve Bilim, S. 86, (Güz), s.72-90.
Lipietz, Alian (1993). “Uluslararası İşbölümünde Yeni Eğilimler: Birikim Rejimleri ve Düzenleme Tarzları”, çev: Bülent Peker, Toplum ve Bilim, (Bahar), s.58-82.
Müftüoğlu, Berna (2005). “Yerel Yönetimin Yeniden Yapılandırılması ve KOBİ Temelli Bölgesel / Yerel Dinamikler”, Fuat Ercan-Yüksel Akkaya (der.), Kapitalizm ve Türkiye II (Emek, Siyasal Yaşam ve Bölgesel Kalkınma) içinde, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara: Dipnot Yayınları, s.361-387.
OECD (2005), SME and Entrepreneurship Outlook 2005, Paris.
Ongan, Hakan. (2004). “Gelir Eşitsizliği, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ters U Eğrisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 54, S. 1, s.153-166.
Öncel, Yenal (2003). “Transfer Fiyatlaması, Örtülü Kazanç Dağıtımı ve Vergileme”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Seri 41, Yayın No. 571, s.1-19.
Özuğurlu, Metin (2003). “Küresel Fabrikanın Doğuşu ve Yükselişi”, İstanbul: 2000-03 Petrol-İş Yıllığı, s.197-217.
Parat, Ravi Arvin (1996). “Pacific Century: Myth or Reality?”, Theory and Society, C. 25, S. 3, s.303-347.
Pınarcıoğlu, M. Melih (2000). “KOBİ’ler, Kolektif Verimlilik ve Sorunları”, Toplum ve Bilim, S. 86,s.318-342.
Somel, Cem (2001). “Kalkınmasız Teknolojik Gelişme Politikaları”, Mülkiye, C. XXV, S. 230, s.67-76.
Somel, Cem (2003). “Meta Zincirleri, Bağımlılık ve Eşit Olmayan Gelişme”, Ahmet Haşim Köse vd.(der.) İktisat Üzerine Yazılar II: İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar, Oktay Türel’e Armağan içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, s.561-578.
Somel, Cem (2005). “Türkiye Ekonomisi: Yabancı Desteği mi, Yabancı Sömürüsü mü?”, TES-İŞ Dergisi, S: 3, s.68-73.
Somel, Cem (2006). “KİT’ler ve Özelleştirme: Emek Açısından Bir Değerlendirme”, TES-İŞ Dergisi,S. 1, s.57-64.
Somel, Cem (2007). “İktisadi Tahakküm”, Doğudan, S. 0 (sıfır), s.28-35
Somel, Cem (2008). “Buhran ve Adalet”, Doğudan, S. 8, s.12-15
Soyak, Alkan (2004). “Yapısal Uyum Programları ve Yoksulluk İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”,Bilim ve Ütopya, S. 125, s. 36-45.
TÜİK (2008), İstatistik Göstergeler, 1923-2007, Ankara.
TUİK (2009), “HHİA 2009 Nisan Dönemi Sonuçları”, Haber Bülteni, S: 124, Ankara.
Wallerstein, Immanuel (2004). Modern Dünya Sistemi: Kapitalist Tarım ve 16. Yüzyılda Avrupa Dünya Ekonomisinin Kökenleri Cilt 1, (2. Baskı), çev. Latif Boyacı, İstanbul: Bakış Yayınları.