VAN GÖLÜ KAPALI HAVZASINDA YAĞIŞLARIN TREND ANALİZİ

Çalışmanın alan kapsamını Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde Van Gölü kapalı havzası oluşturmaktadır. Van Gölü Kapalı havzası, Türkiye’nin en büyük ikinci kapalı havzasını meydana getirmektedir. Çalışmanın konu kapsamı; havza içerisinde 30 yıldan fazla rasata sahip 7 istasyonun (Van-Bölge, Muradiye, Erçiş, Gevaş, Özalp, Tatvan ve Ahlat) ortalama yağış verilerinin trend analizidir. Havza genelinde uzun yıllar boyunca ölçüm yapan Van-Bölge, Muradiye, Erçiş, Gevaş, Özalp, Tatvan ve Ahlat istasyonlarının aylık ölçülmüş ortalama yağış verileri ele alınarak yıllık ve mevsimlik eğilimlerini analiz etmek araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Kapalı havzalarda iklim değişikliğinin etkilerinin daha kolay fark edileceği düşüncesiyle Van Gölü Kapalı havzası alan olarak seçilmiştir. Ayrıca ulusal ve uluslararası literatüre iklim değişikliği ile ilgili bir Türkiye örneğinin daha kazandırılması istenmiştir. Araştırmada yöntem olarak Mann-Kendall Testi, Spearman’ın Rho ve Şen Testi temel alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Gevaş ve Ahlat istasyonlarında yıllık yağışlarda azalma meydana gelirken, Van-Bölge istasyonunda anlamlı olmayan bir artış görülmüştür. Mevsimlik olarak ise Erciş ve Ahlat istasyonlarında anlamlı bir azalış tespit edilirken Van-Bölge de ise anlamlı olmayan bir artış gözlenmiştir. Muradiye (kış mevsimi hariç) ve Tatvan istasyonlarında ise genel olarak yağışlarda bir eğilime saptanamamıştır. Havza genelinde hem yıllık hem de mevsimlik yağışlarda azalma eğilimi dikkat çekerken Van Bölge istasyonunda ise anlamlı olmayan artış eğilimi görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Trend Analizi, Mann-Kendall, Yağış, İklim, Van Gölü

TREND ANALYSIS OF PRECIPITATION IN VAN LAKE CLOSED BASIN

The study area comprises of the endorheic basin of Van lake located in the Eastern Anatolia region of Turkey. The Van lake basin formulates Turkey's second-largest closed basin. The subject matter of present study includes trend analysis of average precipitation statistics collected from 7 stations of Van-Region, Muradiye, Erçiş, Gevaş, Özalp, Tatvan and Ahlat with more than 30 years of observation in the basin. The research aims to analyze the annual and seasonal trends of rainfall by collecting monthly measured average precipitation data from Van-Region, Muradiye, Erçiş, Gevaş, Özalp, Tatvan and Ahlat stations that have been measuring the amounts throughout the basin for many years. Mann-Kendall Test, Spearman's Rho and Şen Test were selected as research methods for analysis. According to the results obtained, there was a decrease in annual precipitation in Gevaş and Ahlat stations while an insignificant increase was observed in Van-Region. Seasonally, a significant decrease was detected in Erciş and Ahlat stations, while a insignificant increase was observed in Van-Region. However, the downward trend in both annual and seasonal precipitation is noteworthy across the basin, while a insignificant increase is observed in Van Region station.

Keywords:

Trend Analysis, Mann-Kendall, Precipitation, Climate, Van Lake,

PDF

___

Ackerman, S. A. ve Knox, J. A. 2015. Meteoroloji Atmosferimizi Anlamak, Çeviri Ed. Mikdat Kadıoğlu-Sedef Çakır, Nobel Yayınları, Ankara.
Akköprü, E. 2019. Nemrut Volkanizması’nın Van Gölü Güneybatısı’ndaki Akarsu Sistemleri Üzerindeki Etkileri, Sosyal Bilimlerde Akademik Araştırmalar Kitabı, Ed. Zeki Taştan, Zeki Duman, Güler Yılmaz, Hiper Yayın, 205-222.
Aksoy, B. ve Coşkun, M. 2010. Global Climate Change and Its Effects on Turkey. EKEV Akademic Review “Social Sciences”, 42, 367-382, Erzurum.
Aktaş, S., Kalyoncuoğlu, U. Y., Anadolu Kılıç, N.C., 2018. Eğirdir Göl Havzasının De Martonne Yöntemi ile Kuraklık Analizi, Journal of Engineering Sciences and Design, 6(2), 229 – 238.
Altan Aydın, F. 2017. Van Gölü Seviye Değişimleri ve Kıyılar Üzerindeki Etkileri, Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Addisu, S., Selassie, Y.G., Fissha, G. ve Gedif, B. (2015). Time series trend analysis of temperature and rainfall in lake Tana Sub‑basin, Ethiopia, Environmental Systems Research, pp. 4:25, Springer.
Asfaw, A., Simane, B., Hassen, A. ve Bantider, A. (2017). Variability and time series trend analysis of rainfall and temperature in northcentral Ethiopia: A case study in Woleka sub-basin, Weather and Climate Extremes, pp.1-13, Elsevier.
Avşaroğlu, Y. (2019). Dicle Havzası Aylık Ortalama Akım Değerlerinin Trend Analizi, H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
Aydın, F. A. Ve Doğu, A. F. 2018. Göllerde Seviye Değişimleri ve Nedenleri: Van Gölü Örneği, 100. Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:41, sf:183-208, Van.
Blumenthal, M.M., Van der Kaaden, G., ve Vlodavetz, V.I., 1964. Catalogue of the active volcanoes of the World including solfatara fields. Part XVII Turkey and the Caucasus. International Association of Volcanology, 17, 1-23.
Burn, DH ve Elnur, MAH. 2002. Hidrolojik trendlerin tespiti ve değişkenlik. Hidroloji Dergisi, 255 (1-4), 107-122.
Coşkun, M. 2011. Fundamental pollutants in the European Union (EU) countries and their effects on Turkey. Elsevier, Procedia Social and Behavioral Sciences, 19, 467-473.
Coşkun, M. 2019. İklim Değişmeleri ve Küresel Isınma, 12. Bölüm, Yer Bilimi Kitabı, Ed. Mete Alim-Serkan Doğanay, Pegem Akademi, Ankara.
Coşkun, M., Aksoy, B. 2007. 19 Haziran 2004 Çubuk-Sünlü (Ankara) Hortum Olayı, Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 203-222, Erzurum.
Coşkun M., Akbaş V. 2017. Karadeniz Kıyısından İç Kesime: Kastamonu Çevresinin İklim Parametreleri, Sosyal Bilimler Dergisi, The Journal of Social Science, Yıl: 4, Sayı:11, Haziran 2017, s. 46-86.
Coşkun, S. 2020a. Tuz Gölü-Konya Kapalı Havzaları’nda Ortalama Sıcaklık, Yağış Ve Akım Verilerinin Trend Analizi, Coğrafya Araştırmaları, Kitap Bölümü, 1. Bölüm, sf:1-13, Akademisyen Yayınevi (AYBAK), Ankara.
Coşkun, S. 2020b. Trend Analysis of Mean Temperatures Data in Van Lake Closed Basin, Turkey, Current Studies in Social Sciences, Chapter of Book, 3. Chapter, pp:43-51, Akademisyen Yayınevi (AYBAK), Ankara
Degens, E. T., Wong, H. K., Kempe, S., ve Kurtman, F., 1984. A geological study of Lake Van, eastern Turkey. Geologische Rundschau, 73-2, 701–734.
Emek, M.F., 2014. Doğu Anadolu Bölgesi Yıllık ve Aylık Toplam Yağışların Trend Analizi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Erlat, E., 2013. İklim Sistemi ve İklim Değişmeleri, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
Gözalan, S., 2019. Yüzey, 850, 700 ve 500 hPa Basınç Seviyelerinde Sıcaklık İle Nem Parametrelerinin Karşılaştırmalı Trend Analizi: Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
Gümüş, V. 2006. Fırat Havzası Akımlarının Trend Analizi İle Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Gümüş, V., ve Yenigün, K., 2006. Evaluation of Lower Fırat Basin Streamflow by Trend Analysis. In 7th International Advances in Civil Engineering Conference, Yildiz Technical University, Istanbul, Turkey.
Kadıoğlu, M. 1997. Trends Surface Air Temperature Data Over Turkey”, International Journal of Climatology, 17, 511- 520.
Kadıoğlu, M., Öztürk, N. ve Şen, Ş., 1999. On the precipitation climatology of Turkey by harmonic analysir, Internatiol Journal of Climatology, C. 19, ss. 1717-1728.
Kamruzzamana, M., Beechama, S., ve Metcalfe, A. 2016. Estimation of trends in rainfall extremes with mixed effects models. Atmospheric Research, 168, 24-32.
Karabulut, M. ve Cosun, F. 2009. Kahramanmaraş İlinde Yağışların Trend Analizi, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 7(1), 65-83.
Karaosmanoğlu, F., Günek, H., 2018. Göksu Havzası’nda Buharlaşma ve Yüzeysel Akışın Penman ve Thourthwaite Yöntemlerine Göre Değerlendirilmesi. International Journal of Scientific and Technological Research, 4(10),599-614.
Kempe, S., Khoo, F., ve Gürleyik, Y., 1978. Hydrography of Lake Van and its drainage area. In: The Geology of Lake Van, E.T. Degens and F. Kurtman (eds.), The Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Publication No.169, pp. 30-44.
Keskin M.E., Çakto İ., Çetin V., Bektaş O., 2018. Doğu anadolu Bölgesi Sıcaklık ve Yağış Trend Analizi, Journal of Engineering Sciences and Design, 6(2), 294-300.
Kızılelma, Y., Çelik, M. A., ve Karabulut, M., 2015. İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi, (64), İstanbul.
Lazaro, R., Rodrigo, F.S., Gutierrez, L., Domingo, F. ve Puigdefabregas, J., 2001. Analysis of a 30-year rainfall record (1967-1997) in semi-arid SE Spain for Implications on Vegetation, Journal of Arid Environment, 48, 373- 395.
Nourani, V., Mehr, A. D. ve Azad, N., 2018. Trend Analysis Of Hydroclimatological Variables İn Urmia Lake Basin Using Hybrid Wavelet Mann– Kendall And Şen Tests. Environmental Earth Sciences, 77(5): 207.
Polat, P. ve Sunkar, M., 2017. Rize’nin İklim Özellikleri ve Rize Çevresinde Uzun Dönem Sıcaklık ve Yağış Verilerinin Trend Analizi, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:27, Sayı:1, Sayfa:1-23, Elazığ.
Rahman, M. A., Yunsheng, L. Ve Sultana, N., 2017. Analysis And Prediction Of Rainfall Trends Over Bangladesh Using Mann–Kendall, Spearman’s Rho Tests And ARIMA Model. Meteorology and Atmospheric Physics, 129(4): ss.409-424.
Soydan, N.G., Gümüş, V., Şimşek, O., Gerger, R. ve Ağun, B., 2016. Seyhan Havzası Aylık Ortalama Akım ve Yağış Verilerinin Trend Analizi, D.Ü. Mühendislik Fakültesi Dergisi, c.7, s.2, ss. 319-327, Diyarbakır.
Sönmez, O., Çeribaşı, G. ve Doğan, E., 2016. Short And Long Term Streamflow Prediction By Different Neural Network Approaches And Trend Analysis Methods: Case Study Of Sakarya River, Turkey. Fresen. Environ. Bull, 25: ss.565-579.
Şapolya, D., 2017. Ege Bölgesi sıcaklık Verilerinin Bölgesel Ortalama Menn Kendall Testi ile Trend Analizi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Şaroğlu, F., ve Yılmaz, Y., 1986. Doğu Anadolu’da neotektonik dönemdeki jeolojik evrim ve havza modelleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 107, 73-94.
Su, L., Miao, C., Kong, D., Duan, Q., Lei, X., Hou, Q. ve Li, H. (2018). Longterm Trends İn Global River Flow And The Causal Relationships Between River Flow And Ocean Signals. Journal of Hydrology, 563: ss. 818-833.
Şen, C. 2013. Isparta İlinde Sıcaklık ve Yağış verilerinin Trend Analizi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı, Isparta.
Şen, Z. 2012. Innovative trend analysis methodology. J. Hydrol. Engineering, 17(9), 1042- 1046.
Şen, Z. 2013. Trend identification simulation and application. J. Hydrol. Engineering doi: 10,1061/(ASCE) HE 1943-5584.0000811.
Şener, E., Şener, Ş., 2019. Meteorolojik Kuraklığın Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Zamansal ve Konumsal Analizi: Çorak Gölü Havzası (Burdur-Türkiye) Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 7(3), 596-607.
Şenocak, S. ve Emek, M. F., 2019. Trend Analizi Yöntemleri Kullanılarak Doğu Anadolu Bölgesi Aylık Yağış Miktarlarının Değerlendirilmesi, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Sayı: 17, Sayfa:807-822.
Tayanç, M., Karaca, M. ve Yenigün, O., 1997. Annual and Seasonal Air Temperature Trend Patterns of Climate Change and Urbanization Effects in Relation to Air Pollutants in Turkey, Journal of Geophysical Research, 102, 1909-1919.
Tosic, I. ve Ukasevic, M., 2005. Analysis of Precipitation Series for Belgrade, Theoretical and Applied Climatology, 80, 67- 77.
Toros, H., 1993. Klimatolojik serilerden Türkiye ikliminde trend analizi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
Türkeş, M., 1996. Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey, International Journal of Climatology, C. 16, ss. 1057-1076.
Türkeş, M., 2012. Türkiye’de Gözlenen ve Öngörülen İklim Değişikliği, Kuraklık ve Çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4(2), 1-32.
Türkeş, M., 2013. Klimatolojik Ve Hidrolojik Verilerin İklimsel Değişkenlik Analizi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Coğrafya Bölümü Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Ders Notları, Çanakkale.
Türkeş, M., Sümer, M., U. ve Kılıç, G., 1995. Variations and trends in annual mean air temperatures in Turkey with respect to climatic variability, International Journal of Climatology, C.15, S. 5, ss. 557-569.
Türkeş, M., Koç, T. ve Sarı, F., 2007. "Türkiye’nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlenmesi", Coğrafi Bilimler Dergisi, 3, 57-73.
Türkeş, M., Koç, T. ve Sarış, F., 2009. Spatiotemporal variability of precipitation total series over Turkey, International Journal of Climatology, C. 29, S.8, ss.1056-1074.
Wong, H.K., ve Finckh, P., 1978. Shallow structures in Lake Van. In: The Geology of Lake Van, E.T. Degens and F. Kurtman (eds.), The Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Publication, No.169, pp. 20-28.
Yenigün, K., Gümüş, V.ve Şimşek, O., 2013. Seyhan Havzası Gidişlerinin Analizi, VII. Ulusal Hidroloji Kongresi 26 -27 Eylül 2013, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Yıldırım, A., 2015. Trend Analizi Yöntemleri: Orta Fırat Havzası Uygulaması, İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Bilim ve Teknoloji Anabilim Dalı, Enerji Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Yılmaz, A., 2018. Batı Karadeniz Bölümünde Sıcaklık ve Yağış Verilerinin Trend Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.