GELENEKSEL KÖY HAYATINDA AÇLIĞIN ÖNLENME VE GIDA GÜVENCESİNİN SAĞLANMA BİÇİMLERİ

İnsanlar gıda ihtiyacını gidermek için çeşitli hayvan ve bitkilerden faydalanmakta ve bu yöndeki tecrübelerini nesilden nesle aktarmaktadır. Köylüler bazen kendi yetiştirdiği hayvan ve bitkilerle bazen de doğada kendiliğinden var olan bitki ve hayvanlarla beslenmektedir. Köyde yaşayanlar gıda çeşitlendirmesi yaparak ve saklama biçimleri geliştirerek açlığın önlenmesi ve gıda güvencesinin sağlanmasına yönelik çeşitli çalışmalar yapmışlardır. Bu araştırmada Erzurum ilinin Oltu, Olur, Tortum, Uzundere, Narman ve Şenkaya ilçelerinin köylerinde, 1878-1960 yılları arasındaki besin çeşitliliği durumu ortaya çıkarılmıştır. Köylülerin kentte üretilen ürünlerden uzak, kendi kendine yeterlilik içerisinde devam eden yaşamlarında uyguladıkları açlığı önlemeye yönelik çabalar üzerinde durulmaktadır. Araştırmacı yaklaşık beş yıllık (2016-2021) süre içerisinde katılımcı gözlem ve derinlemesine mülakatlar yaparak açlığı önleme ve gıda güvencesi sağlama biçimlerini tespit etmiştir. Araştırma neticesinde, dayanışma ve paylaşma başta olmak üzere çeşitli hayvansal ve tarımsal ürün yetiştirerek, onları depolayarak, tarım arazilerini genişleterek, yenilebilir yabani ot ve yabani hayvanlardan yararlanarak, suyu etkin kullanarak, toplumsal sorumluluklar üstlenerek, dezavantajlıların gıdasını sağlayarak ve başkasına olan bağımlılıktan kurtularak açlığın önlendiği ve gıda güvencesi sağlandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Açlığı önleme, gıda güvencesi, köy yaşamı, hayvan çeşitliliği, bitki çeşitliliği.

FORMS OF PREVENTİNG HUNGER AND ENSURİNG FOOD SECURİTY İN TRADİTİONAL VİLLAGE LİFE

People benefit from various animals and plants to meet their food needs and pass on their experiences in this direction from generation to generation. Villagers sometimes feed on animals and plants they grow, and sometimes on plants and animals that exist spontaneously in nature. The people living in the village have done various studies to prevent hunger and ensure food security by diversifying food and developing storage methods. In this research, the food diversity situation between 1878-1960 in the villages of Oltu, Olur, Tortum, Uzundere, Narman and Şenkaya districts of Erzurum province was revealed. It focuses on the efforts to prevent hunger, which the villagers implement in their self-sufficient lives, away from the products produced in the city. The researcher determined the forms of preventing hunger and providing food security by making participant observations and in-depth interviews over a period of approximately five years (2016-2021). As a result of the research, it has been determined that hunger is prevented and food security is ensured by raising various animals and products, storing them, expanding agricultural lands, making use of edible weeds and wild animals, using water effectively, assuming social responsibilities, providing food for the disadvantaged and getting rid of dependence on others. On the other hand, solidarity and sharing are very important for the village community.

Keywords:

Hunger prevention, food security, village life, animal diversity, plant diversity.,

PDF

___

Bascom, W. R. (2003). Halk bilimi (folklor) ve antropoloji. Milli Folklor, 8 (58), 162-170.
Bates, D. G. (2013). 21. yüzyılda kültürel antropoloji insanın doğadaki yeri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cerrahoğlu, M. (2016). Halk biliminin işlevsel çözümleme modellerine göre yâran geleneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 543-558.
Çetinkaya, N. - Yıldız, S. (2018). Erzurum’un yenilebilir otları ve yemeklerde kullanım şekillerine yönelik bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 482-503.
Demirbaş, N. - Atış, E. (2005). Türkiye tarımında gıda güvencesi sorununun buğday örneğinde irdelenmesi . Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(1), 179-190.
Demirezer, L. Ö. (2019). A'dan Z'ye tıbbi bitkiler. İstanbul: Hayykitap Yayınları.
Eserpek, A. (1977). Türk köy ailesinde işbölümüne ilişkin yapısal değişimler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 10 (1), 136-152.
Eştürk, Ö. - Ören, M. N. (2012). Türkiye kırsalında gelir dağılımı istihdam ve gıda güvencesi. 10. Ulusal Tarım Kongresi, 50-56, Konya.
Gün, S. - Dellal, İ. - Ünüvar, F. İ. (2012). Türkiye'de Toprak Politikası ve Kırsal Yoksulluk. 10. Ulusal Tarım Kongresi, 1-8, Konya.
Kabak, T. (2016). Beslenme ve mutfak ekseninde somut kültürel unsurlar. Halk Bilimi El Kitabı, (ed.: Mustafa Aça), 280-291, İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
Kara Düzgün, Ü. (2016). Kültür bilimlerinin bir şubesi olarak halk bilimi. Halk Bilimi El Kitabı, (ed.: Mustafa Aça), 26-51, İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
Karaoğlan, E. S. vd. (2018). Erzurum’da yetişen ve halk arasında tıbbi önemi olan bazı bitki türleri. Lokman Hekim Dergisi, 8 (3), 224-239.
Kartal, N.,- Demirhan, Y. (2014). Türkiye'de kentsel yoksulluğun kırsal nedenleri ve çözüm önerileri üzerine. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 135-154.
Kocadağ, S. vd. (2021). Türkiye’de yenilebilir ot tüketim durumu. Sağlık ve Toplum, 31 (2), 195-203.
Kökler, N. (2020). Yenilebilir yabani bitkilerin gastronomik açıdan değerlendirilmesi: Erzurum Uzundere örneği . Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Malinowski , B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. (çev.: Saadet Özkal), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
Önal , M. (2012). Olur, Oltu ve Şenkaya yöreleri tıbbi ve aromatik bitkileri. Erzurum: Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Önal, M. A. (2019). Osmanlı müesseseleri tarihi. Isparta: Fakülte Kitapevi.
Sarıtaş , S. (2021). Halkbilimine giriş I. Ankara: TÜBA.
Tietze, A. (2009). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lügati. Viyana: OAW.
Türkdoğan, O. (2013). Türkiye'nin etnik yapısı. Konya: Çizgi Kitapevi.
Yolcu, M. A. (2018). Geleneksel ekolojik bilgi bağlamında Çanakkale halk botaniği. Çanakkale araştırmaları Türk yıllığı , 63-77.
Yolcu, M. A., - Aça, M. (2019). Geleneksel ekolojik bilgi ve folklor. Folklor/Edebiyat, 861-871.