İstifham (Soru) Üslubunun Arap Şiirinde Sanatsal İmgenin Şekillenmesine Etkisi (Ebu Temmam ve el-Buhturi Şiiri Örneğinde)
Eleştirmenler, şiirdeki sanatsal imgeyi incelediklerinde, genellikle, Beyan ilminin (Teşbîh, İstiâre, Kinâye ve tüm çeşitleriyle Mecâz) yöntemlerini kullanma eğilimindedirler. Bu çalışma ise şunu anlatmaktadır: Maani ilminin yöntemleri, sanatsal imgeyi şekillendirmede Beyân ilminin yöntemlerinden daha az önemli değildir. Biz, “İstifhâm üslubunu”, Maani ilminin yöntemleri için örnek olarak seçtik ve Ebu Temmam ile el-Buhteri şiirleri üzerine uygulamalı bir çalışma yaptık. Araştırmamızın şekillenişi şöyledir: - Ön söz, imgenin edebî söylemdeki etkisi (ve bu iki şairin seçilme sebebi) üzerinde durmaktadır. - İlk kısım, hakikat ve mecâz arasında istifhâm (soru) üslubunu ele almaktadır. - İkinci kısım; istifhâm üslubunun, şairin duygularını okuyucusuna iletme üzerindeki etkisine değinmektedir. - Üçüncü kısım, sanatsal imgenin oluşmasında istifhâmın etkisini belirtmektedir. - Çalışma, sonuç kısmıyla bitirilmektedir.
The effect of the question method in shaping the artistic image in Arabic poetry (Poetry Abu Tammam and Al-Bahtari model)
Usually when critics study the artistic image in poetry; they tend to study the methods of the science of statement: (metaphor shapes like Tashbeeh, Istia’ra, Kinnaya, and Magaz of all kinds). This study wants to say: The methods of semantics are no less important than the methods of the flag of the statement in shaping the literary image. We chose (question mode) a model of the methods of semantics, and we conducted an applied study on the poetry of Abu Tammam and Albuhturi. The research was as follows: - Preface talks about the impact of the image in the literary discourse. - The first topic: the concept of questioning between truth and metaphor. - The second topic: The impact of questioning on conveying the feelings of the poet to the recipient. - The third topic: the impact of the question in shaping the artistic image. - Search result.
___
- القرآن الكريم
- ابن الأحنف، العبّاس (ت192/808م)، ديوان العبّاس بن الأحنف، تحقيق عاتكة الخزرجي، القاهرة، دار الكتب المصرية، ط1، 1954م.
- ابن جنّيّ، عثمان (ت392هـ/1002م)، الخصائص، تحقيق محمد علي نجّار، القاهرة، الهيئة العامة المصريّة للكِتاب، ط4، 1999م.
- ابن عاشور، الطّاهر (ت1393هـ/1973م)، التَّحرير والتّنوير، تونس، الدّار التّونسيّة للنّشر، ط1، 1984م.
- ابن مَنْظور، جمال الدّين (ت711هـ/1311م)، لسان العرب، بيروت، دار إحياء التراث العربي، ط3، بلا تاريخ.
- أبو تمّام، حبيب بن أوس (ت231هـ/845م)، ديوان أبي تمّام بشرح الخطيب التِّبْريزيّ (ت502هـ/1109م)، تحقيق محمد عبدُه عزّام، القاهرة، دار المعارف، 1951م.
- البُحْتُريّ، الوليد بن عبيد (284هـ/897م)، ديوان البُحْتُريّ، تحقيق حسن كامل الصّيرفيّ، القاهرة، دار المعارف، 1963م.
- التَّفتازانيّ، سعد الدّين (ت792هـ/1389م)، المطوَّل (شرح تلخيص المفتاح)، تحقيق عبد الحميد هنداوي، بيروت، دار الكتب العلمية، ط2، 2007م.
- التّلمسانيّ، الـمَقَّرِي (ت1041هـ/1632م)، نفح الطِّيب من غصن الأندلس الرّطيب وذكر وزيرها لسان الدّين بن الخطيب، تحقيق إحسان عبّاس، بيروت، دار صادر، ط1، 1968-1997م.
- الحَمْدانيّ، أبو فراس (ت357هـ/968م)، ديوان أبي فراس الحمْدانيّ، تحقيق سامي الدَّهّان، برعاية المعهد الفرنسي بدمشق، وطبع في بيروت 1944م.
- دي لويس، سيسل، الصّورة الشعرية؛ ترجمة أحمد نصيف الجنابي. مؤسسة الخليج، 1984.
- الزَّمخشريّ، جار الله (ت538هـ/1144م)، الكشّاف عن حقائق التّأويل وعيون التّنزيل في وجوه التأويل، تحقيق عادل أحمد عبد الموجود، وعلي محمد معوّض، الرّياض، مكتبة العبيكان، ط1، 1998م.
- السّكّاكيّ، أبو يعقوب (ت626هـ/1229م)، مفتاح العلوم، تحقيق عبد الحميد هنداويّ، بيروت، دار الكتب العلميّة، ط1، 2000م.
- العمريّ الطرابلسيّ، ابن عبد الحق (ت1024هـ)، درر الفرائد المستحسَنة في شرح منظومة ابن الشِّحْنَة في علوم المعاني والبيان والبديع، تحقيق سليمان العُمَيرات، بيروت، دار ابن حزم، ط1، 2018م.
- مطلوب، أحمد (ت2018م)، معجم المصطلحات البلاغية وتطوّرها، بيروت، الدّار العربيّة للموسوعات، ط1، 2006م.
- Gerard Gennette; Figure III éditions du seuil 1972
- KaynakçaA’mri el-Endülüsi), ibn Abdulhakki’l- (öl.1024 h.),Dureru’l-Feraidi’l-Müstahsineti fi şerhi manzumeti ibni’ş-Şihne (meani, beyan ve bedi’ ilimleri hakkındaTahkik ve inceleme Dr.Suliman Hüseyin Alomirat, ibn Hazm yayınları, Lubnan, 1. Baskı, m.2018.
- Alabbâsu bnul-ahnaf, Dîvânu-Alabbâsu bnul-ahnaf, (ö192h.808) (thk. Âtika Elkhazracı), Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire,baskı1,1954.
- Day-Lewis, Cecil, es-Sûratu’ş-Şi’riyye, Trc. Ahmed Nasîf el-Cenâbî. Kuveyt, Muessesetu’l-Halîc, 1984.
- Ebû Temmâm, Dîvânu Ebî Temmâm bi-Şerhi’l-Hatîb et-Tebrîzî, (thk. Muhammed Abduh Azzâm). Kahire, Dâru’l-Ma'ârif, 1951.
- Elbühtürî - Dîvânu Elbühtürî (ö284h.897m) (thk. Hasan Kâmiı- Essayrefî), Dârul-maârif, kâhire,1963.
- Elhamdânî, Ebû Firâs, Dîvânu Ebû Firâs-Elhamdânî -Alabbâsu bnul-ahnaf, (ö357h.968m) (thk. Sâmi-Eddahhân), Beyrut ,1944.
- el-Taftazanî, Sadeddin Mesud bin Ömer bin Abdullah, (ö. 793/1390), elMutavvel,(thk. Abdulhamid Hendavi), Dâru'l-kütübü'l-ilmiyye, Beyrut, 2007.
- Ettilmisânî -Nafhut-Tiib min Ghusnil-EndelüsiR- ratiib (ö1041h.1632m), (thk. İhsân Abbâs), Dâru Sâdir, Beyrut, Baskı1,1968-1997.
- İbn Âşûr, et-Tâhir (ö. 1393/1973), et-Tahrîrve’t-tenvîr, Tunis 1984.
- İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman, (ö. 392/1002), el-Hesâis, (thk. Muhammed Ali en-Neccar), Hey’etü’l ‘Ammetü’l Mısriyye li’l Kitab, 1999.
- İbn Manzûr, Ebü’l-FazlCemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî (ö. 711/1311), Lisânü’l-‘Arab, Beyrut, ts. (Dâru İhyâi’t-türâsi’l-‘Arabî).
- Matlûb,Ahmed,Mu‘cemü’l-Mustalahâti’l-Belâğıyye ve Tatavvuruhâ,)ö. 2018) Adarul-Arabiya li-mavsuât, Beyrut 2006.
- Sekkâkî, EbûYa‘kûb SirâcüddînYûsuf el-Hârizmî (ö. 626/1229), Miftâhu’l‘ulûm, (thk. Abdulhamid Hendavi), Beyrut, baskı1, 1987.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer el-Hârizmî, (ö. 538/1144), el-Keşşaf an Hakâiki’t Tenzil, (thk. Adil Ahmed Abdu’lMevcud Ali Muhammed Muavvad), Mektebetü’l-Abikan, Riyad, 1998.