Sağlık Ekonomisinin Temel Konuları Açısından COVID-19

COVID-19 salgını bireyleri, sağlık hizmetleri sistemlerini ve ekonomilerini benzeri görülmemiş şekilde etkilemiştir. Sağlık sistemleri, bir yandan COVID-19'u kontrol etme stratejileri geliştirilirken, diğer yandan rutin sağlık hizmetlerini doğru bir şekilde yönetip, sunmaya odaklanmıştır. Ayrıca olası salgın artışına yönelik olarak altyapının güçlendirilmesi de gerekmektedir. Bütün bunlar, hükümetlerin sağlık ve kamu politikalarını belirleme sürecini karmaşıklaştırmaktadır. Hükümetlerin doğru zamanda, doğru politikalar belirleyebilmesi için sağlık ekonomisi bakış açısıyla yapılmış çalışmalara ihtiyacı olduğu düşünülmektedir. Bu makalede, COVID-19 pandemisi, sağlık ekonomisinin temel konuları olan arz, talep, maliyet, ekonomik değerlendirme ve eşitsizlikler açısından değerlendirilmektedir. Makalede, öncelikle COVID-19’un sağlık hizmeti talebine olan çift yönlü etkisi üzerinde durulmuştur. Ardından COVID-19’un arz üzerindeki etkileri, birinci basamak hizmet sunucuları, hastaneler ve acil servisler üzerinden incelenmiştir. COVID-19 hastalığının maliyeti ile ilgili bilgiler verilmiş ve pandemi döneminde ekonomik değerlendirme çalışmalarının kaynak kullanımı için önemi vurgulanmıştır. Son olarak da pandemi dönemindeki sağlık eşitsizliklerinden ve iyileştirilmesi gerektiğinden bahsedilmiştir. COVID-19'u önlemenin ve tedavi etmenin yüksek maliyetleri bulunmaktadır. Doğru zamanda, doğru kararlar alabilmek için politika belirleyicilerinin, potansiyel tedavilerin sağlık sonuçları ile maliyetlerini bir arada değerlendiren ekonomik değerlendirme çalışmalarına ihtiyaçları vardır. Pandemi gibi olağanüstü durumlarda, kanıta dayalı alınan kararlar, kıymetli olan zamanın ve kaynakların boşa harcanmasını önlemektedir. Ayrıca pandemi, sağlık sistemlerinde mevcut olan sağlık eşitsizliklerinin iyileştirilmesi konusunun gündeme gelmesini sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

COVID-19, Sağlık Ekonomisi, Sağlık Yönetimi, Ekonomik Değerlendirme, Health Economics, Health Management, Economic Evaluation

COVID-19 in Terms of Basic Issues of Health Economics

The COVID-19 pandemic has impacted individuals, healthcare systems and economies in unprecedented ways. Health systems are focused on properly managing and delivering routine healthcare services, while developing strategies to control COVID-19. In addition, it is necessary to strengthen the infrastructure for the possible increase in the epidemic. All of this complicates the process of governments setting health and public policy. It is thought that governments need studies conducted from the perspective of health economics in order to determine the right policies at the right time. In this article, the COVID-19 pandemic is evaluated in terms of supply, demand, cost, economic evaluation, and inequalities, which are the main issues of health economics. In the article, first of all, the double-sided effect of COVID-19 on healthcare demand is emphasized. Then, the effects of COVID-19 on supply were examined through primary care providers, hospitals and emergency services. Information about the cost of COVID-19 disease was given and the importance of economic evaluation studies for resource use during the pandemic period was emphasized. Finally, it was mentioned about the health inequalities during the pandemic period and the need for improvement. Preventing and treating COVID-19 has high costs. In order to make the right decisions at the right time, policy makers need economic evaluation studies that evaluate the health consequences and costs of potential treatments together. In extraordinary situations such as a pandemic, evidence-based decisions prevent wasting valuable time and resources. In addition, the pandemic has brought to the agenda the issue of improving the health inequalities existing in health systems.

Keywords:

COVID-19, Health Economics, Health Management, Economic Evaluation,

PDF

___

1. Ataguba JE. COVID-19 Pandemic, A War to be won: Understanding its economic implications for Africa. Appl Health Econ Health Policy 2020;18:325–328.
2. Prinja S, Pandav CS. Economics of COVID-19: Challenges and the way forward for health policy during and after the pandemic. Indian J Public Health 2020;64(Supplement):231-S233.
3. Sorenson C, Drummond M, Kavanos P. Ensuring Value for Money in Health Care - The Role of Health Technology Assessment in the European Union. Observatory Studies Series No: 11, United Kingdom: WHO. 2008
4. Kavanos P, Tatar M. Sağlık teknolojisi değerlendirmesi. Makro Bakış Dergisi 2007; 5.
5. Evans D, Over M. [Internet] The economic impact of COVID-19 in low- and middle-income countries, center global development report. [cited 2021 Mar 11]. Available from: https://www.cgdev.org/blog/economic-impact-covid-19-low-and-middle-income-countries
6. assets.publishing.service.gov.uk [Internet]. [cited 2021 Mar 07]. Available from: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/957265/s0980-direct-indirect-impacts-covid-19-excess-deaths-morbidity-sage-december-update-final.pdf
7. Çetin Aslan E. COVID-19 pandemisinin sağlık hizmetleri erişimine etkisinin değerlendirilmesi: kesitsel bir araştırma. Turkiye Klinikleri J Health Sci 2022;7(2):534-43.
8. Leahy J, et al. Coronavirus disease 2019: Considerations for health technology assessment from the national centre for pharmacoeconomics review group. Value Health 2020;23(11):1423-1426.
9. Brinca P. Et al. Is the COVID-19 pandemic a supply or a demand shock?. Economic Synopses 2020;31:1-3.
10. Koca F. Turkey’s management of COVID-19. Insight Turk 2020;22(3):55-66.
11. Yaylalı M, Kaynak S, Karaca Z. Sağlık hizmetleri talebi: Erzurum ilinde bir araştırma. Ege Akademik Bakış 2012;12(4):563-573.
12. Tengilimoğlu D, Işık O, Akbolat M. Sağlık işletmeleri yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım; 2009.
13. Cutler D. How will COVID-19 affect the health care economy?. JAMA 2020;323(22):2237-2238.
14. Blumenthal D, et al. COVID-19—Implications for the health care system. N Engl J Med 2020;383(15):1483-1488.
15. Amarat M. COVID-19 döneminde hastane seçimi. İçinde: COVID-19 pandemisinde işletme yönetiminin dönüşümü. Ankara: Gazi Kitabevi; 2021.
16. Lorgelly PK, Adler A. Impact of a global pandemic on health technology assessment. Appl Health Econ Health Policy 2020;18:339-343.
17. Iacobucci G. COVID-19: All non-urgent elective surgery is suspended for at least three months in England. Br Med J(Online) 2020;368:m1106.
18. Willan J, et al. Challenges for NHS hospitals during COVID-19 epidemic. BMJ 2020;368:m1117.
19. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü [Internet]. Elektif İşlemlerin Ertelenmesi ve Diğer Alınacak Tedbirler Genelgesi, Tarih: 17.03.2020, Sayı: 14500235-403.99/. [cited 2022 Dec 29]. Available from: https://shgmhastahakdb.saglik.gov.tr/Eklenti/36865/0/elektif-islemlerin-ertelenmesi-ve-diger-tedbirlerpdf.pdf
20. TTB. [Internet]. COVID-19 pandemisi 4. ay değerlendirme raporu 2020. [cited 2021 Mar 10]. Available from: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_4.pdf
21. Köktürk N. [Internet]. COVID-19 hastalığının yönetimi sırasında polikliniklerde ve servislerde karşılaşılan zorluklar. İçinde: COVID-19 Pandemisi 4. ay değerlendirme raporu 2020. [cited 2021 Mar 10]. Available from: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_4.pdf
22. Yılmaz S. [Internet]. Acil servisler. İçinde: COVID-19 pandemisi 4. ay değerlendirme raporu 2020. [cited 2021 Mar 10]. Available from: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_4.pdf
23. Demir E, Kılıç G. [Internet]. COVID-19 Pandemisinde Türkiye’de sosyal güvenlik şemsiyesi ve tanı-tedaviye erişim. İçinde: COVID-19 Pandemisi 4. ay değerlendirme raporu 2020. [cited 2021 Mar 10]. Available from: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_4.pdf
24. Hollander JE, Carr BG. Virtually perfect? Telemedicine for COVID-19. N Engl J Med 2020;382(18):1679-1681.
25. Schwartz J, King CC, Yen MY. Protecting health care workers during the COVID-19 coronavirus outbreak-lessons from Taiwan's SARS response. Clin Infect Dis 2020;71(15):858-860.
26. Acavut G, Korkmaz S. COVID-19 Pandemisinin doktor, hemşire ve ebelerin tükenmişlik durumlarına etkisinin belirlenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care 2022;16(1):121-130.
27. Taşdemir Mecit BB, Opak SŞ, Yıldırım ÖD, Sıvacı RG. COVID-19 yoğun bakım ünitelerinde çalışan ve çalışmayan sağlık personelinde tükenmişlik düzeyi. JARSS anestezi Dergisi 2022;30(2):84-88.
28. Jin H, et al. Economic burden of COVID-19, China, January–March, 2020: A cost-of-illness study. Bull World Health Organ 2021;99(2):112-124.
29. Ünüvar İ, Aktaş H. Dünya’da ve Türkiye’de COVID-19 pandemisinin ekonomik etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 2022;25(1):124-140.
30. Tusap [Internet]. COVID-19 tedavisinin ekonomik yükü, sağlık finansmanı raporu [cited 2022 Dec 28]. Available from: https://tusap.org/wp-content/uploads/2021/06/2021_2-TOPLANTI.pdf
31. Glied S, Levy H. The potential effects of coronavirus on national health expenditures. JAMA 2020;323(20):2001-2002.
32. Rowthorn R, Maciejowski J. A cost benefit analysis of the COVID-19 disease. Oxford Rev Econ Policy 2020;36(S1):S38-S55.
33. reason.com [Internet]. [cited 2021 Mar 7]. Available from: https://reason.com/volokh/2020/03/05/covid-19-and-qalys/
34. Yalçın Balçık P, Şahin, B. Sağlık hizmetlerinde maliyet etkililik analizi ve karar analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2013;16(2): 121-134.
35. Dawoud DM, Soliman KY. Cost-effectiveness of antiviral treatments for pandemics and outbreaks of respiratory illnesses, including COVID-19: a systematic review of published economic evaluations. Value Health 2020;23(11):1409-1422.
36. Donaldson C, Mitton C. Coronavirus: where has all the health economics gone? Int J Health Policy Manag 2020;9(11):466-468.
37. Thomson S, et al. Economic crisis, health systems and health in Europe: Impact and implications for policy, Report No. 033526400X, Copenhagen: World Health Organization, Regional Office for Europe; 2015.
38. HM Government. [Internet]. Analysis of the health, economic and social effects of COVID-19 and the approach to tiering. [cited 2021 Mar 8]. Available from: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/944823/Analysis_of_the_health_economic_and_social_effects_of_COVID19_and_the_approach_to_tiering_FINAL_-_accessible_v2.pdf
39. van Barneveld K, et al. The COVID-19 pandemic: lessons on building more equal and sustainable societies. Econ Labour Relat Rev 2020;31(2):133-157.
40. Selden TM, Berdahl TA. COVID-19 and racial/ethnic disparities in health risk, employment, and household composition: study examines potential explanations for racial-ethnic disparities in COVID-19 hospitalizations and mortality. Health Aff 2020;39(9):1624-1632.
41. Patel SB, Kariel J. Universal basic income and COVID-19 pandemic. BMJ 2021;372:n193.
42. Maani N, Galea S. COVID-19 and underinvestment in the public health infrastructure of the United States. Milbank Q 2020;98(2):239-249.
43. Abdalla SM, et al. Claiming health as a public good in the post-COVID-19 era. Development 2020;63:200-204.
44. Millett GA, et al. Assessing differential impacts of COVID-19 on black communities. Ann Epidemiol 2020;47:37-44.
45. Çıtak N. [Internet] COVID-19 ve sınıfsal eşitsizlik, Türk Tabipler Birliği COVID-19 pandemisi 6. ay değerlendirme raporları 2021. [cited 2022 Dec 28]. Available from: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part56.pdf
46. Viscusi WK. Pricing the global health risks of the COVID-19 pandemic. J Risk Uncertain 2020;61(2):101-128.
47. Rosenberg CE. What is an epidemic? AIDS in historical perspective. Daedalus 1989;118(2), 1-17.