Soner CANVER, Halit ÖZEN, Abdulsamet SARAÇOĞLU, Abdullah MALTAŞ

Yol Geometrik Standartlarının Karayolu İşletme Maliyetleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Ulaştırmanın üç temel bileşeni; insan, taşıt ve altyapı şeklindedir. Ulaştırma sisteminin işletimi sırasında, bu bileşenlerin hem kendileri hem de birbirleri ile olan ilişkilerinde ortaya çıkan sorunlar “maliyet” olarak tanımlanmaktadır. Ulaştırma sisteminin planlanması aşamasında, işletim sırasında karşılaşılacak maliyetlerin tanımlanması ve analiz edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, ülkemizde yoğun olarak kullanılan karayolu ulaşımı için de işletme maliyetlerinin ayrı ayrı belirlenmesi ve bunların etkilerinin değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Karayolu ulaşımında işletme maliyetleri; taşıt işletme maliyeti, emisyon maliyeti, zaman kaybı maliyeti ve yol güvenliği maliyeti olmak üzere 4 ana başlıkta toplanmaktadır. Bunlar arasında taşıt işletme maliyeti, en büyük maliyet oranına sahiptir. Yakıt tüketimi, bakım-onarım gibi doğrudan kullanıcıya yansıyan bu maliyetleri azaltmada yolun karakteristik özellikleri büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, karayolu işletme maliyetlerinin neler olduğu ve maliyet hesaplamalarına ilişkin yöntemler detaylı olarak incelenmiştir. Dünya Bankası tarafından yol proje maliyetlerinin hesaplanması için geliştirilen HDM-4 yazılımı kullanılarak, yazılım parametrelerindeki değişimin işletme maliyetine etkisi analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında, parametre değişiminin etkisi projelendirilen bir yol güzergahı için belirlenmiştir. Sonuç olarak; taşıt işletme, çevresel etkiler ve yol geometrik özelliklerine ilişkin kullanılan parametrelerin yol işletme maliyetine olan etkisi ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Karayolu İşletme Maliyetleri, Yol Geometrik Standartları, HDM-4 Yazılımı

Investigation of the Effects of Road Geometric Standards on Highway Operating Costs

The three main components of transportation are human, vehicle, and infrastructure. During the operation of the transportation system, the problems of these components both in themselves and in their relations with each other are defined as “cost”. In the planning stage of the transportation system, the costs to be encountered during operation must be identified and analyzed. In this context, it is very important to determine the operating costs separately and to evaluate their effects on the highway transportation that is heavily used in Turkey. Operating costs in the highway transportation are divided into four main categories; vehicle operation cost, emission cost, time loss cost, and road safety cost. Among them, the vehicle operation cost has the greatest cost value. Characteristic features of the highway are of great importance to reduce these costs that directly affect the user, such as fuel consumption, maintenance, and repair. In this study, highway operating costs and methods for calculating costs sre examined in detail. The effect of the change in software parameters on the project cost is analyzed by using the HDM-4 software developed by the World Bank to calculate highway operating costs. In this study, the effect of the change in software parameters is determined for a specific highway. Consequently, effects of the parameters that are used for vehicle operation, environmental effects and the geometric properties of the highway are exposed.

Keywords:

Highway Operation Costs, Highway Geometrical Standards, HDM-4 Software,

PDF

___

Bakırcı, E. (2005). Taşıt işletme maliyetleri bileşenlerinin irdelenmesi tasarruf bakışının yerleştirilmesi. 6. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, 395-404.
Burger, A. F. & Gryp, A. V. D. (2008). Implementing hdm-4 version 2 for project level life cycle cost analysis. In Proceedings of 7th International Conference on Managing Pavement Assets, Alberta, Canada.
Das A., Bino, I.K. & Pradeep J. (2013). Road user effects model calibration in hdm4 – a case study. Proceedings of International Conference on Energy and Environment, Kottayam, India.
Karayolları Genel Müdürlüğü (2014). Karayollarında Hız. Trafik Güvenliği Dairesi Başkanlığı Ulaşım Etütleri Şubesi Müdürlüğü, Ankara.
Narwal, A. (2016). Review on vehicular emission models (hdm4). International Journal of All Research Education and Scientific Methods, Volume 4, Issue 6.
Ozbay, K., Jawad, D., Parker, N. & Hussain, S. (2004). Life-cycle cost analysis: state of the practice versus state of the art. Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board, Transportation Research Board of the National Academies, Washington, D.C., 62-70.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), http://www.tuik.gov.tr/.
Yüksekli, A.U. (2006). Trafik ve değişkenlerinin üstyapı maliyetlerine etkisinin ömür döngü maliyet analizi yöntemi ile incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Zaniewski, J. P., Butler, B. G., Cunningham, G. & Machemehl, R. (1982). Vehicle Operating Costs, Fuel Consumption, and Pavement Type Condition Factors” Report No: FHWA-PL-82-001. United States: Federal Highway Administration.