Diğdem SİYEZ, Barışcan ÖZTÜRK, Erol ESEN, Yelda KAĞNICI

Üniversite Öğrencilerine Yönelik Cinsel Sağlık Eğitimi Programları: Sistematik Gözden Geçirme

Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerine yönelik olarak geliştirilen cinsel sağlık eğitimi programları ve bu programların etkililiğini sistematik bir şekilde gözden geçirilmesidir. Sistematik gözden geçirme için PRISMA rehberi kullanılırken, EBSCO Host, Science Direct, PubMed, Wiley Online Library ve Ulakbim veri tabanlarında tarama gerçekleştirilmiştir. Tarama Türkçe ve İngilizce dillerinde, yedi anahtar sözcük (“cinsel sağlık”, “üreme sağlığı”, “cinsel eğitim”, “cinsel sağlık eğitimi”, “HIV/AIDS”,“AIDS önleme”, “HIV önleme”) ve kombinasyonları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Seçim ve dışlama kriterleri doğrultusunda altı makale bu çalışmaya dahil edilmiştir. Altı çalışma; araştırma modeli ve grupları; oturum sayıları ve süresi; oturum içerikleri; öğrenme çıktıları, kullanılan öğretim teknikleri; programların etkililiği kriterlerine göre incelenmiştir. Araştırma modeli ve araştırma grupları açısından incelendiğinde; ağırlık olarak ön-test son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullandığı ve araştırma gruplarına atamanın tesadüfi olarak yapıldığı görülmektedir. Ele alınan araştırmalar oturum sayıları ve süresi açısından incelendiğinden oturum sayılarının 3 ila 10 arasında değiştiği, oturum sürelerinin 90 ila 180 dakika arasında değiştiği belirlenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen çalışmaların içeriklerinde yer alan ortak temaların; üreme sistemi, CYBH, HIV/AIDS, kondom kullanımı, korunma yöntemleri, riskli cinsel davranışlardan kaçınma olduğu görülmektedir. Sonuç olarak cinsel sağlık eğitimi ile ilgili üniversite öğrencilerine yönelik psiko-eğitim çalışmalarının arttırılması gerektiği; programların içeriklerinin hazırlanırken pilot uygulama sonrasında asıl uygulamaya geçilmesinin programın etkililiğini arttıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Üniversite öğrencileri, cinsel sağlık, psiko eğitim, derleme

PDF

___

Artan, M. O., Baykan, Z. (2010). Kayseri'deki Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Konusundaki Bilgi Düzeyleri ve Bunu Etkileyen Faktörler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 67(3), 127-133.
Aras, Ş. S., Günay, T., Orçin, E., Ozan, S. (2005). Lise Öğrencilerinin Cinsel Tutum ve Davranış Özellikleri. Türk Pediatri Arşivi, 40(2), 72-82.
Ataman, H. (2014). Alkol-Madde Kullanan Adolesanlara Verilen Cinsel-Üreme Sağlığı Eğitiminin Etkinliği. (Yayımlanmış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Bal Yılmaz, H., Kavlak, O., Ünsal Atan, Ş. (2010). Sexual Activity, Knowledge and Contraceptive Usage by Gender Among University Students in Turkey. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 15(6), 433-440.
Bayhan, P. & Artan, İ. (2004). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Brown, N. W. (2011). Psychoeducational Groups: Process and Practice (3. Baskı). New York: Routledge.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Centers for Disease Control and Prevention. (2006). Morbidity and Mortality Weekly Report: Youth Risk Behavior Surveillance-United States, 2005. http://www.cdc. gov/mmwr/PDF/SS/SS5505.pdf.
CETAD. (2007) Gençlik ve Cinsellik-Bilgilendirme Dosyası 7. http://www.cetad.org.tr/CetadData/Book/32/269201116835-bilgilendirme_dosyasi_7.pdf
Chi, X., Hawk, S.T., Winter, S., Meeus, W. (2015). The Effect of Comprehensive Sexual Education Program on Sexual Health Knowledge and Sexual Attitude Among College Students in Southwest China. Asia Pacific Journal of Public Health, 27(2), 2049-2066.
Civil, B., Yıldız, H. (2010). Erkek öğrencilerin cinsel deneyimleri ve toplumdaki cinsel tabulara yönelik görüşleri. Dokuz Eylül Hemşirelik Yüksek Okulu Elektronik Dergisi, 3(2), 58-64.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2. Baskı). Hillsdale, NJ: Erlbaum
Collins, C., Alagiri, P. & Summers, T. (2002) Abstinence Only vs. Comprehensive Sex Education: What Are the Arguments? What Is the Evidence? San Francisco: University of California AIDS Research Institute.
Gay, L. R., Mills, G. E. & Airasian, P. (2005). Educational Research: Competencies for Analysis and Application (8. Baskı). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
Güler, S., Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlik ve Cinsel Sağlık Eğitimi İle İlgili Grup Rehberliğinin 6.Sınıf Öğrencilerinin Bilgi ve Tutumlarına Etkisi. İlköğretim Online, 6(1), 2-10.
Gürsoy, E., Gençalp, N. S. (2010). Cinsel Sağlık Eğitiminin Önemi. Aile ve Toplum, 6(23), 29-36.
Esen, E., Siyez D. M. (2017). Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 560-580.
Franklin, C., Corcoran, J. (2000). Preventing Adolescent Pregnancy: A Review of Programs and Practices. Social Work, 45(1), 40-52.
Ibrahim, N., Rampal, L., Jamil, Z., Zain, A. M. (2012). Effectiveness of Peer-Led Education on Knowledge, Attitude and Risk Behavior Practices Related to HIV Among Students at a Malaysian Public University--A Randomized Controlled Trial. Preventive Medicine, 55(5), 505-510.
Jemmott III, J. B., Jemmott, L. S., Fong, G. T. (1998). Abstinence and safer sex HIV risk-reduction interventions for African American adolescents. JAMA, 279(19),1529-1536.
Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 
Kirby, D. (2007). Emerging Answers 2007: Research Findings on Programs to Reduce Teen Pregnancy and Sexually Transmitted Diseases. Washington, DC: National Campaign to Prevent Teen and Unwanted Pregnancy.
Kirby, D., Laris, B. A., Rolleri, L. (2007). The Impact of Sex and HIV Education Programs in Schools and Communities on Sexual Behaviors Among Adolescents and Young Adults. Journal of Adolescent Health, 40, 206- 217.
Kızıltoprak, E. (2007). Gençlerin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ve Güvenli Cinsel Yaşam Konusunda Bilgi ve Davranışlarına Akran Eğitiminin Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Li, X., Stanton, B., Wang, B., Mao, R., Zhang, H., Qu, M., Sun, Z., Wang, J. (2008). Cultural Adaptation of the Focus on Kids Program for College Students in China. AIDS Education and Prevention, 20(1), 1-14.
Moher D., Libertai A., Tetzlaff J., Altman, D. G., PRISMA Group (2009). Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses: The PRISMA Statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264- 269.
Myrick, R. D. (2003). Developmental Guidance and Counseling: A Practical Approach (4. Baskı). Minneapolis: Educational Media Corporation.
Nair, M. K., Paul M. K., Leena, M. L., Thankachi, Y., George, B., Russell, P. S., Pillai, H. V. (2012). Effectiveness of a Reproductive Sexual Health Education Package Among School Going Adolescents. Indian Journal of Pediatrics, 79(1), 64-68.
Öncü, H. (2006). Psikolojik Danışma Müdahalesi Olarak Büyük Grup Rehberliği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 219-240.
Özcebe, H., Ünalan, T., Türkyılmaz, S. & Coşkun, Y. (2007). 2007 Türkiye Gençlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması Ana Raporu. Ankara: Damla Matbaacılık.
Öztürk, B., Siyez, D. M. (2015). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerine Yönelik Cinsel Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 30-55.
Pınar, G., Doğan, N., Ökdem, Ş., Algıer, L., Öksüz, E. (2009). Özel Bir Üniversitede Okuyan Öğrencilerin Cinsel Sağlıkla İlgili Bilgi Tutum ve Davranışları. Tıp Araştırmaları Dergisi, 7(2), 105-13.
Pınar, G., Taşkın, L. (2011). The Efficiency of Sexual Health and Reproductive Health Training Program Developed for University Youth. Gulhane Medical Journal, 53(1), 1-8.
Seymenler, S. (2017). Üniversite Öğrencilerinin İnfertilite ile İlgili Bilgi Düzeyi ve Tutumlarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Sexuality Information and Education Council of the United States (SIECUS). (2004). Guidelines For Comprehensive Sexuality Education (3. Baskı). New York: SIECUS.
Siyez, D. M., Siyez, E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara İlişkin Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Türk Üroloji Dergisi, 35(1), 49-55.
Siyez, D. M. (2010). Ergenlerde Problem Davranışlar Okul Temelli Önleme Çalışmaları İle İlgili Uygulama Örnekleri. Ankara: Pegem Akademi.
Siyez, E., Siyez, D. M. (2007). Ergenlerin Cinsel Yaşam Deneyimlerinin Bazı Psiko-Sosyal Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Türk Üroloji Dergisi, 33(1), 56-63.
Taşkın, Ç. Ş., Hacıömeroğlu, G. (2010). İlköğretim Bölümü Öğretmen Adaylarının Mesleğe Yönelik Tutumları: Nicel ve Nitel Verilere Dayalı Bir İnceleme. İlköğretim Online, 9(3), 922-933.
Thato, R., Penrose, J. (2013). A Brief, Peer-Led HIV Prevention Program for College Students in Bangkok, Thailand. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 26(1), 58-65.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2014) İstatistiklerle Gençlik. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18625
UNAIDS. (2009) Monitoring the Declaration of Commitment on HIV/AIDS: Guidelines on Construction of Core İndicators: 2010 Reporting by UNAIDS. http://data.unaids.org/pub/manual/2009/jc1676_core_indicators_2009_en.pdf.
UNAIDS. (2017) UNAIDS Data 2017. http://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/20170720_Data_book_2017_en.pdf
United Nations Population Fund (UNFPA). (2010) Comprehensive Sexuality Education: Advancing Human Rights, Gender Equality and Improved Sexual and Reproductive Health. https://www.unfpa.org/sites/default/files/resourcepdf/Comprehensive%20Sexuality%20Education%20Advancing%20Human%20Rights%20Gender%20Equality%20and%20Improved%20SRH-1.pdf
WHO. (1989). Report of the Technical Discussions Health of Youth. Geneva: WHO.
WHO. (1998) The World Health Report 1998 Life in the 21st Century: A Vision for All Geneva. http://www.who.int/whr/1998/en/whr98_
Workowski, K. A., Bolan, G. A. (2015). Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines. Reproductive Endocrinology, (24), 51-56.
Zeren, Ş. G. (2007). Üniversite Öğrencileri İçin HIV/AIDS’e Yönelik Önleyici Bir Program: HIV/AIDS’e Yönelik Psiko-Eğitim Programı. Journal of Society & Social Work, 18(1).