İSTANBUL ŞEHİR ENDEKS DEĞERLERİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLERİN SAKLI MARKOV MODELİ İLE ANALİZİ

Şehir endeksleri, bölgesel kalkınmanın önemli bir göstergesi olmasının yanı sıra belirli bir bölgeye yapılacak yatırımla ilgilenen karar vericiler için oldukça yararlı bir rehberdir. Şehirlerin finansal performanslarını yansıtmak amacıyla Borsa İstanbul (BİST) tarafından farklı şehir endeksleri hesaplanmaktadır. Bu çalışmanın amacı BİST’de işlem gören en çok hisse senedine sahip olan İstanbul şehir endeksinin gelecekteki davranışlarını tahmin etmektir. Bu amaca ulaşmak için güvenilir tahminler üreten ve önemli bir örüntü tanıma tekniği olan Saklı Markov Modeli (SMM) önerilmiştir. Model, döviz kuru, faiz oranı, para arzı ve tüketici fiyat endeksi olmak üzere dört endojen faktörle kurulmuş ve modelin geçerliliği bir-, iki – ve üç-aylık ileriye dönük başarılı tahmin sonuçlarıyla gösterilmiştir.

ANALYSIS OF CHANGES IN İSTANBUL CITY INDEX VALUES WITH HIDDEN MARKOV MODEL

City indexes are not only a significant indicator of regional development but also a very useful guidefor decision makers interested in investment to a specific region. Different city indexes have beencalculated by İstanbul Stock Exchange (ISE) in order to reflect the financial performances of cities.The main purpose of this study is to predict the future behaviors of İstanbul city index which has thehighest share of stocks being traded on ISE. To achieve this purpose, an important pattern recognitiontechnique that produces reliable estimates, Hidden Markov model (HMM), is suggested. The modelis constructed with four exogenous factors such as exchange rate, interest rate, money supply andconsumer price index and the validity of model is shown by one-, two – and three-months aheadsuccessful prediction results.

PDF

___

AKSOY, M. (2013). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda Finansal Kriz Döneminde Yabancı Yatırımcıların Hisse Senedi Tercihlerinin Analizi, İÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 48: 135-150.
ANGELIS, L.D., Paas, L.J. (2013). A Dynamic Analysis of Stock Markets Using a Hidden Markov Model, Journal of Applied Statistics, 40(8): 1682-1700.
ATMACA, V.D. (2018). BİST Şehir Endeksleri Oynaklığının DCC-GARCH Model ile Analizi, Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31): 287-308.
AYAZ, O., Alp, S. (2018). Saklı Markov Modeli Kullanılarak İstanbul’daki Üniversite Öğrencilerinin GSM Operatör Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Analizi, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(4): 203-212.
AYAZ, O., Alp, S. (2018). Saklı Markov Modeli Kullanılarak İstanbul’daki Üniversite Öğrencilerinin GSM Operatör Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Analizi, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(4): 203-212.
BAYRAKDAROĞLU, A., Tepeli, Y. (2018). BİST Şehir Endekslerinin Risk-Getiri Analizi Üzerine Bir İnceleme, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 80: 147-160.
BAYRAMOĞLU, M.F., Pekkaya, M. (2010). İMKB Tarafından Hesaplanan Endekslerde Yeni Gelişmeler ve İMKB Şehir Endeksleri, Muhasebe ve Finansman Dergisi (45): 200-215.
BHAR, R., Hamori, S. (2004). Hidden Markov Models Applications to Financial Economics, Netherlands: Kluwer Academiz Publishers.
BICEGO, M., Murino, V. (2004). Investigating Hidden Markov Models’ Capabilities in 2D Shape Classification, IEEE Transactions On Pattern Analysis and Machine Intelligence, 26(2): 281-286.
CAN, T., Öz, E. (2009). Saklı Markov Modelleri Kullanılarak Türkiye’de Dolar Kurundaki Değişimin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 1: 1-23.
CAN, T., Öz, E. (2009). Marka Tercihlerine ve Tercih Nedenlerine Gizli Markov Modelinin Uygulanması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2): 167-185.
CENTRAL BANK OF THE REPUBLİC OF TURKEY Web Page, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/ evds/serieMarket, (Access Date: 29.01.2019).
ÇAKIR, Z. (2016). Şehir Endekslerinin Finansal Performanslarının Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
DAĞLIOĞLU, C., Kıral, G. (2018). Hisse Senedi Piyasa Fiyatlarının Saklı Markov Modeli ile Tahmin Edilmesi, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 4(1): 61-75.
DUAN, J., Wang, W., Zeng, J., Zhang, D., Shi, B. (2009). A Prediction Algorithm for Time Series Based on Adaptive Model Selection, Expert Systems with Application, 36: 1308-1314.
GONZALES, A., San Roque, A., Garcia-Gonzales, J. (2005). Modeling and Forecasting Electricity Prices with Input/Output Hidden Markov Models, IEE Transactions on Power Systems, 20(1): 13-24.
HASSAN, M.R., Nath, B. (2005). Stock Market Forecasting Using Hidden Markov Model: A New Approach, 5th International Conference on Intelligent System Design and Application, Poland, 8-10 September.
HASSAN, M., Nath, B., Kirley, M. (2007). A Fusion Model of HMM, ANN and GA for Stock Market Forecasting, Expert Systems with Applications, 33(1): 171-180.
HASSAN, R. (2009). A Combination of Hidden Markov Model and Fuzzy Model for Stock Market Forecasting, Neurocomputing, 72: 3439-3446.
İSTANBUL STOCK EXCHANGE web page, http://www.borsaistanbul.com: http://www.borsaistanbul.com/data/Genelge/gn2013424.pdf, (Access Date: 29.01.2019).
İLARSLAN, K. (2014). Hisse Senedi Fiyat Hareketlerinin Tahmin Edilmesinde Markov Zincirlerinin Kullanılması: İMKB 10 Bankacılık Endeksi İşletmeleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Journal of Yasar University, 9(15): 6099-6260.
KARA, Y., Boyacıoğlu, M.A., Baykan, Ö.K. (2011). Predicting Direction of Stock Price Index Movement Using Artificial Neural Networks and Support Vector Machines: The Sample of the İstanbul Stock Exchange, Expert Systems with Applications, 38(5): 5311-5319.
KULA, V., & Baykut, E. (2018). BİST Şehir Endekslerinin Volatilite Yapıları ve Rejim Değişimlerinin Analizi, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 1(1): 38-59.
LÓPEZ-RUIZ, V.-R., Alfaro-Navarro, J.-L., Nevado-Peña, D. (2014). Knowledge-City Index Construction: An Intellectual Capital Perspective, Expert Systems with Applications, 41(12): 5560-5572.
LOU, H. (1995). Implementing the Viterbi Algorithm, IEEE Signal Processing Magazine, 12(5): 42-52.
NOOTYASKOOL, S., Choengtong, W. (2014). Hidden Markov Models Predict Foreign Exchange Rate, 14th International Symposium on Communications and Information Technologies (ISCIT), Incheon, 24-26 September.
ÖZ, E. (2009). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Üzerine Saklı Markov Modeli İle Bir Tahminleme, Ekonomik Yaklaşım, 20(72): 59-85.
RABINER, L. (1989). A Tutorial on Hidden Markov Models and Selected Applications in Speech Recognition, Proceedings of the IEEE, 77(2): 257-286.
SAUL, L., Jordan, M. (1995). Boltzmann Chains and Hidden Markov Models, Advances in Neural Information Processing Systems, 7: 435-442.
VASEGHI, S.V. (2007). Multimedia Signal Processing Theory and Applications in Speech, Music and Communications, England: John-Wiley & Sons Ltd.
YAPRAKLI, S., Bozma, G., Akdağ, M. (2018). BİST Şehir Endekslerinde Oynaklığın Ölçülmesi: Alternatif Ekonometrik Modellerin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 639: 67-86.