Savaşkan Cem BAHADIR

GÜLŞEN-İ ŞU’ARÂ’DA “ÖLÜM”Ü TANIMLAYAN İFADELER

Ahdî’nin 1563 yılında tertip ettiği ve içerisinde 381 şairin biyografisi barındıran Gülşen-i Şu’arâ Anadolu sahasında yazılmış ilk tezkirelerdendir. Her tezkire yazarı gibi Ahdî de kendine has üslubu ile eserini, diğer tezkire müelliflerinden ayırmaya gayret etmiştir. Hazırlanan çalışmada Ahdi’nin Gülşen-i Şu’arâ isimli tezkiresinde yer alan şair biyografileri incelenerek bahsi geçen metinlerde “ölüm” ve “ölüm”ü tanımlayan ifadeler tespit edilmeye çalışılmıştır. Gülşen-i Şu’arâ, daha önce yayımladığımız, Âşık Çelebi’nin tezkiresinde ölümü inceleyen “Meşâ’irü’ş-Şuarâ’da “Ölüm”ü Tanımlayan İfadeler- I ve II”, isimli makalelerin sonuç bölümünde belirtildiği gibi on altıncı yüzyılda yazılmış şuara tezkirelerinin ölüm kavramı etrafında incelenmesi noktasında ele alınan diğer tezkiredir. Çalışma neticesinde Ahdî’ nin de tıpkı Âşık Çelebi gibi bir şairin ölümü hakkında bilgi verirken farklı kelimeleri kullandığı bazen de ölüm kavramını tasvirlere yer vererek okuyucuya aktardığı görülmüştür. Çalışma iki bölüm olarak düzenlenmiştir. İlk bölümde Ahdî’nin ölüm kavramını basit ifadelerle tasvir ettiği şair biyografilerine ikinci bölümde ise ölümün sanatlı ifadelerle tasvir edildiği şair biyografilerine yer verilmiştir. Çalışmanın içeriğini zenginleştirmek amacıyla Gülşen-i Şu’arâ’da yer alan ölüm ile ilgili kavramlar, daha önce hazırlanmış olan “Meşâ’irü’ş-Şuarâ’da “Ölüm”ü Tanımlayan İfadeler- I ve II” isimli makalelerde yer alan ölümü tanımlayan ifadelerle birlikte tablolar halinde okuyucuya sunulmuş ve bu şekilde bir karşılaştırma yapılmaya çalışılmıştır. Bu sayede ölüm kavramı etrafında şekillenmiş olan kelime kadrosu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şair Tezkireleri, Gülşen-i Şu’arâ, Ahdî, ölüm

PDF

___

Bahadır, Savaşkan Cem (2013). “Klasik Türk Şiirinde Bir Motif Olarak Ölüm Sonrası Aşk”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 273-294.
Bahadır, Savaşkan Cem 2018). “Meşâ’irü’ş-Şuarâ’da “Ölüm”ü Tanımlayan İfadeler-I “Ölüm”ün Basit İfadelerle Tasvir Edildiği Şair Biyografileri”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 2, 220-230.
Bahadır, Savaşkan Cem (2019). “Meşâ’irü’ş-Şuarâ’da “Ölüm”ü Tanımlayan İfadeler- II “Ölüm”ün Sanatlı İfadelerle Tasvir Edildiği Şair Biyografileri”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 10, 28-46.
Batislam, Hanife Dilek (2003). “Divan Şiirinde Âşık, Sevgili, Rakip Üçlüsü ve Ölüm”, Folklor/Edebiyat, 9 (34), 186-199.
Cebecioğlu, Ethem. (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları.
Devellioğlu, Ferit (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Doğan, Muhammet Nur (2009). Fuzûlî’nin Poetikası. İstanbul: Yelkenli Yayınları.
Durmuş, Mustafa (2012). “Ölümü Güzelleştiren Eda: Türkçe Şair Tezkireleri ile Şairnamelerde Ölüme Bakış ve Ölümün İfade Biçimleri Üzerine”, Millî Folklor, 94, 105-122. İsen, Mustafa (1997). Acıyı Bal Eylemek. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kanar, Mehmet (2000). Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Deniz Kitabevi.
Kaplan, Yunus (2010). “Divan Şiirinde Ölüm Karşısında Âşıkların İstekleri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 3-20.
Kızıltaş, Maşallah (2018). “Beliğ Tezkiresi’nde Şairlerin Ölümünün İfade Edilişi”, Turkish Studies, 13(28), 553-577.
Onay, Ahmet Talat (1993). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar. Ankara: T.D.V.Yayınları.
Öztürk, Murat (2012). “Mâtemin Keyfini Çıkarmak: Klasik Türk Şiirinde Ölümlere Duyulan Sevinçler”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (1), 1803-1823.
Sami, Şemseddin (2002). Kâmus-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Savran, Ömer (2009). “Klâsik Şiirimizde Ölüm Teması ve Ölümle İlgili Bazı Âdetler”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 170-188.
Solmaz, Süleyman (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Yazar, İlyas (2013). “Şair Tezkirelerinde Ölüm Bağlamında Dil ve Üslup Üzerine Bir İnceleme”, Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 457-466.
Yeniterzi, Emine (1999). “Divan Şiirinde Ölüme Dair Bazı Hususlar”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 115-139.