İÇEDÖNÜK VE DIŞADÖNÜK KİŞİLİK BAĞLAMINDA ŞEYYÂD HAMZÂ’NIN YÛSUF U ZÜLEYHÂ MESNEVİSİ

Günlük hayatın birçok aşamasında birbirinden farklı insan tipleriyle birlikte hayatımızı sürdürmekteyiz. Bu insanların kendilerine has psikolojik özellikleri bulunmakta ve bu özellikler onları kendilerine özgü birey olmalarını sağlamaktadır. Zaten hayatın en önemli unsuru olan insan, doğumundan ölümüne kadar geçen süre zarfında birçok yönden edebiyatın konusu olmuştur. Hayatın her köşesinde karşımıza çıkan tip ve/veya karakterler edebî eserlerde de yerini almıştır. Bu eserlerde insanın bedensel varlığıyla birlikte ruhsal durumu da irdelenmiş ve kahramanların psikolojik durumları bu eserlere doğrudan yansıtılmıştır. Hz. Yusuf’u konu edinen Yusuf u Züleyha mesnevileri edebiyatımızda oldukça rağbet görmüştür. Çalışmamızda Şeyyad Hamza’nın kaleme aldığı Yûsuf u Züleyhâ adlı mesnevisi Jung’un ortaya koyduğu dışadönük ve içedönük tipler bağlamında incelenmiştir. Mesnevide yaptığımız incelemede Jung’un sınıflandırdığı tiplerden beş tipin özelliklerini yansıtan örnekler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yûsuf ile Züleyhâ mesnevisi, Jung, İçedönük tip, Dışadönük tip

PDF

___

Akça, Hilâl (2016). Kemal Tahir'in Romanlarında Yolculuk Arketipi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi).
Akça, Hilâl (2017). Gözyaşı çeşmesi/Kırım’da son düğün romanında Jung tipolojisi. Electornic Turkish Studies- International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(22), 1-26.
Aşkın, M. (1972). İçedönüklük-Dışadönüklük Şahsiyet Vasıfları İle İdrakler Arasındaki İlişkiler. Psikoloji Çalışmaları, 10(0), 97-179.
Fordham, Freida (2008). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Say.
Gençtan, Engin (1998). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Remzi.
Güneş, Ali (2007). Edebiyat ve Toplum. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 4(13-14), 69-94.
Gürsoy, Adnan (2015). İbn Sînâ’nın Sezgi Teorisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi).
Jung, Carl Gustav (2006). Analitik Psikoloji. İstanbul: Payel.
Jung, Carl Gustav (2020). Psikolojide Tipler. İstanbul: Pinhan.
Kavut, Sevgi (2020). Carl Gustav Jung: Kavramları, Kuramları ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6(2), 681-695. doi:10.46442/intjcss.620975
Koncu, Hanife (2013). Yûsuf ve Züleyhâ. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 44, 38-40. Türkiye Diyanet Vakfı.
Kurnaz, Süleyman (2019). İçe Dönük-Dışa Dönük Kişilik Yapısı Dindarlık İlişkisi: SDÜ Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Öztürk, Zehra (2013). Züleyha. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 44, 552-553. Türkiye Diyanet Vakfı.
Snowden, Ruth (2013). Jung Kilit Fikirler. (K. Atakay, Çev.) İstanbul: Optimist.
Stevens, Anthony (2014). Jung. (N. Örge, Çev.) İstanbul: Dost.
Tokyay, Nefrin (2011). Perseus kahramanlık mitinin arketipsel sembollerle incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 193-205.