Kader Mert, Sena Dilek Aksoy, İbrahim Çetin

Vicdan Stresi Ölçeği’nin Türkçe Geçerlilik Güvenilirliği

Amaç: Bir iç ses olarak tanımlanan vicdan, hem özel hem de mesleki yaşamı etkileyen etiğin temel taşlarından biridir. Kültür, sosyal koşullar, toplum, benlik, kişilik özellikleri vicdanı etkiler. Sağlık çalışanlarında vicdan stresinin değerlendirilmesi, vicdani rahatsızlıklara bağlı duygu ve davranışlarını anlamamıza ve bunun sonucu ortaya çıkabilecek sorunları çözmemize yardımcı olabilir. Araştırmada, Glasberg ve ark. tarafından 2006 yılında geliştirilmiş olan Vicdan Stresi Ölçeği’nin ülkemiz için geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. Yöntem: Bu araştırma metodolojik türde bir çalışmadır. Ölçek, 9 maddeli 6’lı likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin değerlendirmesinde “Asla” (0 puan); “6 ayda birden az” (1 puan); “6 ayda birden fazla” (2 puan); “her ay” (3 puan); “her hafta” (4 puan); “her gün” (5 puan) olarak puanlandırılmaktadır. Ölçekten alınan puanın yüksek olması, vicdan stresinin yüksek olduğunu göstermektedir. Ölçeğin geçerlilik güvenilirlik çalışması için Glasberg ve arkadaşlarından öncelikle yazılı izin alınmış ardından ölçek üç uzman tarafından Türkçe’ ye ve farklı üç uzman tarafından da Türkçe’ den İngilizce ye çevrilmiştir. Ayrıca ölçeğin kapsam geçerliliği de hemşirelik alanında görev yapan öğretim üyeleri (n:13) tarafından değerlendirilmiştir. Araştırma için etik kurul onayı alınmıştır. Araştırmanın evrenini bir üniversite hastanesinde çalışan toplam 270 hemşire,örneklemini ise çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 253 hemşire oluşturmuştur. Veriler Ocak-Eylül 2018 tarihleri arasında toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak Vicdan Stresi Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Ölçeğin kapsam geçerliliği değerlendirme puanları; Kendall’s W testi ile analiz edildiğinde; uzman görüşleri arasında istatistiksel olarak fark olmadığı (Kendall’s W: 0,072; p:0,489>0,05) bulunmuştur. Ölçeğin madde analizinde madde toplam korelasyon değerleri 0,28 ile 0,52 arasındadır. Faktör analizi sonucunda maddelerin iki faktör altında toplandığı bulunmuştur. Ölçeğin genel Cronbach Alpha değeri 0,74’dür.Sonuç: Vicdan Stresi Ölçeği, Türkiye’deki sağlık çalışanlarının vicdan stresini değerlendirmede ölçüm aracı olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık çalışanları, Vicdan, vicdan stresi

Validity and Reliability of the Turkish Version of the Stress of Conscience

Objective: Conscience, defined as an inner voice, is one of the cornerstones of ethics affecting both private and professional life. Culture, social conditions, society, self, and personality traits affect conscience. Assessing the stress of conscience in health workers can help us understand the feelings and behaviors related to stress of conscience and to solve the resulting problems. The aim of this study was to conduct validity and reliability tests of the Stress of Conscience Questionnaire developed by Glasberg et al. in 2006.Methods: This is a methodological study. The instrument consists of nine items scored on a 6-point Likert scale ranging from “never” (0), through “less than once every six months” (1), “more than once every six months” (2), “every month” (3), “every week” (4), to “every day” (5). Higher scores indicate higher levels of stress of conscience. For the validity and reliability study of the scale, written permission was obtained from Glasberg et al. The original English version the scale was translated into Turkish by three experts, and the translated version was then back-translated into English by three different experts. Also, the content validity of the scale was evaluated by faculty members working in the field of nursing (n: 13). Ethics committee approval was obtained for the study. The population of the study consisted of 270 nurses working in a university hospital and the sample consisted of 253 nurses who voluntarily accepted to participate in the study. Data were collected between January and September 2018. Conscience Stress Scale was used as data collection tool.Results: The content validity scores for the scale were analyzed using Kendall’s W, and the results suggested no statistically significant difference between the experts’ opinions (Kendall’s W: 0.072; p=0.489>0.05). The item-total correlation values in the item analysis of the scale were between 0.28 and 0.52. The factor analysis showed that the items loaded on two factors. The overall Cronbach's alpha value of the scale was 0.74.Conclusion: The Stress of Conscience Questionnaire can be used as a measurement tool to assess the stress of conscience of health workers in Turkey.

Keywords:

Health workers, Conscience, stress of conscience,

PDF

___

Ulaş SE, Uzun E, Güçlü B. Felsefe sözlüğü. 1. Baskı. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları; 2002.
Akın C. Cengiz Aytmatov’un eserlerinde vicdan. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2015;4(4);1561-1567.
Dahlqvist V,Eriksson S, Glasberg AL, ve ark. Development of the perceptions of conscience questionnaire. Nurs Ethics. 2007;14(2):181–193. doi: 10.1177/0969733007073700.
Ahlin J, Ericson-Liedman E, Norberg A, Strandberg G. Revalidation of the Perceptions of Conscience Questionnaire (PCQ) and the Stress of Conscience Questionnaire (SCQ). Nurs Ethics. 2012;19(2):220-232. doi: 10.1177/0969733011419241.
Aksoy SD, Mert K, Çetin İ. Sağlık bakım hizmetlerinde vicdan algısı. İçinde: Sarıipek DB, Yenihan B, ed. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Yeni Yaklaşımlar ve Eğilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları; 2018.
Glasberg AL, Eriksson S, Dahlqvist V, ve ark. Development and Initial Validation of the Stress of Conscience Questionnaire. Nurs Ethics. 2006;13(6):633-648. doi: 10.1177/0969733006069698.
Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 2.baskı. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım; 2005.
Polit DF, Back CT. The content validity index: Are you sure you know what's being reported? critique and recommendations. Res Nurs Health. 2006;29:489–497. doi: 10.1002/nur.20147.
Rutherford-Hemming T. Determining content validity and reporting a content validity ındex for simulation scenarios. Nurs Educ Perspect. 2015;36(6):389–393. doi: 10.5480/15-1640.
SPSS – Kendall’s concordance coefficient W. https://www.spss-tutorials.com/spss-kendalls-concordance-coefficient-w/. 19 Haziran 2019’da erişildi.
Karagoz Y. The power and effectiveness of nonparametric techniques. Electronic Journal of Social Sciences. 2010;9(33):18-40.
Yaşlıoğlu MM. Factor analysis and validity in social sciences: application of exploratory and confirmatory factor analyses. Istanbul University Journal of the School of Business(IUJSB). 2017;46:74-85..
Saracli S. An application on comparison the extracting methods in factor analysis. Journal of Duzce University Institute of Health Sciences. 2011;1(3):22-26.
Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. 4. Baskı. Boston: Allyn and Bacon; 2000.
Ahlin J, Ericson-Lidman E, Norberg A, Strandberg G. A comparison of assessments and relationships of stress of conscience, perceptions of conscience, burnout and social support between healthcare personnel working at two different organizations for care of older people. Scand J Caring Sci. 2015;29: 277–287. doi:10.1111/scs.12161.
Cronbach LJ. Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika. 1951;16(3):297–334. doi:10.1007/BF02310555.
Kilic S. Cronbach’s alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders (JMOOD). 2016;6(1):47. doi:10.5455/jmood.20160307122823.
Kula Kartal S, Mor Dirlik E. Geçerlik kavramının tarihsel gelişimi ve güvenirlikte en çok tercih edilen yöntem: Cronbach Alfa Katsayısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016;16(4):1865-1879.
Sijtsma K. On theuse, the misuse, and the very limited usefulness of cronbach’s alpha. Psychometrika. 2009;74(1):107–120. doi:10.1007/s11336-008-9101-0.
Field A. Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. 4.Baskı. California: SAGE Publications Ltd; 2013.
DeVon HA, Block ME, Moyle-Wright P, ve ark. A Psychometric toolbox for testing validity and reliability. Journal Of Nursing Scholarship. 2007;39:155-164. doi: 10.1111/j.1547-5069.2007.00161.x.
Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 3.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık; 2003.
Aksoy SD, Dutucu N, Özdilek R, Bektaş HA, Keçeci A. Gebelik Stresi Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;5(1):11-15. doi:10.30934/kusbed.467716.