Zinnur YILMAZ, Mustafa Bünyamin KARAGÖZOĞLU, Berk KÖKER, Sefa Furkan SELÇUK

KİRLETİCİ PARAMETRELERİN ATMOSFERDEKİ YOĞUNLUKLARINA DAİR SINIR DEĞERLER: ÖRNEK ÇALIŞMA MUŞ İLİNİN HAVA KİRLİLİĞİ

Hem iklim değişikliğinin bir girdisi, hem de bir çıktısı durumunda olan hava kirliliği, canlı yaşantısını ve çevresel dengeyi etkileyen önemli bir çevre sorunudur. Hava kirliliği canlı sağlığına ve çevreye olumsuz yönde etki etmektedir. Avrupa’da hava kirletici sınır değerleri son on yıllarda önemli ölçüde düşürülmüş ve bu durum hava kalitesinde iyileşme ile sonuçlanmıştır. Fakat hala hava kirleticilerin değerleri oldukça yüksektir ve hava kalitesiyle olan sorunlar devam etmektedir. Yasal düzenlemelerle belirlenen hava kirleticilere ait ölçülen değerler düzenli ve planlı olarak izlenmeli, canlı sağlığını olumsuz yönde etkilediği zaman acil müdahale mekanizmaları devreye girmelidir. Bu nedenle çalışmada 2012- 2021 yılları arasında Muş ilinin hava kalitesi düzeylerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada PM10 ve SO2 parametrelerin yıl, mevsim, ay, gün ve saatlik değerleri olarak hesaplanmış ve ölçümler birbirleriyle karşılaştırılmıştır. PM10 (40 µg m-3) ve SO2 (20 µg m-3) değerlerinin Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirlenen yıllık ortalama değerleri genellikle aştığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hava Kirliliği, PM10, SO2, sınır değer

Limit Values for the Density of Pollutant Parameters in the Atmosphere: Sample Study Air Pollution of Mus Province

Air pollution, which is both an input and an output of climate change, is an important environmental problem that affects living life and environmental balance. Air pollution has a negative effect on live health and the environment. Air pollutant limit values in Europe have been significantly reduced in recent decades, resulting in improved air quality. But the values of air pollutants are still quite high and problems with air quality continue. The measured values of air pollutants determined by legal regulations should be monitored regularly and planned, and emergency response mechanisms should be put in place when it adversely affects live health. Therefore, in this study, it is aimed to determine and evaluate the air quality levels of Mus province between 2012 and 2021. In the study, PM10 and SO2 parameters were calculated as year, season, month and hourly values and measurements were compared with each other. PM10 (40 μg m-3) and SO2 (20 μg m-3) were generally found to exceed the annual average values set out in the Air Quality Assessment and Management Regulation.

Keywords:

Air Pollution, PM10, SO2, limit value,

PDF

___

[1] WHO, Health topics, Air pollution. https://www.who.int/health-topics/air-pollution, (Erişim Tarihi: 20.03.2022)
[2] TMMOB Çevre Mühendisleri Odası., Hava Kirliliği Raporu-2018. TMMOB Çevre Mühendisleri Odası, 2019.
[3] Garipağaoğlu, N., Türkiye’de Hava Kirliliği Sorununun Coğrafi Bölgelere Göre Dağılımı. Doğu Coğrafya Dergisi. 9 57–77, 2016.
[4] Çiçek, İ., Türkoğlu, N. ve Gürgen, G. Ankara’da Hava Kirliliğinin İstatistiksel Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 14 (2), 1–18, 2004.
[5] Zencirci, S.A. ve Işıklı, B. Hava Kirliliği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2 (2), 24–36, 2017.
[6] Mage, D., Ozolins, G., Peterson, P., Webster, A., Orthofer, R., Vandeweerd, V. ve ark., Urban air pollution in megacities of the world. Atmospheric Environment. 30 (5), 681–686, 1996.
[7] The Organization for Economic Co-operation and Development (OECD), OECD Environmental Outlook to 2050. OECD Publishing, 2012.
[8] Sezer Turalıoğlu, F., Nuhoğlu, A. ve Bayraktar, H., Impacts of some meteorological parameters on SO2 and TSP concentrations in Erzurum, Turkey. Chemosphere. 59 (11), 1633–1642, 2005.
[9] Cavkaytar, Ö., Soyer, Ö.U. ve Şekerel, E., Türkiye’de Hava Kirliliğinden Kaynaklanan Sağlık Sorunları. Hava Kirliliği Araştırmaları Dergisi. 2 (4), 105–111, 2013.
[10] Kim, K.-H., Kabir, E. ve Kabir, S., A review on the human health impact of airborne particulate matter. Environment International. 74 136–143, 2015.
[11] Hooyberghs, J., Mensink, C., Dumont, G., Fierens, F. ve Brasseur, O.A, neural network forecast for daily average PM10 concentrations in Belgium. Atmospheric Environment. 39 (18), 3279–3289, 2005.
[12] Unal, Y.S., Toros, H., Deniz, A. ve Incecik, S., Influence of meteorological factors and emission sources on spatial and temporal variations of PM10 concentrations in Istanbul metropolitan area. Atmospheric Environment, 45 (31), 5504-5513.
[13] Nava, S., Lucarelli, F., Amato, F., Becagli, S., Calzolai, G., Chiari, M. ve ark., Biomass burning contributions estimated by synergistic coupling of daily and hourly aerosol composition records. Science of The Total Environment. 511 11–20, 2015.
[14] T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cevresagligi-ced/ced-birimi/hava-kirlili%C4%9Fi-ve-sa%C4%9Fl%C4%B1k-etkileri.html#:~:text=Partik%C3%BCl%20boyutu%20ile%20sa%C4%9Fl%C4%B1k%20%C3%BCzerindeki,alveollerden%20intrakapiller%20aral%C4%B1%C4%9Fa%20diff%C3%BCze%20olmaktad%C4%B1r. (Erişim Tarihi: 15.03.2022)
[15] Turgut, D. ve Temiz, İ., Time Series Analysis and Forecasting For Air Pollution In Ankara: A Box-Jenkins Approach. Alphanumeric Journal. 3 (2), 131–138, 2015.
[16] Babin, S., Burkom, H., Holtry, R., Tabernero, N., Davies-Cole, J., Stokes, L. ve ark., Medicaid patient asthma-related acute care visits and their associations with ozone and particulates in Washington, DC, from 1994-2005. International Journal of Environmental Health Research. 18 (3), 209–221, 2008.
[17] Tecer, L.H., Tomac, N., Karaca, F., Kaplan, A., Tuncer, T. ve Aydin, H., The evaluation of the effect of air pollution on the health status of children in Zonguldak City, Turkey. International Journal of Environment and Pollution. 39 (3–4), 352–364, 2009.
[18] Thi Nguyen, H. ve Kim, K.-H., Evaluation of SO2 pollution levels between four different types of air quality monitoring stations. Atmospheric Environment. 40 (36), 7066–7081, 2006.
[19] Santosa, S.J., Okuda, T. ve Tanaka, S., Air Pollution and Urban Air Quality Management in Indonesia. CLEAN – Soil, Air, Water. 36 (5–6), 466–475, 2008.
[20] Park, S.U., In, H.J., Kim, S.W. ve Lee, Y.H., Estimation of sulfur deposition in South Korea. Atmospheric Environment. 34 (20), 3259–3269, 2000.
[21] WHO. Air quality guidelines for Europe. World Health Organization. Regional Office for Europe, 2000.
[22] T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Hava Kalitesi İzleme İstasyonları Web Sitesi, 2022.
[23] Kartal, S. ve Özer, U., Determination and Parameterization of Some Air Pollutants as a Function of Meteorological Parameters in Kayseri, Turkey. Journal of the Air & Waste Management Association. 48 (9), 853–859, 1998.
[24] Akdi, Y., Okkaoğlu, Y., Gölveren, E. ve Yücel, M.E., Estimation and forecasting of PM10 air pollution in Ankara via time series and harmonic regressions. International Journal of Environmental Science and Technology. 17 (8), 3677–3690, 2020.
[25] Koşan, Z., Kavuncuoğlu, D., Çalikoğlu, E.O. ve Yerli̇, E.B., Evaluation of air pollution by PM10 and SO2 levels in Erzurum province, Turkey: Descriptive study. Journal of Surgery and Medicine. 2 (3), 265–268, 2018
[26] Das, A.V. ve Basu, S., Environmental and Air Pollution Factors Affecting Allergic Eye Disease in Children and Adolescents in India. International Journal of Environmental Research and Public Health. 18 (11), 5611, 2021.
[27] Xue, W., Zhan, Q., Zhang, Q. ve Wu, Z., Spatiotemporal Variations of Particulate and Gaseous Pollutants and Their Relations to Meteorological Parameters: The Case of Xiangyang, China. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17 (1), 136, 2020.
[28] Li, R., Wang, Z., Cui, L., Fu, H., Zhang, L., Kong, L. ve ark., Air pollution characteristics in China during 2015–2016: Spatiotemporal variations and key meteorological factors. Science of The Total Environment. 648 902–915, 2019.
[29] Garipağaoğlu, N., Türkiye Ortam Sorunları Coğrafyası: İstanbul, 2011.
[30] Şahin, C., Hava Kirliliği ve Hava Kirliliğini Etkileyen Doğal Çevre Faktörleri. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Araştırmaları Dergisi. 1 (1), 27–45, 1989.