Adorno’nun Hegel ve Marx’ın diyalektik görüşünü eleştirisi üzerine bir inceleme

Bu çalışmada Adorno’nun Hegel’in ve Marx’ın diyalektik görüşlerini eleştirisi üzerinde durulacaktır. Adorno’ya göre Hegel, diyalektik süreci bir olumlama ile bitirir. Yani Hegel, olumsuzlamayı son noktada bir olumlamaya varmak için kullanır. Keza, Marx da, aynı şekilde olumsuzlamanın olumsuzlanması düşüncesi bağlamında Hegel ile aynı görüşleri paylaşır. O da, toplumsal süreci bir son noktaya taşır ve komünist toplumda sona erdirir. Marx, Hegel’den farklı olarak, devleti toplum içerisinde eritmeye çalışsa bile, sonuçta diyalektiği bir olumlamaya feda eder. Ama, Adorno’ya göre, diyalektik sonu olmayan bir süreçtir. Diyalektik kendini bir sonla bağlamaz; bu, daha çok, “ucu açık” bir sürece tekabül eder. Bu süreçte, diyalektik, bir sonla bağlanmadan, sürekli olarak var olur.

An inquiry on Adorno’s critique on Hegel’s and Marx’s dialectics

In this study will analyze Adorno’s critique on Hegel’s and Marx’s dialectics. According to Adorno, Hegel ties up the dialectical process with an affirmation. This means that Hegel uses negation in order to reach up to an affirmation in the end. Also Marx shares the same ideas with Hegel in the context of negation of negation. He also brings the social process to an end point and completes it within communist society. Although Marx tries to melt down the state within the society, which is different form Hegel, in the end, he sacrifices dialectics to an affirmation. But according to Adorno, dialectics is a process which does not have an end. Dialectics does not tie itself with an end, this, mostly corresponds to an open-ended process. In this process, dialectics exists continuously without tied up with an end.

PDF

___

ADORNO, T. W. (1971) Zur Metakritik der Erkenntnistheorie und Drei Studien zu Hegel, Erste Auflage, Suhrkamp verlag Frankfurt am Main.
ADORNO, T. W. (1973a) Philosophische Frühschriften, Erste Auflage Suhrkamp verlag Frankfurt am Main.
ADORNO, T. W. (1973b) Negative Dialectics, (Trans: E. B. Ashton), New York: The Continuum Pulishing Company.
ADORNO, T. W. (1975a) Negative Dialektik, Erste Auflage, Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main.
ADORNO, T. W. (1975b) Philosophie der neuen Musik, Erste Auflage, Suhrkamp verlag Frankfurt am Main.
ADORNO, T. W. (1977) Kulturkritik und Gesellschaft II, Erste Auflage, Suhrkamp verlag Frankfurt am Main.
ADORNO, (2003a) T. W. “Neden Hâlâ Felsefe”, (Çev.: Ali Kaftan), Cogito, sayı 36, ss.184-199, İstanbul: YKY.
ADORNO, T. W. (2003b) Minima Moralia, Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main.
ADORNO, T. W. (2005) Minima Moralia, (Çev.: Orhan Koçak-Ahmet Doğukan), İstanbul: Metis Yayınları.
ADORNO, T. W. (2007) Vorlesung über Negative Dialektik, Erste Auflage, Suhrkamp verlag Frankfurt am Main.
ALFORD, C. F. (2004) “Totalitenin Karşıtı: Levinas ve Frankfurt Okulu” (Çev.: H. Emre, Bağçe) İdeolojiler 1, İstanbul: Doğu-Batı Yayınları Sayı 28, ss. 129-54.
BERNSTEIN, J. M. (2004) “Negative Dialectic as Fate: Adorno and Hegel”, The Cambridge Companion to Adorno, (Edit.: Gary Gutting), ss. 19-50, New York: Cambridge University Press.
BOTTOMORE, T. (1997) Frankfurt Okulu, (Çev.: Ahmet Çiğdem), İstanbul: Vadi Yayınları.
CEMAL, M. (1999) “Hegel’in Diyalektiği ve Olumsuz Diyalektik”, Adorno Bir Giriş, (Çev.: Mustafa Cemal), ss. 95-116, İstanbul: Belge Yayınları.
COLLINGWOOD, R. G. (1990) Tarih Tasarımı, (Çev.: Kurtuluş Dinçer), İstanbul: Ara Yayıncılık.
DELLALOĞLU, B. F. (2003) “Adorno ve Yapıtı”, Cogito, sayı 36, ss. 37-64, İstanbul: YKY.
HEGEL, G. W. (1986a) Phänomenologie des Geistes, Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main, Erste Auflage.
HEGEL, G. W. (1986b) Wissenschaft der Logik I, Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main, Erste Auflage.
HEGEL, G. W. (1986c) Grundlinien der Philosophie des Rechts, Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main, Erste Auflage.
HEGEL, G. W. (1991) Hukuk Felsefesinin Prensipleri, (Çev.: Cenap Karakaya), İstanbul: Sosyal Yayınları.
HEGEL, G. W. (2004) Tinin Görüngübilimi, (Çev.: Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
HEGEL, G. W. (2008) Mantık Blimi, (Çev.: Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
HORKHEIMER, M.-ADORNO, T. W. (1995) Aydınlanmanın Diyalektiği I, (Çev.: Oğuz Özügül), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
HYPPOLITE, J. (1969) Studies on Marx and Hegel, (Trans.: John O’Neill), New York: Basic Boks.
JARVIS, S. (2004) “Adorno, Marx, Materialism”, The Cambridge Companion to Adorno, (Edited by Gary Gutting), ss.79-100, Cambridge New York: University Press.
JAY, M. (1989) Diyalektik İmgelem, (Çev.: Ünsal Oskay), İstanbul: Ara Yayıncılık.
JAY, M. (2001) Adorno, (Çev.: Ünsal Oskay), İstanbul: Der Yayınları.
KRAHL, H. J. (1999) “Adorno’nun Siyasi Çelişkisi” (Çev.: Müge Gürsoy Sökmen), İstanbul: Defter, Sayı 37, ss. 131-4.
MARX, K. (1990) Kapital Cilt III, (Çev.: Alaattin Bilgi), Ankara: Sol Yayınları.
MARX, K. (2000) 1844 EL Yazmaları, (Çev.: Murat Belge), İstanbul: Birikim Yayınları.
MARX, K. (2004) Alman İdeolojisi, (Çev.: Sevim Belli-Ahmet Kardam), Ankara: Sol Yayınları.
MARX, K. – ENGELS, F. (1998) Komünist Manifesto, (Çev.: Muzaffer Erdost), Ankara: Sol Yayınları.
MARX, K. – ENGELS, F. (2002) Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi, (Çev.: Barışta Erdost), Ankara: Sol Yayınları.
SCHEIFELBEIN, P. (1999) “Adorno’nun Olumsuz Diyalektiği”, Adorno Bir Giriş, (Çev.: Mustafa Cemal), ss. 73-84, İstanbul: Belge Yayınları.
SOYKAN, Ö. N. (2003) “Adorno ve Yapıtı”, Cogito, sayı 36, İstanbul: YKY, ss. 37-64.
TIEDEMANN, R. (1997) “Concept, Image, Name: On Adorno’s Utopia of Knowledge”, The Semblance of Subjectivity Essays in Adorno’s Aesthetic Theory (Edit.: Tom Huhn and Lambert Zuidervaart), Massachusetts Institute of Technology, ss.123-45.
Van REIJEN, W. (1999) Adorno Bir Giriş, (Çev.: Mustafa Cemal), İstanbul: Belge Yayınları.
WHITEBOOK, J. (2004) “Weighty Objekts: On Adorno’s Kant-Freud Interpretation”, The Cambridge Companion to Adorno, (Edit.: Gary Gutting), New York: Cambridge University Press, ss.51-78.
ZEYTİNOĞLU, E. (2003) “Theodor Adorno’nun Sanat Tanımı ve Protesto”, Cogito, sayı 36, ss. 244-54, İstanbul: YKY.