Tarihî Kuzey Hindistan’da bulunan arkeolojik buluntular ve onların Köktürkler’le özdeştirilmesi üzerine

Bugünün Kuzey-Doğu Afganistan, Gandhara (Pakistan) ve Keşmir gibi tarihi-kültürel bölgelerini içeren tarihi Kuzey Hindistan’da buralarda hüküm süren Kuşan (m.ö. 2 – m.s. 3 yy.), Hiyonit (4.-5. yy.), Eftalit (Ak-Hun; 5.-6. yy.) devletleri döneminde Eski Türk kültür aksanı az çok hissedilmeye başlamış, Köktürk Kağanlığı döneminde ise bu durum daha netlik kazanmıştır. Bu bölgelerin büyük bir kısmı 6. yüzyılın sonu – 7. yüzyılın başlarına doğru Köktürk Kağanlığı’nın eli altına geçmiş, 640’lı yıllarda ise Kabül merkezli Köktürk asıllı Kabül Tegin-Şahları sülalesi oluşarak ta 844 yılına kadar Kuzey Hindistan yönetiminde bulunduğu bilinir. Başta Çin kaynakları olmak üzere çeşitli dillerdeki kaynaklarda işbu sülalenin Budda inancını benimsediği ve onun koruculuğunu üstlendiği kaydedilir. Bugünlerde adı geçen bölgelerde bulunan birçok İslamöncesi kültür ve sanat eserleri (tapınaklar, duvar resimleri, evraklar, heykel, yazı, sikke ve s.)nin Kabül Tegin-Şahları’la ilişkilendirilmesi onların Eski Türk tarihi açısından araştırılmasını, onları ihtiva eden yayınlar (araştırma, kitap, makale albüm, katalog) yapılmasını gerektirmektedir

Anahtar Kelimeler:

Kuzey Hindistan, Pakistan, Afganistan, Kabulistan, Gandhara, Keşmir, Köktürk Kağanlığı, Kabul Tegin-Şahları, Tegin, Hatun, Elteber

Tarihî Kuzey Hindistan'da bulunan arkeolojik buluntular ve onların Köktürkler'le özdeştirilmesi üzerine

In todays North-Eastern Afghanistan, Ghandhara (Pakistan) and Kashmir which were the historical-cultural regions of ancient Northern India where reigned the states of the dynasties such as the Kushanids (2 Cent. BC – 3 Cent. AD), the Hiyanids (4-5th Cent. AD), the Ephthaliths (Ak-Hun; 5-6th Cent. AD) there felt even a little the accent of an Old Turkic culture, and during the period of the Western Turkic Khaganate it was mostly gained clarification. These, aforementioned regions were passed into the rule of the Western Turkic Kaghanate up to the end of the 6th Cen. – the beginning of the 7th Cent. And in 640ths they were began to be under the rule of the Turkic-rooted dynasty called the Kabul Tegin Shakhs (whose capital was Kabul city) till 840ths were under the reign of the Northern India. First of all in Chinese sources and later in sources of various languages there is information that this dynasty believed in the Budda and cared it. Nowadays, in abovementioned regions it is needed to investigate some of works on pre-Islamic culture and arts (monuments, tombs, wall pictures, documents, statues, written monuments, writings, coins and etc.) due to they belong to the Tegin-Shahs dynasty and they should be looked through the prism of the Old Turkic history and one might be prepared certain artilces, publications enlightening them

Keywords:

-,

PDF

___

Babayar, Gaybullah (2007), Köktürk Kağanlığı sikkeleri Кatalogu. TİKA, Ankara.
Dani, Ahmad (1995), Peshawar: Historic city of the frontier, Lahor.
Durak, Neslihan (2008), “ Hindistan’da Saka, Kuşan ve Akhunlar”, Tarihte Türk - Hint İlişkileri Sempozyumu Bildirileri, Ankara.
Ekrem, Erkin (2003), Hsüan-Tsang Seyahetnamesi’ne göre Türkistan (Basılmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ecsedy, Ildiko. Sundermann, Werner (1996), “The Rise of the Turk Power. History of Humanity. Scientific and Cultural Development. Vol.III”, From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD, Ed. By Joachim Hermann, Erik Zürcher, Paris: UNESCO.
Esin, Emel (1972a), “Tös and Moncuk. Notes on Turkish flag-pole finials”, Central Asiatic Journal, Vol. XI, Wiesbaden.
Esin, Emel (1972b), “Butan-I Halaç (M.VIII.-X yüzyillarda Halaç kültürünün sanat eserlerinde akisleri)”, Türkiyat Mecmuası, Cild XVII, Istanbul.
Esin, Emel (1973), ““KÜN-AY”(Ay-Yıldız motifinin Proto-Türk devirden Hakanlılara kadar ikonografısi)”, VII. Türk Tarih Kongresi. Kongreye sunulan bildiriler, I. Cilt, Ankara.
Esin, Emel (1978), İslâmiyetten önceki Türk Kültür târîhi ve İslâma Giriş, İstanbul.
Gibb, Hamilton (1930), Orta Asya’da Arap fütuhatı, İstanbul.
Göbl, Robert (1967) Dokumente zur Geschihte der Iranischen Hunnen in Baktrien und Indien, Band I. Wiesbaden.
Harmatta, Janos. Litvinsky, Boris (1996), “Tokharistаn and Gandhāra under Western Türk Rule (650-750)”, History of Civilizations of Central Asia, Part III, Paris. Kurbanov, Aydogdy (2010), The Hephthalites: Archaeological and Historical analysis. PhD thesis submitted to the Department of History and Cultural Studies of the Free University, İllustrations, Berlin.
Kuwayama, Shoshin (1999), Historical notes on Kapisi and Kabul in sixth-eighth centuries, Zinbun, Annals of the Institute for Research in Humanities, Kioto University, 1999, No. 34. Part.1.
Sims-Williams, Nicholas (2000), Bactrian Dokuments from Northern Afghanistan I. Legal and Economic Dokuments, Oxford.
Sims-Williams, Nicholas (2011), “Turks and other peoples in the Bactrian documents”, Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290 Yılı (720-2010) – From Ötüken to İstanbul, 1290 Years of Turkish (720-2010). 3-5 Aralık, İstanbul / 3th – 5th December 2010, İstanbul.