Malatya İli ve İlçelerinde Çevresel Gama Radyasyonunun Ölçümü, Doz Hızı ve Ömür Boyu Kanser Riski Değerlendirmesi

Bu çalışmada, Malatya ilinde, 15 farklı noktada, gama doz hızı ölçümleri yapılmıştır. Ölçümler, her noktada hem yerde hem de yerden 1 m yükseklikte alınmıştır. Gama doz hızı ölçümleri NaI (Tl) kristaline sahip taşınabilir bir sintilasyon sayacı kullanılarak yapılmıştır. Gama doz hızlarına (DR) ek olarak, yıllık etkin doz oranları (YEDO) ve ömür boyu kanser riski (ÖBKR) değerleri de hesaplanmıştır. Yerden 1 m yükseklikte DR, YEDO ve ÖBKR için elde edilen ortalama değerler, sırasıyla, 48,47 nGy/h, 58,18 µSv/y ve 0,2110-3 olarak hesaplanmıştır. Bu çalışmada sunulan sonuçlar, Türkiye’nin farklı bölgelerinde yapılan benzer çalışmaların sonuçları ve UNSCEAR tarafından verilen dünya ortalama değerleri ile karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sintilasyon sayacı, Gama doz hızı, Yıllık etkin doz, Kanser riski

Environmental Gamma Radiation Measurement, Dose Rate and Lifetime Cancer Risk Assessment in Malatya Province and its Districts

In this study, gama dose rate measurements were made at 15 different points in Malatya. Measurements were taken at each point both on the ground and at a height of 1 m above the ground. Gamma dose rate measurements were made using a portable scintillation counter with a NaI (Tl) crystal. In addition to gamma dose rates (DR), annual effective dose rates (YEDO) and lifetime cancer risk (ÖBKR) values were also calculated. The mean values obtained for DR, YEDO and ÖBKR at 1 m above the ground were calculated as 48.47 nGy/h, 58.18 µSv/y and 0.2110-3, respectively. The results presented in this study were compared with the results of similar studies conducted in different regions of Turkey and the world average values given by UNSCEAR.

Keywords:

Scintillation counter, Gamma dose rate, Annual effective dose, Cancer risk,

PDF

___

Al-Azmi, D. 2013. Performance of some handheld dosimeters used for gamma-ray ambient dose rate measurements. International Journal of Low Radiation, 9(2), 95- 109.
Bal, S. S., and Karatepe, Ş. (2015). Determination of environmental gamma radiation in Bitlis. The European Physical Journal Web of Conferences, 100, 04002.
Bal, S. Ş., Karatepe, Ş., Kuluöztürk, M. F., Yılmaz, E., and Kurşat, M. (2018). The annual change of environmental gamma radiation in Bitlis. Bitlis Eren University Journal of Science and Technology, 8(1), 19–23.
Beretka, J., and Mathew, P. J. (1985). Natural radioactivity of Australia building materials industrial wastes and byproducts. Health Physics, 48, 87–95.
Çimen, O., Corcoran, L., Kuebler, C., Simonetti, S. S., and Simonetti, A. (2020). Geochemical, stable (O, C, and B) and radiogenic (Sr, Nd, Pb) isotopic data from the Eskişehir-Kızılcaören (NW-Anatolia) and the Malatya-Kuluncak (E-central Anatolia) F-REE-Th deposits, Turkey: Implications for nature of Carbonate-Hosted Mineralization. Turkish Journal of Earth Sciences, 29, 798-814.
Durusoy, A., and Yıldırım, M. (2017). Determination of radioactivity concentrations in soil samples and dose assessment for Rize province, Turkey. Journal of Radiation Research and Applied Sciences, 10,348-352.
European Commission (EC), 1999. Radiation Protection Unit, Radiological Protection Principles Concerning the Natural Radioactivity of Building Materials. Radiation Protection, 112.
Ereeş, F. S., Aközcan, S., Parlak, Y., Çam, S. (2005). Assessment of dose rates around Manisa (Turkey). Radiation Measurements, 41, 598-601.
Farai, I. P., and Vincent, U. E. (2006). Outdoor radiation level measurement in Abeakuta Nigeria, by Thermoluminescent Dosimetry. Nigeria Journal Physics, 18(1), 121-123.
Gezelge, M. (2017). Tokat-Zile ilçesine ait topraktaki doğal fon radyasyonunun tespiti. KastamonuÜniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 60s, Kastamonu.
Gholami, M., Mirzaei, S., and Jomehzadeh, A. (2011). Gamma background radiation measurement in Lorestan province, Iran. International Journal of Radiation Research, 9(2), 89–93.
International Commission on Radiological Protection (ICRP), 1990. Recommendations of the International Commission on Radiological Protection. ICRP Publication 60, 21, 1–3.
Kam, E., Bozkurt, A., Ilgar, R. (2010). A study of background radioactivity level for Canakkale. Turkey. Environmantal Monitoring and Assessment, 168, 685– 690.
Kapdan, E., Varinlioglu, A., and Karahan, G. (2011). Radioactivity levels and health risks due to radionuclides in the soil of Yalova, Northwestern Turkey. International Journal of Environmental Research, 5(4), 837-846.
Karahan, G., and Bayülken, A. (1999). Assessment of gamma dose rates around Istanbul (Turkey). Journal of Enviromental Radioactivity, 47(1999), 213- 221.
Karahan, G., and Bayulken, A., (2000). Assesment of gamma dose rates around Istanbul. Journal of Envrionmental Radioactivity, 47(2), 213-221.
Karataşlı, M. (2018). Hatay ve çevresinde çevresel gama radyasyon ölçümü. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 18, 780-785.
Karataşlı, M. (2019). Determination of outdoor absorbed gamma dose rates of Kahramanmaraş province, Turkey. Cumhuriyet Science Journal, 40(1), 102-107.
Karatepe, Ş., and Kuluöztürk, M. F. (2019). Determination of environmental radiation in the beach sand of Tatvan, Ahlat and Adilcevaz. Sakarya University Journal of Science, 23(6), 1173-1176.
Kayakökü, H. (2018). Van Gölü batı ve kuzey kıyısında radyoaktivite, radon ve ağır elementlerin analizi. Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 189s, Elazığ.
Kurnaz, A., Kucukomeroglu, B., Damla, N., and Cevik, U. (2011). Radiological maps for Trabzon, Turkey. Journal of Environmental Radioactivity, 102, 393–399.
Ludlum Measurements (LM), 2007. Ludlum Model 2241-3 Survey Meter Manual. Serial Number 238342 and Succeeding Serial Number, Sweetwater, Texas.
Olagbaju, P. O., Okeyode, I. C., Alatise, O. O., Bada, B. S. (2021). Background radiation level measurement using handheld dosimeter and gamma spectrometry in Ijebu-Ife, Ogun State Nigeria. International Journal of Radiation Research, 19(3), 591-598.
Ononugbo, C., and Anekwe, U. (2020). Background gamma radiation in Nigerian market environment. American Journal of Environmental Sciences, 16(3), 48-54.
Özgenç, İ., ve Kibici, Y. (1994). Başören Köyü (Başören (Kuluncak-Malatya)-Malatya) britolit damarlarının jeolojisi ve kimyasal-mineralojik özellikleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 37, 77-85.
Öztürk, H., Hanilçi, N., Altuncu, S., and Kasapçı, C. (2019). Türkiye’nin nadir yer element (NYE) kaynakları: Özelliklerine ve kökenlerine genel bir bakış. MTA Dergisi, 159, 133-148.
Saroğlu, F., and Güner, Y. (1981). Doğu Anadolu’nun Jeomorfolojik Gelişimine Etki Eden Öğeler: Jeomorfoloji, Tektonik, Volkanizma İlişkileri. TJK Bülteni, 24, 39-50.
Taşkın, H. (2006). İnsan sağlığı ve çevre kirliliği açısından Kırklareli ilinin fon radyasyonunun belirlenmesi ve haritalandırılması. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 114s, İstanbul.
Taskin, H., Karavus, M., Ay, P., Topuzoglu, A., Hidiroglu, S., and Karahan, G. (2009). Radionuclide concentrations in soil and lifetime cancer risk due to gamma radioactivity in Kirklareli, Turkey. Journal of Environmental Radioactivity, 100, 49- 53.
Thabayneh, K. M., and Jazzar, M. M. (2007). Radioactivity levels in plant samples in Tulkarem District, Palestine and its impact on human health. Radiation Protection Dosimetry, 153(4), 467.
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEA), 2010. Türkiye’deki Çevresel Radyoaktivitenin İzlenmesi. Technique Report, Ankara 9-14.
Turhan, Ş., Köse, A., Varinlioğlu, A., Şahin, N. K., Arıkan, I., Oğuz, F., Yücel, B., and Özdemir, T. (2012). Distribution of terrestrial and anthropogenic radionuclides in Turkish surface soil samples. Geoderma, 187(188), 117–124.
United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation (UNSCEAR) Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiation Report of the United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation to the General Assembly, United Nations, New York, 2000.