Arşiv Belgelerine Göre Atatürk Döneminde Mahalli İdareler ve İmar Faaliyetleri

Cumhuriyet döneminde harap halde bulunan kentlerin modern görünüme kavuşturulası, vatandaşların çevre ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi için her alanda çalışma başlatılmıştır. Osmanlı Devleti döneminde Avrupa ülkelerinden örnek alınarak kurulan belediye teşkilatları ve il özel idareleri gibi kurumlara Cumhuriyet döneminde çeşitli hukuki ve idari düzenlemeler yapılarak işlerlik kazandırılmış, imar faaliyetlerinin başat kurumları haline getirilmişlerdir. Anayasal düzenlemelerle kentlere ve köylere tüzel kişilik kazandırılarak, oluşturulan belediye, il ve köy meclisleriyle yerel mekanizmalar oluşturulmuş ve özellikle mahalli idareler vasıtasıyla imar faaliyetleri gerçekleştirilerek ülkenin bayındır hale getirilmesine çalışılmıştır. Bu dönem kapsamında, yapılan çalışmalar ve kazanımlara dair faaliyet raporları bazı kurumlarca kısmen yayımlanmıştır. Fakat tüm mahalli idare teşkilatlarının ülke genelinde yaptığı çalışmalara dair kapsamlı bir kaynak oluşturulamamıştır. Bu çalışma, Cumhuriyet Arşivi kayıtlarına göre yerel yönetim birimlerinin çalışmalarına odaklanacaktır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk döneminde il özel idareleri, belediyeler ve köy idareleri hakkında bilgiler verilip, yapılan çalışmalardan elde edilen kazanımlar detaylı olarak sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Atatürk, belediye, il özel idareleri, köy idareleri, imar, yatırım, bayındırlık

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30.10.0.0, Kutu: 64, Gömlek: 432, Sıra: 16-1.
Azaklı S. ve Tek H. (2016). “İl Özel İdarelerinde Yeniden Yapılan(ama)ma Çabaları ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar”. Yönetim ve Ekonomi, 33(1), 233-246.
Balkaya, İ. S. (2006). 1930 Belediye Seçimleri. Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları.
Çadırcı, M. (1991). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Çetin, S. (2009). “Yerel Yönetim Birimi Olarak Türkiye’de İl Özel İdareleri”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 249-258.
Çoker, Z. (1972). Belediyeler. Ankara: İç İşleri Bakanlığı İç Düzen Proje Müdürlüğü İç Düzen Yayınları.
Dahiliye Vekaleti Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü (1933). Köylerimiz, İstanbul: İstanbul Matbaacılık.
Eryılmaz, B. (2007). Kamu Yönetimi. İstanbul: Erkam Matbaası.
Geray, C. (1974). Plânlı Dönemde Köye Yönelik Çalışmalar (Sorunlar, Yaklaşımlar, Örgütlenmeler). Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
Gözübüyük, Ş. (1967). Türkiye’de Mahalli İdareler. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
Kaştan, Y. (2016). “Osmanlı Devleti’nde “1913 Tarihli İdare-İ Umumiye-İ Vilayat Kanun-i Muvakkati” İle Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması”. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2(2), 78-98.
Keskin, N. E. (2016). “Reform Sarmalında Bir Kurum: İl Özel İdareleri”. Memleket Siyaset Yönetim, 11(25), 61-82.
Kösecik, M. ve Özgür, H. (2005). Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar. Ankara: Nobel Yayınları.
Narinoğlu, A. (2007). Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama ve Uygulama. İstanbul: Mart Matbaacılık.
Oktay, T. (2010). Yerel Yönetim Reformu Sonrasında İl Özel İdareleri. İstanbul:Hayat Yayınları.
Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri 1840-1880. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ortaylı, İ.(2012). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
Sarı, M. (2014). “442 Sayılı Köy Kanunu Çerçevesinde Cumhuriyet Dönemi Köye Yönelik Çalışmalar”. Tarih Okulu Dergisi, 7(XIX), (509-514)
Tekeli, İ. (2009). Cumhuriyetin Belediyecilik Öyküsü (1923-1990). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tümerkan, S. (1946). Türkiye’de Belediyeler. İstanbul: İçişleri Bakanlığı Yay., R. Zelliç Basımevi.
Yedek, Ş. (2018). Elazığ’da İdari, Siyasi ve Sosyoekonomik Hayat (1923-1950). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Yörükoğlu, F. (2008). 5393 Sayılı Belediye Kanunu Bağlamında Türkiye’de Belediye Reformu. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.