Hilmi Karaağaç

KADERİYYE / MU?TEZİLE?NİN MECÛSÎLİKLE İTHAMININ TEOLOJİK ARKAPLANI

A lot of methods have been used in the debate between theological sects. Among them is the accusation the opponent as being part of another religion. A narration on the accusation of Qadaria as Majûs of this Ummah is one example of these accusations. Giving the opponents some titles was a way of denouncing and rendering them notorious in public opinion. And the term ?majûs? was very extensively used to this cause. This article deals with this narration and discussions around it in Kalam history, questioning its authenticity.

Anahtar Kelimeler:

-

A lot of methods have been used in the debate between theological sects. Among them is the accusation the opponent as being part of another religion. A narration on the accusation of Qadaria as Majûs of this Ummah is one example of these accusations. Giving the opponents some titles was a way of denouncing and rendering them notorious in public opinion. And the term “majûs” was very extensively used to this cause. This article deals with this narration and discussions around it in Kalam history, questioning its authenticity

Keywords:

al-Majûs; al-Qadariyya; Mutazıla; Ahl al-Sunnah,

PDF

___

Abdülhamid, İrfan, İslam’da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları, (çev. M.Saim Yeprem), İstanbul, 1994.
Alıcı, Mehmet, Kadîm İran’da Din: Monoteizm’den Düalizm’e Mecûsî Tanrı Anlayışı, İstanbul, 2012.
Altıntaş, Ramazan, “Mevlânâ’da İrade Hürriyeti” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VIII/2, Sivas, 2004, s. 2-15.
Ammara, Muhammed, Mu’tezile ve Müşkiletu’l-Hürriyyeti’l-İnsaniyye, Kahire, 1988.
Arslan, Hulusi, “Mu’tezilî Düşüncede İlâhî Fiil-İnsânî Fiil Ayırımı ve Bu Ayırımın Temel Kriterleri”, Dini Araştırmalar, Mayıs-Ağustos, 2003, c.6, s.16, ss.55-73.
Atay, Hüseyin, Kur’an’ın Reddettiği Dinler, Ankara, 1999.
el-Azîmâbâdî, Ebu Tayyip Muhammed Şemsü’l-Hak, ‘Avni’l-Ma‘bud Şerhu Sünen-i Ebi Davud, Medine, 1969.
el-Bağdadî, Ebû Mansûr Abdülkâhir b. Tahir b. Muhammed, el-Fark beyne’l- Fırak, Beyrut, 1995.
el-Cüveynî, İmamu’l-Harameyn Abdülmelik b. Abdullah, el-İrşâd ilâ Kavâtı’i’l-Edilleti fî Usûli’l-İ’tikâd, Mısır, 1950.
Ebû Dâvut, Süleyman b. el-Eşas es-Sicistânî, es-Sünen, İstanbul, 1992.
Hayyât, Ebu’l-Hüseyin, Kitabu’l-İntisâr, Beyrut, 1988, s. 63-66; Kadı Abdulcabbar,
Şerhu Usuli’l-Hamse, s.284-291; Taşçı, Kader ve İnsanın Sorumluluğu, s. 27.
Emin, Ahmed, Fecru’l-İslam, Kahire, 1997.
el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, el-İbâne an Usûli’d-Diyâne, Beyrut, trs.
----------; el-Luma’ fi’r-Reddi alâ Ehli’z-Zeyği ve’l-Bida’, Kahire, 2010.
----------; Makâlâtu’l-İslâmiyyîn, Beyrut, 1995.
Fığlalı, Ethem Ruhi, “Hâricîler”, DİA, İstanbul, 1997, c.XVI, s.169-174.
Gündüz, Şinasi, “Mecûsîlik”, DİA, Ankara, 2003, c. XXVIII, s.279-284.
Hayyât, Ebu’l-Hüseyin, Kitabu’l-İntisâr, Beyrut, 1988.
İbn Cevzi, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Kitabu’l- Mevdu’ât mine’l-Ehâdîsi’l-Merfuât, Riyad, 1997, c.1,s.451-453.
İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed, Müsned, İstanbul, 1992.
İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî, es-Sünen, İstanbul, 1992.
el-İsferâyînî, Ebu’l-Muzaffer, et-Tabsîr fi’d-Dîn, Beyrut, 1983.
Kâdî Abdulcabbar, Ahmed b. Halil b. Abdullah el-Hemedânî el-Esedâbâdî, Fazlu’l-i’tizâl ve Tabakâtı’l-Mu’tezile, Tunus, 1974.
----------, el-Muğnî fî Ebvâbi’t- Tevhid ve’l-Adl VI/1, Kahire, 1962.
----------, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, Kahire, 2006.
Kandemir, Yaşar, Mevzû Hadisler: Menşe’i, Tanıma Yolları, Tenkidi, Ankara, 1991.
Karadaş, Cağfer, “Mezhep ve İsim, Mezhep-İsim Münasebeti ve Ehl-i Sünnet Topluluğuna Verilen İsimler”. Marife, yıl: 5, sayı: 3, Konya, 2006, s.7-24.
Küçük, Abdurrahman, Tümer, Günay, Küçük, M. Alparslan, Dinler Tarihi, Ankara, 2011.
Malik b. Enes, Ebû Abdullah el-Esbâhî, Muvatta, Beyrut, 1997.
el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd, Kitabu’t- Tevhid, Beyrut, 2010.
en-Nesefî, Ebu’l-Mu’în Meymûn b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille fî Usûli’d-Dîn, Ankara, 2004.
en-Neşşâr, Ali Sami, Neş’etu’l-Fikri’l-Felsefî fi’l-İslam, Kahire, ty.
Öz, Mustafa, Başlangıçtan Günümüze İslam Mezhepleri Tarihi, İstanbul, 2012.
Özler, Mevlüt, İslam Düşüncesinde 73 Fırka Anlayışı, İstanbul, 2010.
el-Pezdevî, Ebu’l-Yusr Muhammed b. Muhammed, Usûlü’d-Din, Kahire, 2003.
Sarıkçıoğlu, Ekrem, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Isparta, 2011.
Söylemez, M. Mahfuz, “Hz. Peygamber Döneminde Mecûsîler”, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, 20-22 Nisan 2007, Ankara, s.383- 393.
es-Suyûtî, Celaleddîn Abdurrahman, el-Leâlii’l-Masnûa fî’l-Ehâdîsi’l- Mevdûa, Beyrut, tsz.
eş-Şehristânî, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdulkerim, el-Milel ve’n-Nihal, Beyrut, 1993.
Taşçı, Özcan, İlk Kelam Risalelerine göre Kader ve İnsanın Sorumluluğu, İstanbul, 2009.
et-Tirmîzî, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre, es-Sünen, İstanbul, 1992.
Topaloğlu, Bekir- Çelebi, İlyas, Kelam Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 2010.