İ.göktay EDİZ, Sunay BEYHAN, Şahin YUVKA

MADENCİLİKTE TOZ KAYNAKLARI VE KONTROLÜ

Toz, günümüzde başlıca madencilikte yaygın olarak uygulanan mekanizasyonun bir sonucuolarak ortaya çıkan ve özellikle yeraltında işçi sağlığı ve iş güvenliğini tehdit eden önemlisorunlardan biridir. Yeraltı işletmelerinde kömür üretimi ve nakliyesi esnasında oluşankömür tozları havalandırma ile bütün ocağı dolaşarak galeri yüzeyleri ile tahkimatüzerlerinde birikmektedir. Açık işletmelerde de üretim ve nakliye sırasında oluşan tozlar isehava akımının etkisi ile bütün ocağa dağılmakta, hatta işletme çevresini etkilemektedir.Madencilik operasyonları için toz kontrol yöntemlerinin planlanması sırasında, tüm tozkaynaklarının ayrıntılı incelemesi yapılmalı; çok tozlu, tozlu ve az tozlu kaynaklarbelirlenmelidir. Ayrıca çalışanlar üzerindeki olumsuzlukları belirlemek için tozkaynaklarının her biri, toz konsantrasyon düzeyi ve maden personelinin bu tozkonsantrasyon düzeyine maruz kalma süresi gibi kriterlere göre değerlendirilmelidir.Bu çalışmada, yeraltı ve açık ocak kömür madenciliğinde toz kaynaklan hakkında bilgiverilmiş ve tozla mücadele amacıyla alınması gereken önlemler özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ocak Tozları, Toz Kontrolü, Toz Bastırma

Dust Sources in Mining and Control

Dust is one of the most important problem, affecting severely safety and health of theworkers underground. Dust mainly occurs due to the intensive use of mechanisation inmining. Coal dusts, occurring during production and transportation processes inunderground can travel through the whole mine and be deposited on the surfaces ofgalleries and on the support systems. In surface mines, on the other hand, the dustsgenerated can be dispersed all around and easily affect the vicinity of the mine. In theplaning stage of dust control for mining operations, all the dust sources should beinvestigated in details and high-level, moderate and low-level dust sources should bedetermined. Each dust sources should then be investigated for the parameters such as dustconcentration level and the exposure time of mine personnel to these concentration levels.In this paper, dust sources of underground and surface mines are explained and themeasures that should be taken in combating dust problem are summarised.

Keywords:

Mine Dust, Dust Control, Dust Suppression,

PDF

___

Alosmanoğlu, M.S., İbrahimov, B.V., Kopilev, B.A., Abdullahev, A.M., 1972, “Karakanda Şahdiyar Kömür Ocaklarında Tozun Önlenmesinde Petrol Atıklarının Kullanılması”, Patent No: 201301, Rusya.
Bohur, H., 1998, “Açık Ocaklarda Toz Sorunu ve Önleme Yöntemleri”, Yüksek Lisans Tezi, D.P.Ü. Maden Mühendisliği Bölümü, Kütahya.
Cronje, GP, Van Vuuren, PJJ, Rawlins, CA., 1997, “Respirable Dust in The Intake Airways of a Coal Mine”, Journal of The Mine Ventilation Society of South Africa pp 11-14.
Güyagüler, T., Durucan, Ş., 1985, “ Ocak Tozları”, Yeraltı Kömür Madenciliğinde Çevre Sorunları ve Kontrol Yöntemleri Seminer El Kitabı, 55-57-58-77 s.
Güyagüler, T., 1992, “ Tozun Önemi, Meslek Hastalıkları ve Toz Yönetmeliği”, ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümü, Ankara.
Güyagüler, T., 1982, “ Toz Oluşumunu Etkileyen Faktörler”, Türkiye 3. Kömür Kongresi, Zonguldak.
Hu, Q., Polat, H., Chander, S., 1992, “Effect of Surfactants in Dust Control by Water Sprays”. Emerging Process Technologies For a Cleaner Environment. PA 16802, Chapter 36, pp 269-276.
Kızıl, M.S., Kızıl, G., Denby, B., 1996, “Dust Control Methods in Surface Mining”, The First International Symposium on Mine Environmental Engineering, July, Kütahya.
Kızıl, G., 1993, “Computeriset Dust Hazart Assesment in Surface Mine Design” Ph.D. Thesis, Department of Mineral Resources Engineering, University of Nottingham.
Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik, 1990, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Resmi Gazete, Sayı: 20635, 12-14 s.
Mutmansky, J.M., Jankowski, R.A., Mohamed, M.A.K., 1996, “Overview of Proven Low Cost and High Efficiency Dust Control Strategies for Mining Operations”, Mining Tecnology, The Institution of Mining Engineers, Volume 78, No.897, pp 141 - 148.
Niewiademski, G.E., Jankowski, R.A., 1993, “ Longwall Dust Trends and Developments in Longwall Dust Controls”, Proceedings of the 6 th US Mine Ventilation Symposium.
Saltoğlu, S., 1970, “Maden İşletmlerinde Toz ve Silikozla Mücadele”, İTÜ yayınları.
Tatar, Ç., Tatar, D., 1990, “OAL’de Mekanize Kömür madenciliğinde Oluşan Toz ve Gürültü Ölçümleri ile Bunların Fizyolojik Etkileri”, Türkiye 7. Kömür Kongresi, Mayıs 1990, Zonguldak.
Vutukuri, V.S., Lama, R.D., 1986, " Dusts in Mine Air and Its Control ". Environmental Engineering In Mines, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 163.
Walli, R.A., 1982, " Mine Dusts ". Mine Ventilation and Air Conditioning, pp. 87-91.