Altun Yaruq Sudur’un Berlin Versiyonundan Neşredilmemiş Yeni Parçalar (Tegzinç II, III, VIII ve IX’a Ait Parçalar)

Altun Yaruq Sudur is a sūtra which belongs to Old Turkic-Mahāyāna Buddhism. The text includes the essence and philosophy of Buddhism, as well as legends and rituals of Buddha. The sūtra was translated from Chinese to Uighur by Šingko Šäli Tutung. Old Turkic translation has a lot of manuscripts. Among these, the nearly complete manuscript is preserved in the archive of the Institute of Oriental Manuscripts of the Russian Academy of Sciences (IOM RAS) in St. Petersburg, but there are many more manuscripts and fragments in the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences Turfan collection. In this article, some unpublished Turfan fragments in the Oriental Department of the Berlin State Library are edited. Finally, I discuss Old Turkic word yaqčırtdur- which probably occurs for the first time in U 2546 (T II 701) during the Old Turkic period.

New Unedited Fragments from the Berlin Version of Altun Yaruq Sudur (The Fragments of Tägzinč II, III, VIII and IX)

Altun Yaruq Sudur is a sūtra which belongs to Old Turkic-Mahāyāna Buddhism. The text includes the essence and philosophy of Buddhism, as well as legends and rituals of Buddha. The sūtra was translated from Chinese to Uighur by Šingko Šäli Tutung. Old Turkic translation has a lot of manuscripts. Among these, the nearly complete manuscript is preserved in the archive of the Institute of Oriental Manuscripts of the Russian Academy of Sciences (IOM RAS) in St. Petersburg, but there are many more manuscripts and fragments in the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences Turfan collection. In this article, some unpublished Turfan fragments in the Oriental Department of the Berlin State Library are edited. Finally, I discuss Old Turkic word yaqčırtdur- which probably occurs for the first time in U 2546 (T II 701) during the Old Turkic period.

___

  • Clauson, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford: Oxford University Press.
  • Çetin, E. (2020). Altun Yaruk Sekizinci Kitap, Berlin Bilimler Akademisindeki Metin Parçaları (Karşılaştırmalı Metin, Çeviri, Açıklamalar, Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Dietz, S. et al. (2015). Die alttürkische Xuanzang-Biographie V, nach der Handschrift von Paris, Peking und St. Petersburg sowie nach dem Transkript von Annemarie v. Gabain ediert, übersetzt und kommentiert. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Ehlers, G. (1987). Alttürkische Handschriften, Teil 2: das Goldglanz-sūtra und der buddhistische Legendenzyklus Daśakarmaparhāvadānamālā, Depositum der Preußischen Akademie der Wissenschaften (Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Berlin). Verzeichnis der Orientalischen Handschriften XIII/10. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Erdal, M. (1991). Old Turkic Word Formation, a functional approach to the lexicon I-II. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Giles, A. H. (1912). A Chinese-English Dictionary I-II. Shanghai-London: Kelly and Walsh. (Revised & Enlarged)
  • Gulcalı, Z. (2013). Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur’dan “Aç Bars” Hikâyesi (Metin-Çeviri-Açıklamalar-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Karaaya, T. (2022). Altun Yaruk Sudur 8. Kitaba İlişkin Berlin Koleksiyonunda Yeni Tespit Edilen Bazı Metin Parçaları. In Elmalı, M. & Tokyürek, H. (Eds.), Altun Yaruklug Ceval Beg Bitigi (pp. 111-150). Elazığ: Asos Yayınları.
  • Kasai, Y. (2008). Die uigurischen buddhistischen Kolophone. Berliner Turfantexte 26. Turnhout (Belgium): Brepols Publishers.
  • Kaya, C. (2021). Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin, Gözden Geçirilmiş Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kudara, K. & Röhrborn, K. (1982). Zwei verirrte Blätter des uigurischen Goldglanz-Sutras im Etnografiska Museum, Stockholm. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 132(2), 336-347.
  • Li, R. (1995). A Biography of the Tripitaka Master of the Great Ci’en Monastery of the Great Tang Dynasty. Berkeley: Numata Center for Buddhist Translation and Research.
  • Lundysheva, O. et al. (2021). Catalogue of the Old Uyghur Manuscripts and Blockprints in the Serindia Collection of the Institute of Oriental Manuscripts, RAS, Vol. I. Tōkyō: Toyo Bunko.
  • Maue, D. (2008). An Uighur Version of Vāgbhatạ’s Asṭạ̄ṅgahrḍayasaṃhitā. Asian Medicine, 4, 113-173.
  • Mayer, A. L. (2001). Cien-Biographie VI, übersetzt und kommentiert. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Müller, F. W. K. (1908). Uigurica [I], 1. Die Anbetung der Magier, ein christliches Bruchstück; 2. Die Reste des buddhistischen “Goldglanz–snjtra”, ein vorläufiger Bericht. Berlin: Verlag der Königlichen Akademie der Wissenschaften.
  • Nadelyayev, V. M. et al. (1969). Drevnetyurkskiy Slovar’. Leningrad: Institut Yazıkoznaniya, Akademiya Nauk SSSR.
  • Nobel, J. (1958). Suvarṇaprabhāsottama-Sūtra, das Goldglanz-Sūtra, ein Sankrittext des Mahāyāna-Buddhismus, I-Tsing’s Chinesische Version und Ihre Tibetische Übersetzung, I-Tsing’s Chinesische Version übersetzt, eingeleitet, erläutert und mit einem Photomechanischen Nachdruck des Chinesischen Textes Versehen I. Leiden: E. J. Brill.
  • Raschmann, S.-Chr. (1998). Aus den Vorarbeiten F. W. K. Müllers zum Altun Yaruk Sudur. In Laut, J. P. & Ölmez, M. (Eds.), Bahşi Ögdisi: Festschrift für Klaus Röhrborn anläßlich seines 60. Geburtstags (pp. 295-304). Freiburg-İstanbul: Simurg.
  • Raschmann, S.-Chr. (2000). Alttürkische Handschriften, Teil 5: Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras, Teil 1: Vorworte und erstes bis drittes Buch. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften XIII/13. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Raschmann, S.-Chr. (2002). Alttürkische Handschriften, Teil 5: Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras, Teil 2: Viertes und Fünftes Buch. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften XIII/14. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Raschmann, S.-Chr. (2005). Alttürkische Handschriften, Teil 5: Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras, Teil 3: Sechstes bis Zehntes Buch Kolophone, Kommentar und Verifizierungen Gesamtkonkordanzen. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften XIII/15. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Röhrborn, K. (2017). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung II/2: aš – äžük. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Semet, A. et al. (2022). Die alttürkische Xuanzang-Biographie IV, nach der Handschrift von Paris sowie nach dem Transkript von Annemarie v. Gabain ediert, übersetzt und kommentiert. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Tekin, Ş. (1959). Altun Yaruk’un Çincesinden Almancaya Tercümesi Dolayısıyla. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1959, 293-306.
  • Tekin, Ş. (1980). Maitrisimit Nom Bitig: die uigurische Übersetzung eines Werkes der buddhistischen Vaibhāṣika-Schule I, Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen. Berliner Turfantexte 9. Berlin: Akademie Verlag.
  • Tekin, Ş. (1987). Altun Yaruk’un 20. Bölümü: İligler Qanlarnıng Köni Törüsin Aymaq (= Rājaşāstra). Journal of Turkish Studies, 11, 133-199.
  • Tuguşeva, L. Yu. (1991). Uygurskaya Versiya Biografii Syuan’-Tszana, Fragmentı iz Leningradskogo Rukopisnogo Sobraniya Instituta Vostokovedeniya AN SSSR. Moskva: Nauka.
  • Uçar, E. (2013). Uygurca Altun Yaruk Sudur IX. Tegzinç [金光明最勝王經卷第九] Diplomatik Neşir Usûlüyle Yayını, Tercüme, Açıklamalar ve Dizin. İzmir: Dinozor Kitabevi Yayınları.
  • Uçar, E. (2017). Altun Yaruk Sudur: VIII. Tegzinç, Yüce Sarasvatī (XV. Bölök, II. Kısım). Dede Korkut: Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 6(12), 100-150.
  • Uçar, E. (2020). Türkiye’deki Eski Uygurca Metin Neşirleri İçin Kullanılacak Harfçevrim ve Yazıçevrim Kılavuzu. Journal of Old Turkic Studies, 4(1), 231-250.
  • Wilkens, J. (2001). Die drei Körper des Buddha (Trikāya), das dritte Kapitel der uigurischen Fassung des Goldglanz–Sūtras (Altun Yaruk Sudur) eingeleitet, nach den Handschriften aus Berlin und St. Petersburg herausgegeben, übersetzt und kommentiert. Berliner Turfantexte 21. Turnhout (Belgium): Brepols Publishers.
  • Wilkens, J. (2010). Alttürkische Handschriften, Teil 10: Buddhistısche Erzähltexte. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften XIII/18. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Wilkens, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen, Altuigurisch-Deutsch-Türkisch. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen.
  • Zieme, P. (2015). Local Literatures: Uighur. In Silk, J. A. (Ed.), Brill’s Encyclopedia of Buddhism I: Literature and Languages (pp. 871-882). Leiden-Boston: Brill.