REEL EFEKTİF DÖVİZ KURUNU BELİRLEYEN EKONOMİK FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI: HETEROJEN PANEL VERİ ANALİZİ

Döviz kuru seviyesi reel ve finansal piyasalar üzerinde etkili olurken, bazı reel ve finansal faktörler de döviz kurları üzerinde belirleyici olmaktadır. Birbirini etkileyen dinamik bir döngü içerisinde, döviz kurları ile ekonomik faktörler arasındaki ilişkileri açıklayabilmek, tüketicilerden yatırımcılara, özel sektörden kamu sektörüne, finans sektöründen dış ticaret sektörüne kadar her kesimin ilgisini çeken bir konudur. Bu kapsamda, seçilmiş bazı ekonomik faktörlerin reel efektif döviz kuru (REER) üzerindeki etkilerinin irdelenmesi amaçlanmaktadır. BRICS ülkelerinden Brezilya, Rusya, Çin, Güney Afrika ile Türkiye’ye yönelik bir panel veri analizi yapılarak söz konusu ilişkiler 2008-2018 yılları arasındaki dönem için araştırılmıştır. Rezerv varlıklar, tüketici fiyat endeksi ve petrol fiyatlarının bağımsız değişkenler olarak belirlendiği çalışmada, bulgular ülkeden ülkeye değişim göstermektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde rezerv varlıklardaki artışın reel efektif döviz kurunu pozitif yönde etkilediği, fakat tüketici fiyat endeksi ile petrol fiyatlarındaki hareketlerin bazı ülkelerde pozitif yönde bazı ülkelerde negatif yönde etkiler yarattığı görülmektedir. Ekonomilerin itici güçlerinin farklı olması ülkeler bazında farklı sonuçlar elde edilmesine neden olmuştur. Her ülkenin kendi reel efektif döviz kurunu etkileyen faktörleri doğru değerlendirebilmesi, ekonomik birimlere ve politika yapıcılarına fayda sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Reel efektif döviz kuru, rezerv varlıklar, tüketici fiyat endeksi, petrol, heterojen panel, BRICS

THE RESEARCH ON ECONOMIC FACTORS THAT DETERMINE REAL EFFECTIVE EXCHANGE RATE: HETEREGENEOUS PANEL DATA ANALYSIS

While the exchange rate level is influential on real and financial markets, some real and financial factors are determinant of exchange rates. To be able to explain the interactive relations between exchange rates and economic factors is an issue that attracts the attention of consumers, investors and every units in an economy. In this context, the study aims to examine the effects of selected economic factors on real effective exchange rates. There relations have been investigated for Brazil, Russian Federation, China, South Africa and Turkey with the panel data analysis for the period between the years of 2008-2018. Official reserve assets, consumer price index and oil prices are determined as an independent variables. In general terms, it is observed that the increase in reserve assets positively affects the real effective exchange rate, but the effects of the movements in the consumer price index and oil prices vary by the countries. The different driving power of economies is influential on this result. The fact is that when each country can correctly analyze the determinants of real effective exchange rate of its country, economic units and policy makers will benefit.

Keywords:

Real effective exchange rate, reserve assets, consumer price index, oil, heterogeneous panel, BRICS,

PDF

___

ASLAN, N., TERZİ, N., SIAMPAN, E. (2014), Türkiye’de Kısa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Ekonomik Büyüme ve Reel Döviz Kuru ile İlişkisi, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(10), 15-32.
DORNBUSCH, R., FISCHER, S., STARTZ, R. (2007), Makro Ekonomi, Çev.: Salih Ak, Ankara: Fersa Matbaacılık.
DURSUN, G. (2015), Türkiye’de Reel Döviz Kuru Belirsizliği ve Yurtiçi Yatırımlar, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1), 99- 118.
KAPLAN, F., YAPRAKLI, S. (2014), Ekonomik Kırılganlık Endeksi Göstergelerinin Döviz Kuru Üzerindeki Etkileri: Kırılgan 12 Ülke Üzerine Panel Veri Analizi, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 111-121.
KRUGMAN, P., WELLS, R. (2013), Makro Ekonomi, Çev.: Fuat Oğuz, M. Murat Arslan, K.Ali Akkemik, Koray Göksal, Ankara: Palme Yayıncılık.
MANKIW, N.G. (2010), Makro Ekonomi, Çev.: Ömer Faruk Çolak , Ankara: Efil Yayınevi.
MISHKIN, F.S. (2000), Para Teorisi-Para Politikası, Çev.: İlyas Şıklar, Ahmet Çakmak, Suat Yavuz, İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
ŞİMŞEK, M. (2004), Türkiye’de Reel Döviz Kurunu Belirleyen Uzun Dönemli Etkenler, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 1-23.
TATOĞLU, F.Y. (2018), İleri Panel Veri Analizi, Düzenlenmiş ve Yenilenmiş 3.baskı, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
ZELLNER, A. (1962), An Efficient Method of Estimating Seemingly Unrelated Regressions and Tests for Aggregation Bias, Journal of the American Statistical Association, 57 (298), 348-368.
PESARAN, M. H., YAMAGATA, T. (2007), Testing slope homogeneity in large panels, Journal of Econometrics MDPI, 142 (1), 50.
BALTAGI, B.H., PESARAN, M.H. (2007), Heterogeneity and cross section dependence in panel data models: theory and applications, Journal of Applied Econometrics, 22, 229–232.
ADZNAN, S. ve MASIH, M. (2018), Exchange rate and trade balance linkage: evidence from Malaysia based on ARDL and NARDL, MPRA Paper, No. 91509, Malaysia.
AKRAM, V., RATH, B. N. (2018), Exchange rate misalignment and total factor productivity growth in case of emerging market economies, Int Econ Policy, 15, 547-564.
BAJO-RUBIO, O., BERKE, B., ESTEVE, V. (2018), Fiscal policy and the real Exchange rate:some evidence from Spain, Empirica, 1-14.
BARBOSA, L.O.S., JAYME JR., F.G. , MISSIO, F.J. (2018), Determinants of the real exchange rate in the long-run for developing and emerging countries: a theoretical and empirical approach, International Review of Applied Economics, 32(1), 62-83.
DOĞAN, S., USTAOĞLU, M., DEMEZ, S. (2012), Relationship between Real Oil Price and Real Exchange Rate: the case of Turkey”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 58, 1293-1300.
GANTMAN, E.R., .DABOS, M.P. (2018), International trade and factor productivity as determinants of the real effective exchange rate, Applied Economics Letters, 25(5), 331-334.
FERNANDEZ, F. M., OSBAT, C., SCHNATZ, B. (2002), Determinants of the Euro Real Effective Exchange rate: a Beer /Peer Approach, Australian Economic Papers, 437- 461.
HERNANDEZ, F.A.M. (2015), An Alternative Theory of Real Exchange Rate Determination: Theory And Empirical Evidence For The Mexican Economy 1970-2011, Analisis Economico, XXX (74), 7-32.
INTERNATIONAL MONETARY FUND, International Financial Statistics, Çevrimiçi http://data.imf.org/ 19.04.2019.
KASMAN, A., AYHAN, D. (2008), Foreign Exchange reserves and Exchange rates in Turkey: Structural breaks, unit roots and cointegration, Economic Modelling, 25, 83-92.
TSEN, W.H. (2011), The real exchange rate determination: an empirical investigation, International Review of Economics and Finance, 20, 800-811.
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI, İstatistikler, Çevrimiçi http://www.tcmb.gov.tr/ 19.04.2019.
VURAL, B.M.T. (2018), Determinants of Turkish real effective Exchange rates, The Quarterly Review of Economics and Finance, 1-8.
YANGA, L., CAIB, X.J., HAMORIC, S. (2018), What determines the long-term correlation between oil prices and exchange rates, North American Journal of Economics and Finance, 44, 140-152.