Doğu Karadeniz Kıyı Yerleşimlerinde Fiziki Alan Değişimini Etkileyen Unsurlar ve Zamansal Değişim Üzerine Planlama Deneyimi; Çayeli Örneği

Kıyı yerleşimleri dinamik ve karmaşık bir yapıya sahip olup, beşeri ve kısmen doğal nedenlerle sürekli değişime uğramaktadır. Bu kapsamda kıyı kentlerini fiziki olarak değişime uğratan nedenlerin bilinmesi ve bu veriler ışığında geleceğe yönelik planlar oluşturulması önemlidir. Doğu Karadeniz kıyı yerleşimlerinde fiziki alan değişimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi, Çayeli ilçesinin geçmişten günümüze 4 farklı dönemde değişim yönünün ve hızının belirlenmesi, doğru ve etkili plan kararlarının oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışma alanı, Doğu Karadeniz Kıyı Bölgesinde engebeli ve topoğrafik yapıya sahip Rize ili Çayeli ilçesidir. Çalışmada, Doğu Karadeniz kıyı yerleşimlerinde fiziki alan kullanım değişimini etkileyen faktörler belirtilmiş ve Rize ili Çayeli ilçesinin zamansal ve mekânsal fiziki alan değişimi (7 arazi kullanım parametresi) süreci (CBS) belirlenmiştir. Zamansal değişimler, hava fotoğrafları, uydu görüntüleri, topoğrafik haritalar ile CBS kullanılarak tespit edilmiştir. Bu kapsamda yaşanabilir ve sürdürülebilir bir kıyı kenti oluşturmak için kentin gelişimine yönelik yeni planlama ve tasarım senaryolarına yer verilmiştir. Sürdürülebilir bir çevre oluşturmak adına, enerjinin etkin kullanıldığı, insan odaklı, kültürel ve tarihi değerlerin korunduğu, kentsel alanların uzun vadeli planlarla geliştirildiği ve bu süreçte kent içi tarım alanları ve açık yeşil alanların korunduğu bir kent için bu çalışmalar bir altlık oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Çayeli, kentsel alan kullanımı, kıyı yerleşimleri, peyzaj planlama, zamansal alan kullanım değişimi.

Planning Experience on The Factors Affecting The Physical Land Use Change and Temporal Change in The Eastern Black Sea Coastal Settlements; The Case Of Çayeli

Coastal settlements have a dynamic and complex structure, and are constantly changing due to human and partially natural reasons. In this context, it is important to know the reasons that physically change the coastal cities and to create future plans in the light of these data. It was aimed the factors affecting the physical land use change in the Eastern Black Sea coastal settlements are specifiedto determine the change speed and to make correct and effective plan decisions of these changes in 4 different periods from the past to the present of Çayeli district. The study area is the Çayeli district of Rize province, which has a rugged and topographic structure in the Eastern Black Sea Coastal Region. In the study, the factors affecting the physical land use change in the Eastern Black Sea coastal settlements are specified and the temporal and spatial physical land use change (7 land use parameters) process (GIS) of Rize province Çayeli district. In this context, new planning and design scenarios for the development of the city are included in order to create a livable and sustainable coastal city. In order to create a sustainable environment, these studies form a basis for a city where energy is used effectively, human-oriented, cultural and historical values are protected, urban areas are developed with long-term plans, and in this process, urban agricultural areas and open green areas are protected.

Keywords:

Coastal settlements, Çayeli, landscape planning, temporal land use change, urban land use.,

PDF

___

Ansari, F.A. (2009). Public open space on the transforming urban waterfronts of Bahrain – The case of Manama City. Doctoral Thesis, Newcastle University, Newcastle.
Aouiche, I., Daoudi, L., Anthony, E.J., Sedrati, M., Ziane, E., Harti, A. & Dussouillez, P. (2016). Anthropogenic effects on shoreface and shoreline changes: input from a multi-method analysis Agadir Bay, Morocco. Geomorphology, 254, 16–31.
Balçık, S. & İnceoğlu, M. (2020). Evaluatıon of the renewed Antalya / Konyaaltı coastal desıgn ın terms of the dıversıty of area usage. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 57-70.
Barredo, J.I., Lavalle, C., Demichel, L., Kasanko, M. & Mccormik, N. (2003). Sustainable urban and regional planning: the moland activities on urban scenario modeling and forecast. EC Joint Research Centre Institute for Environment and Sustainability, 54.
Couch, C., Petschel-Held, G. & Leontıdou, L. (2008). Urban Sprawl İn Europe: Landscape, Land-Use Change and Policy. Wiley-Blackwell, London, 269p.
Çelik, K. (2015). Importance of coastlıne plannıng ın coastal areas. Küresel Mühendislik Çalışmaları Dergisi, 2(1), 36-43.
Çoban, H., Koç, Ş. & Kale, M.M. (2020). Shorelıne changes (1984 – 2019) ın the Çoruh delta (Georgıa/Batumi). lnternational Journal of Geography and Geography Education, (42), 589-601.
Deniz, B., Eşbah, H., Küçükerbaş, E.V. & Şirin, U. (2008). Analysis of vegetation structure in urban land uses: case of the city of Aydın. Ekoloji, 66, 55-64.
Doygun, N. (2017). Investigating agricultural land use changes by using some landscape metrics: the case of Kahramanmaraş. Doğa Bilimleri Dergisi, 20(3), 270.
Erdoğan, Ö., Çabuk, A., Memlük, Y. & Perçin, H. (2013). Evaluation of recreation areas according to ecological land use decisions the example of the city of Kutahya using ahp method. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(1), 26-36.
Gül, A. & Küçük, V. (2001). The research of Isparta and the open -green areas ın urban. Türkiye Ormancılık Dergisi, 2, 27-48.
Güner, S. & Gültekin, P. (2020). Cultural oriented landscape biography: example of Uskudar coastal zone. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(2), 1358-1382.
Haščič, I. & Mackie, A. (2018). Land Cover Change and Conversions: Methodology and Results for OECD and G20 Countries. OECD Green Growth Papers, OECD Publishing, Paris, 60p.
İdil, B. (1989). Kıyı kentlerimizin yok olan kimlikleri ve düşündürdükleri: Trabzon özelinde bir irdeleme. Mimarlık, 2, 94-95.
Kalnay, E. & Cai, M. (2003). Impact of urbanization and land-use change on climate. Nature, 423, 528-531.
Kiage, L.M., Liu, K.B., Walker, N.D., Lam, N. & Huh, O.K. (2007). Recent land-cover/use change associated with land degradation in the Lake Baringo catchment, Kenya, East Africa: evidence from Landsat TM and ETM+. International Journal of Remote Sensing, 28(19): 4285-4309.
Korgavuş, B. (2014). Determination of cultural landscape area changes using geographic ınformation system (GIS) in Rize merkez district. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(2), 96-113.
Meyer, W.B. & Turner, B.L. (1994). Changes in Land Use and Land Cover: A Global Perspective, Cambridge University Press, Cambridge, 270p.
Nurlu, E., Erdem, Ü., Güvensen, A. & Erdoğan, N. (2009). CORINE Standartlarına Göre Karaburun Yarımadası Örneğinde Alan Kullanımı/Arazi Örtüsü Değişiminin Saptanması Üzerine Araştırma Proje Raporu, E.Ü. Bilimsel Araştırma Fonu, Proje No: 2005- ÇSUM005, İzmir.
Özdemir, M.A. & Bahadır, M. (2008). Timely change (1992-2007) of land use in Yalova province. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 17, 1-15.
Pardo-Pascual, J.E., Almonacid-Caballer, J., Ruiz, L.A. & Palomar-Vázquez, J. (2012). Automatic extraction of shorelines from Landsat TM and ETM+ multitemporal images with subpixel precision. Remote Sensing Environment, 123, 1–11.
Sabuncu, A. (2020). Mapping Burdur lake shoreline changes using remote sensing. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(4), 623-633.
Sorensen, A. (1999). Land readjustment, urban planning and urban sprawl in the Tokyo metropolitan area. Urban Studies, 36(13), 2333.
Sönmez, M.E. (2012). The urban expansion in Adana, Turkey, and relationship between land use changes in its surroundings. Türk Coğrafya Dergisi, 57, 55-69.
Stow, D.A. & Chen, D.M. (2002). Sensitivity of multitemporal NOAA AVHRR data of an urbanizing regionto land-use/land-cover changes and misregistration, Remote Sensing of Environment, 80(2), 297-307.
Şimşek, D.S.A. & Korkut, D. (2009). The aplication of a method in determining coast line recreation potential: case of the center district of Tekirdağ. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3), 315-327.
Uzun, M. (2014). Coastline-coast area changes and effects in the delta of Hersek (Yalova). Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), 27-48.
Uzun, M. & Özcan, S. (2016). The sustainable management of usage of coastal and temporal change in between Solaklı Creek-İyidere (Trabzon-Of). Doğu Coğrafya Dergisi, 21(35), 175-196.
Uzunali, A. & Acar, C. (2020). City-coastal relations analysis in Trabzon city sample. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 181-190.
Üçok, M. (2019). Determinatıon of urban land use changes in Çayeli district. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, Türkiye.
Yılmaz, H. (2018). Yaşanabilir kentler/yaşanabilir kent bileşenleri. 2. Uluslararası Mimarlık ve Tasarım Kongresi, Çanakkale, Türkiye.