Güvenlik Kültürü Boyutlarının Güvenli Davranış Algıları Üzerine Etkilerinin İlaç Sanayinde Bir Araştırması

İş kazalarının temel nedenlerinden birinin çalışanların güvensiz davranışları olduğu bilinmektedir. Buradan hareketle çalışanların güvenli davranışlarının iş kazalarını azaltmada büyük rol oynayacağı açıktır. Araştırmanın amacı, bir ilaç firmasındaki çalışanların güvenlik kültürü ve güvenli davranış düzeylerinin belirlenerek, güvenlik kültürünün güvenlik davranışı üzerine etkisinin değerlendirilmesidir. Bu tespitler de kurumların davranış odaklı güvenlik yönetim sistemi kurmalarını sağlayacaktır. Çalışma, Tekirdağ ve Kocaeli illerindeki bir ilaç firmasının 3 ayrı tesisinde 610 çalışanın katılımıyla anket uygulayarak gerçekleştirilmiştir. Çalışanların %61.14’ü kazaların nedenlerinin çalışanın güvenli (emniyetli) olmayan davranışı olarak yanıtlamışlardır. Ayrıca güvenlik kültürünün, yönetimin sürdürülebilir güvenlik desteği, çalışma alanı-iş çevresi ve güvenlik farkındalığı olarak üç ayrı faktör başlığı altında toplandığı belirlenmiştir. Regresyon analizi sonucuna göre, güvenlik kültürünü en iyi açıklayan faktör gruplarının, çalışma alanı-iş çevresi ve güvenlik farkındalığı olduğu görülmüştür. Yine regresyon analizine göre, güvenli davranışı etkileyen en önemli faktörün ise güvenlik uyumu olduğu ve üç önemli güvenlik kültürü faktörünün ise güvenlik uyumu üzerine etkisinin %39 civarında olduğu belirlenmiştir. Kadercilik algısı ile herhangi bir faktör arasında %95 anlamlılık düzeyinde bir ilişki olmadığı bulunmuştur. Bu durum bize kadercilik algısını açıklayan faktörün regresyon analizi için kullanılamayacağını göstermiştir. Çalışma sonuçları doğrultusunda, çalışanların güvenli davranışlarının arttırılması için güvenlik uyumu kapsamında güvenli davranışların alışkanlığa dönüştürülmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Davranış odaklı güvenlik yönetim sistemi, güvenlik kültürü, güvenlik iklimi, güvenli davranış, iş kazası

A Research in the Pharmateutical Industry Effects of Safety Culture Dimensions on Safe Behavior Perceptions

One of the main reasons of accidents is unsafe behavior of the employees. Therefore safe behaviors will act a major role on reducing accidents. The research aims to determine safety culture and safe behavior levels of the employees in a pharmaceutical company and to evaluate its effects of safety culture on safe behavior. These determinations enable to establish a behavior-based safety management system in production areas. The study was conducted with a survey on working 610 employees in 3 different Tekirdağ and Kocaeli facilities of a pharmaceutical firm. 61.14% of the employees respond that the main reason of accidents are unsafe behaviors. Additionally, it has been observed that the safety culture is composed of the title of three different factors which are the management's sustainable safety support, work area and environment and safety awareness. According to the result, work place-environment and safety awareness which are the safety culture items are the most explanatory as safety culture factors. Also the most important factor affecting safe behavior is safety compliance and the effect of three important safety culture factors on safety compliance is around 39%. It has been found there is no a relation in between perception of fatalism and any factors at the 95% significance level. This showed us that the factor explaining perception of fatalism cannot be used for regression analysis. According to the result, safe behaviors of employees should be transformed into habits within scope of safety compliance in order to increase safe behaviors.

Keywords:

Work Accident, Safety Culture, Safety Climate, Safe Behavior, Behavior-Based Safety Management System,

PDF

___

Arpat, B. (2015). İş Güvenliği Kültürünün İş Kazalarına Etkileri: Metal Sektörü – Denizli İli Örneği. Dok-tora Tezi. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Aytaç, S., Özok, A.F. (2015). Metal Endüstrisinde Çalışan Kadın İşçiler Arasında Algılanan Risk Faktör-leri. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 3(3), ÖS:Ergonomi, 141-148. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jesd/issue/20874/224011
Can, M., Hüseyinli, N. (2017). Çalışma Hayatında İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü ve Otel Çalışanlarının Güvenli Davranışlarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1397-1420. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/34383/380936
Chen, D., Tian, H. (2012). Behavior Based Safety for Accidents Prevention and Positive Study in China Construction Project. Procedia Engineering, 43 (2012), 528–534. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2012.08.092
Choudhry, R.M.; D. Fang ve S. Mohamed, (2007). The nature of safety culture: A survey of the state-of-the-art, Safety Science, 45 (2007), 993–1012. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2006.09.003 Cooper, D. (2010). Safety leadership: application in construction site. Supplemento A, Psicologia. 32, 18-23. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/44644851_Safety_leadership_Application_in_construction_site
Cooper, D., Farmery, K., Johnson, M., Harper, C., Clarke, F.L., Holton, P., Wilson, S., Rayson, P., Ben-ce, H. (2005). Changing personnel behavior to promote quality care practices in an intensive care unit. Therapeutics and Clinical Risk Management. 2005: 1 (4), 321– 332. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/5490964_Changing_personnel_behavior_to_promote_quality_care_practices_in_an_intensive_care_unit
Cox, S. J. ve A.J. Cheyne (2000). Assesing Safety Culture in Offshore Environments. Safety Science. 34, 111-129. https://doi.org/10.1016/S0925- 7535(00)00009-6
Demirbilek, T. (2005). İş Güvenliği Kültürü. İzmir: Legal Yayıncılık. Erişim adresi: https://www.kitapyurdu.com/kitap/is-guvenligi-kulturu/76668.html
Demirbilek, T. ve Özgür, A. Ö. (2015). İş Güvenliğinde Takım Yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, Ergonomi Sayısı, 3(3), 275-284. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jesd/issue/20874/224038
Dursun, S. (2012). İş Güvenliği Kültürü. İstanbul: Beta Yayıncılık. Erişim adresi: https://www.betayayincilik.com/is-guvenligi-kulturu-p-559
Dursun, S. (2013). İş Güvenliği Kültürünün Çalışanların Güvenli Davranışları Üzerine Etkisi. Sosyal Gü-venlik Dergisi. Cilt 3, Sayı 2, 61-75. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/282932
Dursun, S., Keser, A. (2014). İş Güvenliği Farkındalığı ve İş Güvenliği Davranışları Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Uygulamalı Bir Araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi. Cilt 5, Sayı 2, 1-9. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/308057
Fung, I.W.H., C.M. Tam, C.F.K. Tung, A.S.K. Man (2005), Safety Cultural Divergences Among Mana-gement, Supervisory and Worker Groups in Hong Kong Construction Industry. International Journal of Project Management. 23, 504-512. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2005.03.009
Geller E.S., Williams J.H., (2001). Keys to behavior based safety from safety performance solutions. ABC Consulting. 1-435. Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=a-FK9pfec-8C&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
Gharibi, V., S. B. Mortazavi, A.J. Jafari , J. Malakouti, M. Bagheri ve H. Abadi (2016). The Relationship between Workers’ Attitude Towards Safety and Occupational Accidents Experience. International Jo-urnal Of Occupational Hygiene. 145-150. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/317368881_The_Relationship_between_Workers'_Attitude_towards_Safety_and_Occupational_Accidents_Experience
Griffin, M., ve A. Neal (2000). Perceptions of Safety at Work: A Framework For Linking Safety Climate to Safety Performance, Knowledge, and Motivation. Journal of Occupational Health Psychology. 5 (3), 347-358. https://doi.org/10.1037/1076-8998.5.3.347
Havold, J. I. ve E. Nesset (2011). Safety Attitudes and Safety Ambivalence Among Officers From the Philippines and Norway. Safety Science. 15, 1-15. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/266051028
Heinrich, H.W. (1941). Industrial Accident Prevention, A Scientific Approach. New York & London : McGraw-Hill Book Company, Inc. Erişim adresi: https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19432701767
Hoşten, G., Dalbay, N. (2021). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Güvenlik İkliminin Belirlenmesinde Kadercilik Algısının Rolü: Kimya Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Journal of Advanced Research in Natural and Applied Sciences Open Access. Cilt 7, Sayı 4, 609-620. https://doi.org/10.28979/jarnas.929987
International Nuclear Safety Advisory Group (1991). Safety Culture. International Atomic Energy Agency, Vienna. 75-INSAG-4, 1-31. Erişim adresi: https://www-pub.iaea.org/mtcd/publications/pdf/pub882_web.pdf
https://www.ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--en/index.htmm (Erişim Tarihi: 09.01.2022)
Jebb, S. (2015). Reducing Workplace Safety Incidents: Bridging The Gap Between Safety Culture Theory And Practice. Institute of Health and Biomedical. Innovation Faculty of Health Queensland University of Technology. Erişim adresi: https://eprints.qut.edu.au/81626/1/Sarah_Jebb_Thesis.pdf
Kaila, H. L. (2011). Organizational cases on behaviour-based safety (BBS) in India. The International Journal of Human Resource Management. 22:10, 2135–2146. https://doi.org/10.1080/09585192.2011.580180
Karadal, H., Merdan, E., Abubakar, M. (2019). Güvenlik İklimi ve Güvenlik Kültürünün İşyeri Yaralan-maları Üzerine Etkisinde Güvenlik Davranışlarının Aracılık Rolü: Döküm Sanayinde Bir Araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7(6), 341-351. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/884508
Kennedy, R., Kirwan, B. (1998). Development of a Hazard and Operability-based method for identifying safety management vulnerabilities in high risk systems. Safety Science. 30, 249-274. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(98)00025-3 Lee, T. (1998), “Assessment of Safety Culture at a Nuclear Reprocessing Plant”,Work and Stress, 12, 217-237. https://doi.org/10.1080/02678379808256863
Lin, S.H., W.J. Tang, J.Y. Miao, Z.M. Wang ve P.X. Wang (2008). Safety Climate Measurement At Workplace In China: A Validity and Reliability Assessment”. Safety Science. 46, 1037-1046. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2007.05.001
Muniz, B.F., Peon, J.M.M., Ordas, C.J.V. (2007), Safety Culture: Analysis of the Causal Relationships Between its Key Dimensions. Journal of Safety Research. 38, 627-641. https://doi.org/10.1016/j.jsr.2007.09.001
Nam, D. (2019). İş Güvenliği Kültürü Ve Güvenli Davranış Arasındaki İlişki: Gemi İnşa Sanayinde Bir Araştırma. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Enstitü Bilim Dalı, Doktora Tezi. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Nişancı, Z.N,; Kaymak Demirören, J., (2020). Davranış Odaklı İş Güvenliği Uygulamalarının İş Güvenliği Kültürüne Etkisi. Journal of Yasar University, Special Issue on 3rd International EUREFE Congress. 21-39. https://doi.org/10.19168/jyasar.653821. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jyasar/issue/52606/653821
Neal, A. ve Griffin, M. A. (2002). Safety Climate and Safety Behaviour. Avustralian Journal of Manage-ment. 27. Special, 67-75. https://doi.org/10.1177/031289620202701S08
Neal, A., M.A. Griffin ve P.M. Hart (2000). The Impact of Organizational Climate on Safety Climate and Individual Behavior. Safety Science. 34, 99-109. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(00)00008-4
Ocaktan, M.E. (2009). Bir Otomotiv Fabrikasında Güvenlik Kültürünün Değerlendirilmesi. Ankara Üni-versitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
Ruiu, G. (2012). Is fatalism a cultural belief? An empirical analysis on the origin of fatalist tendencies. Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 41705. Erişim adresi: https://mpra.ub.unimuenchen.de/41705/
Rundmo, T. ve A. R. Hale (2003). Managers’ Attitudes Towards Safety and Accident Prevention. Safety Science. 41, 557–574. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(01)00091-1
SGK 2020, 2020 YILLIK BÖLÜM 3-1 İş Kazası ve Meslek Hastalığı İstatistikleri (4a).xlsx, 2020 YILLIK BÖLÜM 3-2 İş Kazası ve Meslek Hastalığı İstatistikleri (4b).xlsx”. Erişim adresi: http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari .
Smith, A. P. ve E. J. K. Wadsworth (2009). Safety Culture Advice and Performance. IOSH Research Report. Cardiff University. Erişim adresi: https://iosh.com/media/1547/safety-culture-advice-and-performance-full-research-report.pdf
Sorensen, J.N. (2002). Safety culture: a survey of the state-of-the-art. Reliability Engineering and System Safety. 76 (2002), 189-204. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2006.09.003
Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics. Boston, MA: Pear-son. 5, 481-498. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org/record/2006-03883-000
Terry M. (2003). The Value-Based Safety Process, Improving Your Safety Culture With Behavior-Based Safety. A. John Wiley&Sons, Inc., Publication. Erişim adresi: https://www.worldcat.org/title/value-based-safety-process-improving-your-safety-culture-with-behavior-based-safety/oclc/52858441
Vredenburgh, A. G. (2002). Organizational Safety: Which Management Practices Are Most Effective in Reducing Employee İnjury Rates?. Journal of Safety Research. 33 (2), 259-276. https://doi.org/10.1016/S0022-4375(02)00016-6
Yıldız, S. ve Yılmaz, M. (2017). Türk inşaat sektöründe çalışanların güvenlik kültürü düzeyinin ve güven-lik performansı ile ilişkisinin incelenmesi. Politeknik Dergisi, 20 (1), 137-149. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/467134
Yin, W. W., X. Wu, H. P. Ci, S. Q. Qin ve J. L. Li (2017). Demographic Variables in Coal Miners’ Sa-fety Attitude. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. 59 (2017), 1-8. https://doi.org/10.1088/1755-1315/59/1/012030
Zohar, D. (1980). Safety climate in industrial organizations: theoretical and applied implications. Journal of Applied Psychology. 65, 96–102. https://doi.org/10.1037/0021-9010.65.1.96